SVAKE GODINE "IZGUBIMO" 1 GRAD: Pogledajte koliko će Srbija imati stanovnika 2030. godine, prognoza je tmurna

Pred Srbijom je velika bitka za ekonomski napredak i bolji život građana, toliko željen ulazak u Evropsku uniju, ali i sprečavanje daljeg izumiranja nacije.

Naša zemlja je tokom celog 20. veka, osim u periodu balkanskih i Prvog svetskog rata, beležila porast broja stanovništva, a pravi bebi-bum bio je ranih pedesetih godina kada se godišnje rađalo i više od 160.000 mališana. Prošle godine rođene su svega 61.692 bebe, što je najmanji broj novorođenčadi od 1900. godine.

Takav trend se nastavio sudeći prema najnovijim podacima Republičkog zavoda za statistiku koji pokazuju da je od početka godine pa do kraja avgusta u Srbiji rođeno 39.965 beba, a preminulo 82.681 osoba. Demografi upozoravaju da će prirodni priraštaj u našoj zemlji i dalje biti negativan i da će nastaviti da pada, te da bi do 2030. naša zemlja mogla imati svega oko šest miliona stanovnika, što je skoro dva miliona manje nego što nas je bilo 2001. godine na početku milenijuma.

U Republici Srbiji, u periodu januar-avgust 2021. godine, rođeno je 39.965 beba, što je u odnosu na isti period prethodne godine pad od 1,5%. Na drugoj strani, u istom tom periodu umrla je 82.681 osoba, odnosno 12.359 ili 17,6% više nego od januara do avgusta 2020.

“Izgubićemo grad” od 65.000 ljudi

Demograf dr Goran Penev smatra da je zvanična statistika obeshrabrujuća i da će ove godine u Srbiji biti zabeleženi rekordno mali broj rađanja i rekordno velika smrtnost.

- Ako se zadrži trend broja živorođenih i umrlih u prvih osam meseci, negativan prirodni priraštaj do kraja godine u Srbiji bi mogao da bude i preko 65.000 stanovnika. To znači da ćemo ostati bez stanovništva jednog grada srednje veličine – ocenio je Penev.

On je, upoređujući najnovije podatke o prirodnom priraštaju sa podacima iz 2019. godine, pre pandemije, rekao da je broj živorođenih manji za 6,3 odsto, dok je broj preminulih povećan za čak 20 odsto.

- Negativan prirodni priraštaj je, u periodu januar-avgust, za 35 odsto veći nego prošle godine, a čak 52 odsto veći nego 2019. godine. U celoj 2019. godini zabeležen je negativan prirodni priraštaj od 37.000, a u 2021. samo za prvih osam meseci skoro 43.000 stanovnika. Iako u ovom trenutku ne postoje precizni podaci o migracionim kretanjima, evidentno je da se kroz rekordan negativan prirodni priraštaj intenzivira smanjenje broja stanovnika u Srbiji - zaključio je Penev.

Kriza je počela s ratovima 1992.

Rukovodilac Grupe za izradu procena, projekcija i drugih demografskih pokazatelja RZS Ljiljana Sekulić podseća da je još 2002. godine, prvi put od Drugog svetskog rata, broj starijih od 65 godina nadmašio broj mlađih od 15 godina i da se taj trend se kontinuirano nastavlja.

- Osnovni razlog ovakvog trenda je negativan prirodni priraštaj stanovništva. Posmatrano unazad, od sredine 20. veka, od 1948. do 1991. godine, stalno je bilo više rođenih nego umrlih i uvek je bio pozitivan prirodni priraštaj, koji se jeste smanjivao, ali je bio pozitivan. Tek od 1992. godine broj umrlih je postao veći od broja rođenih, tako da je od 1992. do 2020. godine u Srbiji preko 800.000 lica više umrlo nego što se rodilo. To je podatak koji pokazuje ozbiljnost situacije - upozorava Ljiljana Sekulić uz napomenu da očekuje da će taj negativan trend rasti i u narednim godinama.

Ona smatra da, možda i više od negativnog prirodnog priraštaja, na stalno smanjenje broja stanovnika utiče iseljavanje u inostranstvo, uglavnom mladih.

- Prema rezultatima projekcija, baziranih na rezultatima popisa 2011. u Srbiji bi se u narednih 20 godina, samo usled negativnog prirodnog priraštaja, broj stanovnika smanjio za oko 780.000 - ističe ona.

Do 2050. biće nas manje za trećinu

Kada je reč o očekivanom broju stanovnika, demograf sa Instituta za društvene nauke Vladimir Nikitović nema optimistične projekcije.

- Već do 2030. godine, to jest do trenutka kada bi Srbija trebalo da se priključi EU, ukupan broj stanovnika sa mestom uobičajenog boravka u zemlji, prema očekivanom scenariju, bio bi oko šest miliona. Smanjenje bi se nastavilo od 2030. do 2050. godine, doduše, nešto sporijim tempom, što bi do sredine veka dovelo do broja od gotovo dva miliona stanovnika manje ili za 30,4% manje nego danas - naglašava Nikitović.

U svojoj knjizi “U susret regionalnoj depopulaciji” Nikitović je predstavio kako će se smanjivati broj stanovnika po regionima.

Nestaju Braničevski i Borski region

- Dok bi smanjenje ukupne populacije između 2018. i 2050. u beogradskom regionu bilo 4,5 odsto, a u regionu Vojvodine nešto manje od republičkog proseka, 27,8 procenata, region Južne i Istočne Srbije bi izgubio gotovo polovinu populacije (48%), a region Šumadije i Zapadne Srbije tek nešto manje od njega 42,2%. Najdramatičniji gubitak stanovništva do sredine veka (preko 50%) predviđen je za oblasti u zoni izrazite emigracije, i to u nekim oblastima tradicionalne emigracije, kao što su Braničevska i Borska, za preko 75% u odnosu na današnju populaciju - kaže Nikitović.

Na prostoru današnje Srbije (bez Kosova i Metohije) 1901. godine je, prema procenama RZS, živelo 4,2 miliona stanovnika, a deset godina kasnije 4,7 miliona, odnosno za oko 500.000 stanovnika više. Ovaj izuzetan rast prekinuli su balkanski ratovi i Prvi svetski rat, u kojima je, prema nekim izvorima stradala trećina našeg stanovništva. Međutim i tokom tih ratnih godina rađanje je bilo brojnije nego u 21. veku, tako da je 1921. godine stanovnika bilo nešto manje od 4,5 miliona. Prirodni priraštaj je bio najveći u prvim godina nakon Drugog svetskog rata. Razlika između broja živorođenih i umrlih bila je rekordna 1952. kad je plus iznosio 93.436. S druge strane i prošla 2020. je bila rekordna, ali u negativnom smislu jer smo imali čak 55.158 više umrlih nego rođenih. U 2021. godini situacija je izgleda još gora.

Samo tri opštine u plusu

Načelnica Odeljenja za demografiju Republičkog zavoda za statistiku Gordana Bjelobrk izjavila je da Srbija „nikada nije imala više stanovništva starijih od 65 godina“. Prema njenim rečima, od 168 opstina u Srbiji „samo tri imaju pozitivan prirodni priraštaj“.

- To su Tutin, Novi Pazar i Preševo. Sve ostale opštine imaju negativan prirodni priraštaj, neke još od 60-ih godina prošlog veka - kazala je Bjelobrk.

Slično u Rumuniji, Bugarskoj, Hrvatskoj

Tendencije u našoj zemlji deo su šire stvarnosti praktično cele Istočne Evrope. Projekcije Eurostata ukazuju da će većina zemalja Centralne i Istočne Evrope članica EU do 2050. znatno smanjiti broj stanovnika: Rumunija i Bugarska za čak 2,6, odnosno 1,3 miliona ljudi, Hrvatska za 650.000, Mađarska za 700.000 lica, Poljska za skoro tri miliona. Takođe, očekuje se da toliko ekonomski hvaljene baltičke države nastave snažan već trodecenijski pad populacije. I podaci UN pokazuju istu sumornu sliku. Pored emigracije, problem ovih država, pa i Srbije, može se objasniti i sve manjom “zainteresovanošću” žena za rađanje sa rastom standarda.

Vučić: Loše je, isprazniće nam se zemlja

Nedavno je i predsednik Srbije Aleksandar Vučić mali broj dece okarakterisao kao ključnu temu za budućnost države.

- Sela su nam pusta, druge opštine u Srbiji se u prazne. Nemamo nigde dobru situaciju, pa ni u Novom Pazaru. Beograd izvlače migracije - rekao je Vučić.

On je dodao da nigde ne postoji najbolje rešenje, ali da je situacija loša.

- Ako se nastavi ovako Srbija za 20 godina neće imati ni pet miliona stanovnika. Isprazniće nam se zemlja.

Stalna populacija Srbije od 1900. (bez KiM)

1921. 4.400.000

1931. 5.000.000

1941. 5.600.000

1953. 6.160.000

1961. 6.680.000

1971. 7.000.000

1981. 7.300.000

1991. 7.580.000

2002. 7.500.000

2011. 7.250.000

2015. 7.100.000

2018. 7.000.000

2021. 6.870.000

Prognoza broja stanovnika u Srbiji (bez KiM)

2021. 6.870.000

2030. 6.000.000

2050. 5.000.000

(Espreso / Blic)