ĐORĐE BAJIĆ BIRA: Najbolji srpski filmovi u 2018. godini

Pojačana Espreso Kultura nastavlja da širi svoju listu saradnika u prazničnim danima.

Tokom prethodnih par nedelja, mogli ste da čitate nekoliko godišnjih izbora najbolje muzike i filmova iz 2018. godine:

• Nebojša Cvetković - albumi
• Đorđe Bajić - strani filmovi
• Dimitrije Vojnov - filmovi
• Đorđe Kalijadis - filmovi
• Zoran Janković - nezavisni filmovi
• Vladimir Marinović (On Tour) - najbolji albumi, EP izdanja, pesme
• Nikola Marković - strani džez albumi

Ovom prilikom predstavljamo najbolje srpske filmove po izboru kritičara Đorđa Bajića.

Osim njih, ovih dana svoje retrospektive filmova, serija, albuma, pesama i knjiga iz godine za nama, samo za Espreso.co.rs, pisaće još i filmski kritičar Miloš Cvetković, kao i Ivan Lončarević (Pop depresija), Saša Marković (Čovek senka, Pamuk), Boris Milanović (Triko), Nenad Jovanović (Lutke, Foto), Ivica Marković (Nežni Dalibor), novinar Predrag Novković, pisac Zvonko Karanović, Boško Mijušković (Turisti, Straight Mickey and the Boys), Saša M. Stajić...

Nakon prilično anemične i sušne 2017. godine, srpska kinematografija je u 2018. pokazala svoju vitalnost i ponudila niz zanimljivih i primećenih naslova. U tekstu kojih sledi, izdvojio sam šest najzanimljivijih i najboljih naslova prikazanih tokom prošle godine. Poseban kuriozitet je da se, osim prvoplasiranog Južnog vetra, na listi nalaze isključivo rediteljski prvenci.

JUŽNI VETAR

Posebno raduje to što je 2018. godina pokazala da domaća publika nije izgubila veru u srpski film. Najveći ovogodišnji bioskopski hit, film Južni vetar Miloša Avramovića, tokom poslednja tri meseca 2018. pogledalo je oko 700.000 gledalaca, tako da je ovaj akcioni triler postao jedan od najgledanijih srpskih filmova XXI veka.

Publiku je u bioskope privukla akcijom nabijena priča iz beogradskog podzemlja, kao i vrsna glumačka ekipa koju predvodi međunarodna filmska zvezda Miloš Biković. Koristeći u svetskim okvirima poznatu i veoma podatnu narativnu matricu o „dobrom“ kriminalcu koga jedan pogrešan potez uvlači u krvavu intrigu zbog koje može da izgubi sve, Avramović je snimio uzbudljiv film koji se u aktuelnoj domaćoj ponudi izdvaja po naglašenoj komunikativnosti, jasnoj žanrovskoj profilisanosti i očiglednoj nameri da se dopadne publici.

U nešto preko dva sata trajanja Južnog vetra stalo je dosta toga: tu je defile živopisnih likova u tumačenju poznatih glumačkih imena, tu su atraktivne akcione sekvence, tu su humor, nasilje i seks... Unajkraćem - Južni vetarje čistokrvni krimić koji se ne stidi svoje žanrovske pripadnosti.

EDERLEZI RISING

Žanrovski filmovi su sve pristniji u domaćoj ponudi i postižu sve veće uspehe. Pored pomenutog akcionog trilera Južni vetar, treba izdvojiti sjajno stilizovanu naučnofantastičnu duo dramu Ederlezi Rising Lazara Bodrože i nadahnujući film za decu Zlogonje u režiji Raška Miljkovića. Oba ova filma su prikazana na više desetina svetskih festivala, osvojivši mnogobrojne nagrade i naklonost kritike.

Kao što je već opšte poznato, glavnu žensku ulogu u filmu Ederlezi Rising tumači Stoja, američka glumica srpskog porekla poznata po ulogama u porno-filmovima, ali i kao društvena aktivistkinja, feministkinja i kolumnistkinja. Ipak, ako očekujete porno film – bićete duboko razočarani. Art-house ugođaj je sveprisutan, a od stranih uzora, pored onih očiglednih i neizbežnih (2001: Odiseja u svemiru, Istrebljivač), treba izdvojiti spone između Bodrožinog filma i recentnijeg Meseca (2009), sa kojim deli minimalističku svemirsku postavku. Ederlezi Rising je snimljen sa veoma skrominim budžetom za ovu frstu filma, ali ni u jednom trenutku ne izgleda jeftino.

