PET CENZURISANIH DELA U TITOVOJ JUGOSLAVIJI: Ona su najbolji opis države u kojoj smo živeli (VIDEO)

Više od celokupne državne propagande, o karakteru nekog režima govore upravo dela koju su bila zabranjena.

Titova Jugoslavija se smatrala liberalnom u kulturi, međutim, postoje stotine književnih dela, pozorišnih predstava, filmova, novinskih članaka koji su cenzurisani.

O tome ko je sve, na koji način i zbog čega zabranjivan govori pet cenzurisanih primera po izboru istoričara dr Srđana Cvetkovića (Institut za savremenu istoriju).

1. "Jeretička priča" Branka Ćopića

Obično se kaže da petao koji suviše rano zakukuriče, obično prvi završi u loncu. Međutim, poznati književnik zbog svoje oštre satire nije bio kažnjen zbog boračkog staža i partijskih veza. Ova satira izašla je u Književnim novinama 1950. godine izazvala je burne reakcije svojom kritikom moralnog izopačavanja revolucije od strane komunističkih rukovodilaca. Ćopića je lično prozvao sam Josip Broz Tito na kongresu Antifašističkog fronta žena, a zatvora ga je spaslo samo zalaganje ratnih drugova, i to što je bio partizanski prvoborac. Razočaran u revolucionarne ideale i stalno nadziran od tajne policije završio je svoj život u duševnom rastrojstvu bacivši se sa Brankovog mosta 1984. godine.

2. Roman "Kad su cvetale tikve" Dragoslava Mihailovića, pozorišna predstava Bore Draškovića

Po romanu bivšeg zatočenika Golog otoka Dragoslava Mihailovića nastala je istoimena predstava reditelja Bore Draškovića. Ovo je jedna naturalistička i realistička potresna priča o tragičnom uticaju represije na život mladih ljudi sa periferije Beograda i društvenoj neslobodi. Iako krajnje uvijena poruka, to je bilo dovoljno da autora lično sam prozove predsednik države, a da delo bude zabranjeno.

3. Film "Plastični Isus" reditelja Lazara Stojanovića

Filmovi i autori crnog talasa došli su na stub režimske propagande i partijskih zabrana zbog svoje kritike društvenog stanja, nesloboda, siromaštva, korupcije i socijalnih razlika, ali i pokretanjem određenih istorijskih tabua poput revolucionarnog terora, partijske diktature, dogmatske ideologije i kulta vođe. Među najpoznatijima su filmovi "Zaseda", zatim filmovi Živojina Pavlovića, Dušana Makavejeva, Želimira Žilnika, a posebnu pažnju izazvao je prvenac mladog reditelja Lazara Stojanovića. On je u svom filmu problematizovao političku kulturu totalitarnog režima, poredeći neke osnovne odlike vladavine u fašizmu, nacizmu i boljševizmu. Zbog toga je osuđen na dve godine zatvora, koje je odležao u KPD Zabela.

4. Slika Miće Popovića "Kraljevska porodica"

Kontorverzni slikar Mića Popović se svojim modernizmom i smelim pristupom, kao i ponekad neskrivenom kritikom društvenih anomalija istakao još od ranih posleratnih godina. On je autor jedne istinski disidentske slike u srpskoj umetnosti. Ta slika je 1974. godine rađena prema novinskoj fotografiji Brozovih i holanske kraljevske porodice nakon njihovih susreta. Na toj slici su Jovanka i Tito prikazani kao kraljica i kralj koji se uopšte po stilu ne razlikuju od holanske kraljevske porodice. Subverzivna poruka slike - težnja ka apsolutističkoj vlasti bila je jasna i cenzorima, pa je uklonjena iz Dvorane kulturnog centra gde je bila izložena.

5. Ivan Ivanović "Crveni kralj"

Baš u vreme kada je Josip Broz ofarbao kosu u crveno, profesor gimnazije u Kuršumliji Ivan Ivanović objavio je roman "Crveni kralj" . Služba državne bezbednosti u Nišu podnela je Okružnom tužilaštvu u Prokuplju krivičnu prijavu protiv Ivanovića zbog neprijateljske propagande kojom se zlonamerno prikazuju političke prilike u zemlji. Ivanović je označen kao potomak četničke porodice koji se umesto "očeve puške" latio pera. kriv je što je u ovoj knjizi izložio poruzi SFRJ nazivajući je na više mesta "Juga", "Jugovina". On je osuđen na dve godine zatvora zbog dela povreda ugleda države i njenih organa i predstavnika. Distribucija "Crvenog kralja" je zabranjena, a gimnazija gde je Ivanović radio kao profesor književnosti izriče mu meru isključenja.

Bonus video:

(Espreso.co.rs / Talas)