ODMERAVAJU SNAGE: Tri zemlje u trouglu NOVOG HLADNOG RATA - svetom se ŠIRI BOJAZAN! Ovo nije NAIVNO, zahuktava se!

Sada je i najtvrdoglavijim skepticima potpuno jasno da je period nakon Hladnog rata, koji je determinisan dominacijom Sjedinjenih Država u jednoj vrsti unipolarnog sveta, definitivno završen. I ne samo to. Međunarodni pravni poredak - zasnovan na Povelji UN kao osnivačkom aktu Ujedinjenih nacija, najveće i najvažnije međunarodne organizacije koja je osnovana nakon kataklizme Drugog svetskog rata upravo sa ciljem sprečavanja budućih sukoba, odnosno održavanja međunarodnog mira i sigurnosti i promovisanja zaštite ljudskih prava - nalazi se u fazi duboke egzistencijalne krize uporedo sa postepenom erozijom liberalnog sistema vrednosti.

Prema procenama verodostojnih zapadnih posmatrača, sadašnji odnosi između glavnih aktera globalne međunarodne scene narušeni su do te mere da imaju sve konture stare hladnoratovske konfrontacije. Suštinska razlika je u tome što sada tri velika vojna ili ekonomska ili vojno-ekonomska pola odmeravaju snage. Naravno, reč je o Sjedinjenim Državama, Kini i Rusiji, mada ih jedan broj posmatrača opet svrstava u dva pola: SAD sa svojim partnerima i saveznicima, uključujući članice NATO, zatim Japan, Južna Koreja, Filipini i Australija, a sa druge strane Osovinu otpora ili kako je oni nazivaju Osovina agresije koju čine Ruska Federacija, Kina, Severna Koreja i Iran.

Ako se u nekoliko reči želi opisati odnos Kine i Rusije s jedne strane i Sjedinjenih Država s druge, onda je to gradirajući od blažeg ka oštrijem opisu nepoverenja, rivalstva i na kraju otvorenog neprijateljstva gde se suprotstavljena strana u osnovnim bezbednosnim dokumentima država definiše kao "strateški izazov" ili "strateška pretnja". Postavlja se opravdano pitanje zašto je došlo do ovakvog stanja, u odnosima velikih sila, koje na kraju ugrožava globalnu ravnotežu i bezbednost.

Pogrešne procene

Kolektivni Zapad, ali pre svega SAD, kada je reč o Rusiji i Nemačkoj u slučaju Kine, izneli su niz pogrešnih procena u o tome u kom pravcu se kreću ruska i kineska vladajuća elita. Pretpostavke su bile da obe zemlje žele da se što više integrišu u svetski poredak kojim dominiraju Sjedinjene Države.

Iako je ruski predsednik Vladimir Putin još 2007. godine izričito izjavio da će učiniti suprotno time što se ne slaže sa unipolarnim modelom upravljanja svetom, a Kinezi su svoje negativne stavove "upakovali" u malo nejasniju politiku koja se ipak mogla dešifrovati, kolektivni Zapad se bez nekog opravdanog razloga nadao da će "partneri sa istoka" ipak popustiti u svojim težnjama i nastaviti partnerstvo u skladu sa vrednostima koje diktira zvanični Vašington. Kao što vidimo, to se nije dogodilo, a sadašnje odnose između SAD s jedne strane i Kine i Rusije s druge, popriličan broj kredibilnih posmatrača širom sveta opisuje kao Novi hladni rat.

Kinesko-američki odnosi

Iako neki američki posmatrači ističu da su komunikacije između dve najveće ekonomske sile i dalje otvorene, jer se "u Novom hladnom ratu sa Kinom i dalje oslanjamo na kineske čipove i drugu tehnologiju, a oni se oslanjaju na naše tržište i našu tehnologiju", mnogo je više onih koji tvrde da bez obzira na rezultate predsedničkih izbora u novembru ove godine "SAD i Kina idu putem koji će se završiti neizbežnim sukobom".

Iako se činilo da su obe strane želele mirnu 2024. godinu zbog unutrašnjih agendi - američki predsednik Džo Bajden zbog predstojećih predsedničkih izbora, a kineski predsednik Si Đinping radi rešavanja velikih domaćih ekonomskih izazova - to se nije dogodilo. Razlog je oštra konfrontacija oko budućnosti Tajvana. Ono što posebno zabrinjava je činjenica da nijedna strana nije spremna da popusti i ispravi svoje teške pozicije. Kina nastavlja da modernizuje i grupiše svoje vojne snage u pripremi za potčinjavanje ostrva kroz blokadu, raketni napad ili invaziju, navodi Index.

SAD bi mogle da uđu u rat sa Kinom zbog Tajvana

Međutim, čini se da je i zvanični Vašington sve spremniji da uđe u rat sa Kinom oko Tajvana, a Bajdenova administracija, ohrabrena nepodeljenom podrškom demokrata i republikanaca u Kongresu, intenzivno radi na jačanju svakog elementa američko-tajvanskih bilateralnih odnosa, bilo da vojni, ekonomski ili diplomatski odnos. Izlišno je reći da su reakcije zvaničnog Pekinga na takvu politiku strateškog rivala određene žestokim protestima i gorkim ponavljanjem da će "Kina svim raspoloživim sredstvima braniti svoj suverenitet nad ostrvom".

