PRIČA O SELMI KARLOVAC (2. DEO) - Selma Karlovac u Nemačkoj: Kako je Koštana upoznala Fasbindera

Nakon uspešnog početka filmske karijere u zapaženim ostvarenima „Opštinsko dete“ i „Ciganka“ (oba iz 1953. godine), o čemu smo već pisali, mlada jugoslovenska glumica Selma Karlovac odlazi u Zapadnu Nemačku u potrazi za novim anagažmanima na velikom platnu. Za nemačke pojmove egzotična lepota Selme Karlovac, koja je radi karijere u Nemačkoj dobila umetničko ime Elma Karlova, privukla je veliku pažnju sredinom pedesetih, pa su se uloge ređale jedna za drugom. Slave i novca nije nedostajalo.

Selma Karlovac je živela je na relaciji Minhen-Berlin (uz povremene posete Jugoslaviji), vozila kabriolet i postala jedna od najpopularnijih nemačkih glumica tog vremena, opisivana je kao „otelotvorenje erotike, rafiniranosti, atraktivnosti, zavodljivosti“. Uglavnom je tumačila likove zavodnica i ljubavnica, a tokom pedesetih i početkom šezdesetih, u vreme kada je njena zvezda bila u zenitu, glumila je u tri do četiri filma godišnje (uglavnom u razbibrigama namenjenim najširoj publici, komercijalnim ostvarenjima u to vreme veoma popularnim u zemljama nemačkog govornog područja).

Ostvarila je glavne ili važne epizodne uloge u filmovima kao što su: „Gitare ljubavi“ (1954), „Zaljubljeni parovi“ (1954), „Srećni lutalica“ (1955), „Karneval ljubavi“ (1955)... Naslovi ovih filmova jasno govore o njihovom sadržaju, a donekle i o dometima. U Jugoslaviju se vratila 1960. godine i sa čuvenim srpskim sineastom Žikom Mitrovićem snimila akcioni spektakl „Kapetan Leši“ koji je, uz Nanovićevu „Ciganku“, njeno najupečatljivije i najvažnije pojavljivanje u jugoslovenskom/srpskom filmu. U „Kapetanu Lešiju“, kao zavodljiva pevačica Lola, Selma Karlovac praktično varira ulogu Koštane iz „Ciganke“, ponovo uzima daire u ruke, a publici nudi ono što se od nje očekivalo: još jedan lik fatalne žene koja zavodi pesmom i plesom (s tim da u „Kapetanu Lešiju“, za razliku od „Ciganke", Selma Karlovac zaista i peva).

Nažalost karijera Selme Karlovac je tokom sledeće decenije krenula stranputicom. I ne samo karijera, već i život u celini. Glumica se ugojila zbog problema sa dijabetesom i mada tek beše prevalila tridesetu, bilo joj je sve teže da pronađe filmski angažman. U jednom periodu je prihvatala uloge u jeftinim erotskim komedijama (čije naslove je bolje ne pominjati) i punih deset godina (1963-1973) imala veoma ozbiljne probelme sa depresijom koji su se mogli završiti tragično. Početkom 70-ih je izgledalo da je njena glumačka karijera na samom izdisaju, da su je svi odbacili i zaboravili, a onda je usledio preokret koji je nije u potpunosti vratio na put stare slave, ali jeste još jednom probudio zanimanje za nju kod reditelja i producenata. Ponovo je postala tražena – sada kao karakterna glumica u epizodnim ulogama.