KRALJ PETAR I

Debitantski film Petra Ristovskog, Kralj Petar I naišao je na topao prijem publike, a za prve dve nedelje prikazivanja pogledalo ga je 100.000 gledalaca. Ovaj raskošni ratni spektakl prikazan je u godini obeležavanja pobede u Prvom svetskom ratu. režija Petra Ristovskog je izuzetno nadahnuta: njegov radi sa glumcima je vidno pažljiv, baš kao i osećanje za filmski tempo i ritam. „Kralj Petar I“ poseduje epski zamah i produkcijsku kompetentnost koji se danas ne sreće u srpskom filmu, a koja u sećanje priziva čuvena ostvarenja Žike Mitrovića i Veljka Bulajića. Taj zamah i produkcijska ambicioznost, ta iznenađujuća vizuelna raskoš, ključno doprinose da konačni utisak bude pozitivan. Scene bitaka su uzbudjive i otrežnjujuće krvave, dinamično režirane i vešto koreografisane, višestruko efeknije u odnosu na ono ponuđeno u Zaspanki za vojnike, prvoprikazanom prošlogodišnjem srpskom filmu na temu Prvog svetskog rata.

TERET

Premijera Tereta, dugometražnog igranog prvenca scenariste i reditelja Ognjena Glavonića, odigrala se sklopu programa „Petnaest dana autora“ prestižnog Filmskog festivala u Kanu, nakon čega je ovaj film imao izuzetno bogat festivalski život, privukavši pažnju publike i kritike načinom na koji je u njemu obrađena tema ratnih zločina. Film je u Srbiji izazvao dosta kontroverze, što i ne čudi imajući u vidu odabranu temu, ali gledano u filmskim parametrima ovo je jedan sasvim dobar art film snimljen sa namerom da pre svega ima dug i dobar festivalski život (što se i ostvarilo). Radnja teče sporo, fotografija je veoma atmosferična, a glumačka saigra Leona Lučeva i Pavla Čemerkića je upečatljiva i višeznačna.

ZLOGONJE

Domaći autori retko snimaju filmove za decu i u tom kontekstu Zlogonje svakako predstavljaju dobrodošlo osveženje i film koji se može, sagledano u okvirima srpske kinematografije, okakakterisati kao retkost i kuriozitet. Srećom, Zlogonje su više od tek pukog kurioziteta. Miljkovićev debi je, uz Agija i Emu, svakako najbolji srpski film za decu nastao u ovom veku.

Bez obzira na upliv mračne fantazije koji se ispoljava u efektno osmišljenim i filmski oživljenim snoviđenjima u kojima se superheroj Šejd (alter-ego glavnog junaka Jovana, dečaka koji boluje od cerebralne paralize) sukobljava sa zlom vešticom, Miljković ni jednog trenutka ne prelazi granicu koja bi dovela u pitanje da je njegov film pre svega namenjen najmlađima, mada će u univerzalonsti i emotivnosti priče uživati i odrasli.

BANDITI U POTRAZI ZA MAMOM

Mladi Kosta Ristić nam u svom dugometražnom prvencu donosi priču o četvoro malih Roma koji svoje živote provode na obodima srpske prestonice, vreme uglavnom provodeći u devastiranim zgradama i gotovo distopijskom krajoliku, igrajući se i maštajući. Iako su glavni junaci socijalno ugrožena deca, ostavljena od majke (koja je odlučila da zasnuje novu porodicu) i bar delimično izložena uličnom načinu života, Ristićev debi odiše vedrinom i životnom enegijom. Imajući u vidu tematiku, ovaj ton i pristup iznenađujući su, nisu na prvu loptu, što je i dobro. Banditi se pre svega film o deci i film za decu, šarmantan, poletan i razigran.

Šta nas čeka u ovoj godini...

Što se 2019. godne tiče, gotovo je izvesno da će biti veoma uspešna, verovatno i uspešnija od 2018. Već su snimljeni i izmontirani filmovi Asimetrija Maše Nešković, Šavovi Miroslava Terzića i Ajvar Ane Marije Rosi, dok se u montaži nalaze Otac Srdana Golubovića i Strahinja Stefana Arsenijevića. Ovom nizu treba dodati i hrvatsko-srpsku koprodukciju Poslednji Srbin u Hrvatskoj Predraga Ličine, te Delirijum tremens – novi film Gorana Markovića čija je premijera najavljena za Fest, dok komedija Taksi bluz u režiji Miroslava Stomatova u bioskope stiže već 17. januara. Imajući to u vidu, za budućnost srpske kinematografije u narednom periodu ne treba strahovati.

BONUS VIDEO: TAJNE NARODNOG MUZEJA: Upoznajte galeriju jugoslovenske umetnosti! (KURIR TV)

(Đorđe Bajić / Espreso.co.rs)