Dakle, jasno je da je politika "Jedne Kine", koja je u sebi sadržala obostrano američko-kinesko suzdržanje prema poziciji Tajvana tokom dugog niza godina, doživela radikalnu transformaciju u stavu zvaničnog Vašingtona. Da li je reč o poštivanju političkih trendova koji dolaze sa ostrva, a koji su u dubokoj koliziji sa očekivanjima Pekinga, ili je reč o nekoj sasvim drugačijoj agendi trenutno je, zapravo, potpuno nebitno. Posmatrači veruju da praćenjem spoljno sigurnosnih interesam kako su oni sada definisani, Sjedinjene Države i Kina idu ka katastrofi zbog Tajvana. Očigledno je da sukobljene strane trenutno nemaju političku volju niti ozbiljnih diplomatskih inicijativa za postizanje kompromisa i traže održivo rešenje u cilju sprečavanja ovog potencijalnog nuklearnog obračuna.

Rusko-američki odnosi

Izjava predsednika Vladimira Putina, kao odgovor na nedavno završen samit mira u Švajcarskoj, u kojoj je kao uslove za okončanje rata postavio povlačenje ukrajinske vojske iz četiri regiona na istoku i jugu Ukrajine (Donjeck, Lugansk, Herson i Zaporožje), i odustajanje od planova zvaničnog Kijeva da uđe u NATO, odlučno govori da će se ruski diktator teško odreći teritorije koju Rusija trenutno zauzima u Ukrajini, posebno poluostrva Krim.

Takav ishod, kao u slučaju Tajvana, gde na diplomatskom stolu ne postoje stvarni programi koji vode ka deeskalaciji i kompromisu, neminovno bi uključio Sjedinjene Države, bez obzira ko sedi u Beloj kući, u neku vrstu vojne intervencije, što bi na kraju značilo "otvorenu konfrontaciju između dve nove hladnoratovske sile sa najvećim arsenalom oružja za masovno uništenje na svetu (Veapon of Mass Destruction VMD)".

Razgovori kao model za izlazak iz krize

Značajan broj američkih posmatrača smatra da u trouglu Novog hladnog rata, i pored prethodno spomenutih oštrih konfrontacija, SAD imaju veće šanse da uspostave donekle održive odnose sa Kinom nego sa Rusijom. Najpre su u septembru prošle godine SAD i Kina održale dijalog ekonomskih i finansijskih radnih grupa, a zatim u februaru ove godine grupa za borbu protiv trgovine drogom i analizu razvoja, uticaja i upotrebe veštačke inteligencije.

Iako je jasno da početak dijaloga nije podstaknut briljantnošću američke ili kineske diplomatije koja je uspela da pronađe čudesno rešenje za tajvanski problem, već činjenicom da kineska privreda prolazi kroz značajan pad koji će biti veoma teško preokrenuti, ipak je od presudnog značaja da dve globalne supersile razgovaraju na najvišem nivou. Sve dok protivnici govore, manje su šanse da oružje progovori.

S druge strane, na Putinove pretnje o upotrebi nuklearnog oružja u Ukrajini, Kina je veoma odlučno izrazila ne samo protivljenje bilo kakvoj upotrebi oružja za masovno uništenje, već i nepotrebne izjave koje idu u tom pravcu, što je naišlo na široko odobravanje zvaničnog Vašingtona. I pored krajnjeg opreza američkih analitičara koji radije veruju u dalje približavanje, a ne u distancu od dve tačke novohladnoratovskog trougla, prethodno pomenuti narativi mogli bi da budu prilika za treću tačku, odnosno SAD da pokušaju da izgrade neka vrsta saradnje sa Kinom.

Kredibilna spoljna politika

Takođe, svaka buduća američka administracija morala bi da vodi računa o činjenici da su se u poslednjih tridesetak godina na svetskoj geopolitičkoj sceni pojavili novi akteri, čiju snagu i značaj određuju različiti faktori, od veličine stanovništva, brzih ekonomskih razvoja, važnosti saveza kojima pripadaju, pa sve do respektabilnih arsenala oružja za masovno uništenje. Drugim rečima, svet se ubrzano transformiše i pravi otklon od posthladnoratovske unipolarnosti uspostavljene 90-ih godina prošlog veka, koju je odredila dominacija Sjedinjenih Država.

Upravo zbog toga Sjedinjene Države imaju najveću obavezu i odgovornost da kredibilnom spoljnom politikom ubede ove nove aktere na geopolitičkoj sceni u, na primer, ispravnost osnovnih vrednosti na kojima počiva sistem UN kao kičmi pozitivnog međunarodnog pravnog poretka, i da ih dovede za "isti sto". Veliko iskušenje za američku administraciju, posebno za diplomatiju, s obzirom na nedavni primer neverovatnog licemerja ili dvostrukih standarda demonstriranih u Savetu bezbednosti UN u vezi sa terorističkim aktima grupe Hamas u kojima su stradali nevini izraelski civili i krivična dela kršenja međunarodnog humanitarnog prava stranih država Izraela gde su ubijeni nevini palestinski civili.

Bonus video:

(Espreso/ Index.hr/ Prenela: T.M.)