Za njenu glumačku rehabilitaciju zaslužan je niko drugi do jedan od najznačajnijih nemačkih reditelja svih vremena – kontroverzni Rajner Verner Fasbinder. Elma Karlova je tumačila epizodne uloge u čitavom nizu njegovih projekata, postavši stalni deo Fasbinderove glumačke menažerije. U Fasbinderevom dvodelnom televizijskom filmu „Svet na žici“ (1973) igrala je vlasnicu kafeterije i to je bila njihova prva saradnja. Sledeće godine je glumila u čak dva važna filma ovog prolifičnog nemačkog autora: u televizijskoj drami sa elementima trilera „Marta“ (1974), adaptaciji priče Kornela Vulriča „Do kraja njenog života“, pojavila se u dubini kadra kao živopisna punačka služavka; dok je u jednom od najpoznatijih filmova iz opusa ovog reditelja, u drami „Svi drugi se zovu Ali / Ali: Strah jede dušu“ (1974)“ koja je nagrađena u Kanu, ostvarila izuzetnu epizodu kao ljubopitljiva i radoznala gospođa Kargus, komšinica glavne junakinje, tom prilikom dobivši više prostora da pokaže svoje glumačko umeće.

Sa Fasbinderom je sarađivala i na filmovima „Foks i njegovi prijatelji“ (1975) i „Žena upravnika stanice“ (1977), baš kao i na legendarnoj televizijskoj seriji „Berlin Aleksanderplac“ (1980). Karlova je tokom sedamdeseth glumila i u filmovima drugih poznatih i renomiranih svetskih reditelja, poput Jeržija Skolimovskog („Kralj, kraljica, pub“, 1972) i Bilija Vajldera („Fedora“, 1978), specijalizujući se za sočne i upečatljive epizode, ponekad i veoma smele, kao u filmu „Ljubav i strast“ (1976) u kome deli ekran sa Omarom Šarifom u jednoj erotsko-komičnoj sceni. Višak kilograma, koji joj je u jednom trenutku uništio karijeru, sada je postao njena prednost, pa su je filmski stvaraoci rado angažovali kada je trebalo pronaći glumicu za živopisnu minijaturu ili epizodu. Glavne uloge više nije dobijala, ali je na filmu i televiziji u kontinuitetu glumila sledeće dve decenije.

Prva filmska Koštana preminula je poslednjeg dana 1994. godine, u Minhenu, okončavši svoj život pun sjaja i tuge u šezdeset i drugoj godini. Glumila je do pred samu smrt, a poslednji glumački zadatak je imala u jednoj epizodi dugovečne nemačke kriminalističke serije „Tarot“ u kojoj je i ranije par puta nastupala. Iako danas gotovo potpuno zaboravljena, Selma Karlovac/Elma Karlova je svakako zaslužila svoje mesto u istoriji jugoslovenske i nemačke kinematografije.

Iako nominalno hrvatska glumica, u Jugolsaviji je najznačajnije uloge ostvarila u filmovima srpskih reditelja, pa je sa punim pravom možemo smatrati delom naše filmske baštine. Njene uloge u „Ciganki“ (1953) Voje Nanovića i „Kapetanu Lešiju“ (1960) Žike Mitrovića ostaće upamćene kao antologijske. Savremenici je pamte kao talentovanu glumicu koja na filmu nije dobila dovoljno pravih šansi, a ostaje nepoznanica u kom smeru bi se njena karijera razvijala da je, umesto što je otišla u Nemačku, ostala da gradi filmsku karijeru u Jugoslaviji.

Tokom proteklih 120 godina, Koštanu su na sceni i filmu glumile Zorka Todosić, Draga Spasić, Sofija Novaković, Milena Dapčević, Snežana Savić, Usnija Redžepova, Gordana Jevtović, Maja Odžaklijevska, Svetlana Veličković, Emina Elor i mnoge druge glumice i pevačice, pa čak i (zamalo) Božo Vrećo, ali će Koštana Selme Karlovac zauvek ostati upamćena kao jedna od najvažnijih interperetacija ovog lika, ne samo zbog toga što se radi o njenoj prvoj filmskoj inkarnaciji, već i zbog nezaboravnog glumačkog nastupa mlade glumice koji i danas pleni svojom snagom, ljupkošću i erotičnošću. Da je igrala samo u Nanovićevoj „Ciganki“ i nigde više, već to bi bilo sasvim dovoljno da ime Selme Karlovac ostane zauvek upamćeno.

Bonus video: