NA DANAŠNJI DAN JE ROĐEN VUK KARADŽIĆ: Evo koliko zapravo (NE) ZNAMO o njegovom ŽIVOTU, LIKU I DELU!

Na današnji dan, 06.11.1787. rođen jeVuk Stefanović Karadžić, srpski pisac, reformator srpskog jezika i jedna od najznačajnijih ličnosti u istoriji Srbije

Njegovi najveći doprinosi su zapisivanje narodne književnosti koja je do tada isključivo prenošena usmenim putem i reformacija srpskog jezika kojom je stvorio jedan od najjednostavnijih i najlogičnijih pravopisnih sistema.

Vuk Karadžić je rođen 1787. godine u Tršiću kod Loznice. Otac mu se zvao Stefan, a majka Jegda (devojački Zrnić). Porodica Karadžić je u Tršić došla iz Drobnjaka, dok Zrnići potiču iz Ozrinića kod Nikšića. Stefanova i Jegdina deca mahom su umirala pa su mu dali ime Vuk, kako bi ga zaštiti od „veštica i duhova“.

Da čita i piše Vuk je naučio od rođaka Jevte Savića Čotrića, u to vreme jedinog pismenog čoveka u kraju. Nakon toga školovanje je nastavio u Loznici, ali je zbog bolesti morao da napusti školu.

Godine 1804. pokušao je da upiše gimnaziju u Sremskim Karlovcima, ali je odbijen jer je sa sedamnaest godina bio prestar. Nakon toga neko vreme je proveo u karlovačkoj bogosloviji kod profesora Lukijana Mušickog, a posle toga odselio u Petrinju gde je učio nemački jezik. Uporan u nameri da se školuje Vuk odlazi u Beograd kod Dositeja Obradovića moleći da mu pomogne. Međutim, Dositej ga odbija, a Vuk seli u Jadar. Neko vreme je radio kao pisar kod vojvode Jakova Nenadovića, jednog od osnivača Praviteljstvujuščeg sovjeta serbskog. Pošto je njegov rođak Jevto Savić postao član Sovjeta Vuk seli u Beograd te postaje pisar.

Slomom Prvog srpskog ustanka 1813. godine iz Negotinske krajine odselio je u Zemun, odakle je ubrzo otišao u Beč. Tamo je naučio nemački i latinski jezik i uživao je u zapadnoj kulturi. Ubrzo nakon dolaska privukao je pažnju Jerneja Kopitara, austrijskog kritičara koji je pročitao Vukov članak pisan na popularnom srpskom jeziku. Kopitar je postao Karadžićev prijatelj, savetnik i velika podrška. Ne samo da je hvalio Vukove zbirke nego mu je i predlagao smernice za dalji rad.

Vuk je svoju prvu zbirku narodnih pesama izdao 1814. godine – “Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica” i jednu gramatiku “Pismenica serbskoga jezika”, kako bi pomogao čitaocima da što bolje razumeju njegovu knjigu. Podstaknut uspehom ove dve knjige, Karadžić naredne godine izdaje “Narodnu srbsku pjesnaricu”.

Zbog problema sa knezom Milošem Obrenovićem bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vreme i u austrijskoj državi.

Vuk je 1823. godine upoznao Jakoba Grima, strijeg brata Vilhelma Grina sa kojim je stekao zajedničku slavu objavljivanjem zbirke nemačkih bajki. Jakob Grim je napisao pozitivnu kritiku Vukove treće zbirke pesama i upoznao ga sa Geteom.

Vuk je održavao kontakt sa Braćom Grim, koja su znala srpski jezik i deo bajki preuzela sa srpskog.

Karadžićev poslovni odnos sa Obrenovićima okončao se 1832. godine kada je Vukovu azbuku i narodne pesme Pravoslavna crkva prezrela kao vulgarne i prevratničke. Odbojnost prema njegovom radu Vuka nije obeshrabrila, štaviše, 1833. godine dozvoljeno mu je da se vrati u Austriju gde je objavio četvrtu knjigu narodnih pesama uprkos zabrani Crkve.

Do 1835. godine, protestovanje protiv Vukovog rada se stišalo, a njemu konačno dodeljeno priznanje za svoj doprinos Srbiji.

Vuk Karadžić umro je u Beču, 1864. godine. Njegovi posmrtni ostaci preneseni su iz Beča u Beograd 1897. i sahranjeni u porti Saborne crkve, pored Dositeja Obradovića.

Najvažnija dela Vuka Karadžića:

Mala prostonarodna slavenoserbska pjesnarica (1814) – Vuk se izjašnjavaza novi pravopis: »Piši kao što govoriš, a čitaj kako je napisano» Srpska gramatika (1814, 1818 i, na nemačkom, sa Grimovim predgovorom,1824) Srpski riječnik (1818, 1852) Srpske narodne pjesme (1814,1815,1823,1833,1841,1845,1846,1862,1865,1866) Srpske narodne pripovjetke (1821,1853) Prvi srpski bukvar (1827) Srpske narodne poslovice kao i druge kao i one u običaj uzete riječi (1836,1849) Prevod Novoga zavjeta (1847)

Crna Gora i Crnogorci (1837, na nemačkom) Život i običaji naroda srpskoga (1867)

Bonus video:

(Espreso.co.rs)