OVAJ HRVAT SE ZALAGAO ZA JUGOSLAVIJU, A OD NJE NA KRAJU ODUSTAO! Sa jednim SRBINOM ulazio u SUKOBE koji su...

Ante Trumbić rođen je u Splitu 1864. godine i bio je jedna od ključnih figura stvaranja prve Jugoslavije. Bio je predsednik Jugoslavenskog odbora, koji je delovao za vreme Prvog svetskog rata i primarni mu je cilj bio stvaranje nove jugoslavenske države.

Ante Trumbić školovao se u Zagrebu, Beču i Grazu i doktorirao pravo. Počinje da se bavi politikom početkom 20. veka i zastupao je ideju ujedinjenja svih hrvatskih zemalja u jedan politički entitet. U Splitu je bio jako popularan pa je obavljao funkciju gradonačelnika dve godine. Zajedno s Franom Supilom vodio je politiku "novog kursa".Trumbić je počeo da zastupa jugoslavensku ideju smatrajući da će zajedničkim naporima Južni Sloveni biti bitniji faktor u Austro-Ugarskoj.

Tokom Prvog svetskog rata radio je kao predsednik Jugoslovenskog odbora i upoznaje Nikolu Pašića. Ante Trumbić smatrao je da će jednakost svih Južnih Slovena biti okosnica nove države, dok je Pašić tu novu državu Jugoslaviju smatrao budućom Velikom Srbijom. Njih dvojica često su dolazili u sukobe: Trumbić je hteo federacijski princip, Pašić centralistički; Trumbić bi se zalagao za jugoslavensko ime, Pašić za srpsko…

Trumbić na Pariškoj mirovnoj konferenciji

Nakon Prvog svetskog rata trebalo je da se okupe najistaknutiji pojedinci koji će otputovati u Pariz i tamo zastupati hrvatske i jugoslavenske interese. Predstavnici Francuske, Ujedinjenog Kraljevstva i SAD-a hteli su snažnu državu na Balkanu koja će delovati kao protivteža Austriji i Mađarskoj ako ponovo obnove svoju hegemoniju u srednjoj Europi.

Međutim, pred njih je nastupila nesložna jugoslovenska delegacija. Srbi su hteli jedno, Hrvati drugo. Često su komentarisali da im je puno draže da rešavaju čehoslovačka pitanja, u kojima su Česi i Slovaci nastupali vrlo složno, dok je Jugoslavija bila noćna mora. Nije nikako pomogla ni činjenica da o balkanskim narodima nisu znali apsolutno ništa.

Trumbića su ipak više brinuli Italijani nego Srbi. Vatreno je branio hrvatske, odnosno jugoslavenske interese kada se spominjao Londonski ugovor, kojim je Italiji obećana istočna obala Jadrana. Tu su saveznici stali na jugoslavensku stranu, posebice SAD, a Italija se posvađala s ostalima i naljutila lidere kada je počela svojatati i Rijeku.

Trumbić je imao zaista nezavidan zadatak. Srbi su bili spremniji da popuste Italiji u zamenu za neke teritorijalne delove na istoku nove zemlje, a splitski pravnik koji se deset godina borio za ujedinjenje hrvatskih zemalja smatrao je to svojom najvećom političkom bitkom i kontrirao Italijane za svaki argument.

Pitanje je na kraju rešeno Rapalskim ugovorom, koji je potpisao i sam Trumbić. U njemu se Italiji predaju Istra, Rijeka, Zadar i par jadranskih ostrva. Trumbić se razočarao novom Jugoslavijom, u kojoj je glavnu reč imao samo Beograd, i bio je duboko potresen što nije sprečio Italijane u osvajanju hrvatskih zemalja.

Bio je član HSS-a, najuticajnije hrvatske stranke u to doba. Kratko vreme obavljao je funkciju ministra spoljnih poslova u Jugoslaviji, a bio je neformalno vođa seljačke stranke kad je Maček bio u zatvoru. Umro je 1938. godine, tri godine pre raspada države koju je zagovarao, vodio i od nje odustao.

Bonus video:

(Espreso/Index vesti/Prenela: N.J)