NA DANAŠNJI DAN PRE 75 GODINA BEOGRAD JE OSLOBOĐEN: Poslednji juriš na Kalemegdan (VIDEO)

Beograd danas obeležava 75 godina od oslobođenja u Drugom svetskom ratu, kada je 20. oktobra 1944. godine okončana 1.287 dana duga nemačka okupacija glavnog grada Jugoslavije.

Beogradska operacija počela je 10, a završila se 22. oktobra, oslobađanjem Zemuna. U zajedničkim borbenim dejstvima učestvovale su jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, pod komandom general-lajtanta Peka Dapčevića, i jedinica sovjetske Crvene armije, pod komandom maršala Fjodora Tolbuhina i generala Vladimira Ždanova.

U borbama su aktivno učestvovali i građani, posebno omladinci, uključivanjem u borbene redove jedinica, čuvanjem važnih objekata od uništenja od strane Nemaca, i pružanjem pomoći građanima.

"Sa naše strane, za oslobođenje Beograda učestvovala je Prva armijska grupa koju su sačinjavali Prvi proleterski korpus i 12. Udarni korpus u čijem sastavu je bilo devet divizija jačine 60.000 boraca", priča Zdenko Duplančić, akter događaja koji je svoj petnaesti rođendan, 18. oktobra 1944, dočekao je u borbama oko Studentskog trga.

Napad na Beograd je počeo 14. oktobra oko 16 sati, a već predveče, posle snažnih dejstava artiljerije, probijen je unutrašnji pojas neprijateljske odbrane i jedinice su produžile ka centru grada. U prva dva dana borbi, veći deo grada bio je oslobođen.

U toku noći 19. na 20. oktobar zauzeti su skoro svi objekti u gradu, a nemačke snage su se držale još samo na Kalemegdanu, Terazijama oko Palate Albanija, oko Glavne železnicke stanice i kod Savskog mosta.

"Konačno, 20. oktobra 1944. godine posle snažne artiljerijske pripreme zauzet je Kalemegdan, slomljen otpor na Čukarici i kod Savskog mosta i Beograd je oko 11 sati bio oslobođen", ispričao je Duplančić.

Borbe za oslobađanje Beograda bile su prvo vatreno krštenje danas 93-ogodišnjem Ljubiši Antonijeviću, koji je u treću krajišku brigadu Prve proleterske divizije stupio dva dana pre oslobođenja Beograda i sedam dana posle svog 17. rođendana.

Kaže da nikada neće zaboraviti žestoke okršaje na Dorćolu, u kojima su mu poginula 52 druga. Ujutru su, seća se, izvršili poslednji juriš na Kalemegdan i tu izneli zastavu pobede na Dizdarevu kulu .

"Zastava je, bila crvena, proleterska, poput one na Rajstagu, samo manja. Mahali smo zastavom pet, šest minuta i u tom trenutku nismo ni bili svesni šta radimo, ali smo hteli da pokažemo da smo oslobodili Kalemegdan", priča veteran Beogradske operacije.

Kaže, tada nije znao, da je baš na tom mestu u borbi za odbranu Beograda od Austrugarske vojske 6. Na 7. Oktobar 1915. godine izginuo ceo bataljon slavnog majora Dragutina Gavrilovića.

"Tako da smo mi, ne znajući za to, praktično bili osvetnici toga bataljona. Na taj način sam odao poštu i svom dedi koji je poginuo 1915. godine na Kolubari!"

U sedmodnevnim borbama za oslobođenje Beograda poginulo je 2.953 boraca Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije i 976 pripadnika Crvene armije.

Nemačke snage imale su 15.000 poginulih i 9.000 zarobljenih vojnika. U borbama je uništeno je ili zaplenjeo gotovo svo neprijateljsko teško naoružanje, oprema i tehnika.

Združene snage jedinica NOVJ i Crvene armije nanele su, tokom cele Beogradske operacije, težak poraz nemačkim snagama, oslobodivši Beograd i veći deo Srbije.

Bonus video:

(Espreso.co.rs / B92)