SAMO JE BOG ZA SRBE URADIO VIŠE OD NJEGA! Ovo je govor sa sahrane Vuka Karadžića

- Evo nas, braćo Srbi, nad pokojnikom življim od svih. Danas mi ovde okupljeni, smrtni i prolazni, ispraćamo u vječnost besmrtnika. Ovaj datum ući će u istoriju Srbije, Evrope i svijeta. Sricaće ga i učiti naizust đaci naše otadžbine uz slova iz najljepše azbuke, i pjevaće o njemu uz epske pjesme koje je obesmrtio ovaj besmrtnik, i koje su ovjekovječile njega i njegov narod.

Ovim rečima, koje su "Novosti" prvi put objavile, posle više od veka i po, od reformatora srpskog jezika, sakupljača narodnih umotvorina i pisca prvog rečnika, Vuka Stefanovića Karadžića, oprostio se arhimandrit Gerasim Petranović, u govoru održanom iznad njegovog groba, 7. februara 1864. godine u Beču. Zahvaljujući književniku iz Šapca Nikoli Devuri, autoru mnogobrojnih knjiga, oproštajni govor "izašao je na svetlost dana" i prvi put je dostupan javnosti. Devura, autor romana "Ruža Todorova" koja svedoči o prvoj ljubavi Vuka Stefanovića Karadžića, oca naše pismenosti i kulture, spremajući dokumenta za predstojeću ekranizaciju tog dela, uspeo je da pronađe poslednje reči arhimandrita Gerasima upućene srpskom velikanu.

"Novosti", uz saglasnost Devure, prenose kompletan govor uglednog velikodostojnika SPC u kojem je nepogrešivo, još 1864. godine, procenio i ukazao na to koliki će velik i presudan značaj Vuk Karadžić imati i vekovima kasnije.

U govoru arhimandrit Gerasim dalje kaže:

"Veliku svjetlost srpskog srednjeg vijeka utulilo je agarjansko ropstvo, i prognalo Srbe sa evropske i svjetske kulturne scene. Vuk Stefanović Karadžić, samouko seljače iz Tršića, titanskim naporom i podvigom, vratio je svoj narod na velika vrata u dvore Evrope i svijeta. Srbi su, zahvaljujući njemu, stali rame uz rame uz velike narode starog kontinenta. Sveti Sava je otvorio vrata i prozore na srpskoj kući, a Vuk je upalio veliku svjetlost u srpskoj duši.

Okupljeni danas oko njegovog odra, kao nekada drevni Izrailj na rijekama Vavilonskim, pjevamo zavjetne pjesme i himne: Ako zaboravimo tebe besmrtniče, neka nas zaboravi desnica Gospodnja. Ovaj najveći baštinik narodnog predanja, pečalni trudbenik i sakupljač skrivenog blaga i dragocijenog bisera srpske kulture, dokoračao je drvenom štulom na vrh zlatnog olimpijskog trona evropske kulture i na njega izveo svoj narod. Vajmarski genije sagnuo se do zemlje pred njim i pred bogatstvom srpske narodne duše.

Samo je Gospod više učinio za Srbe od Vuka Stefanovića Karadžića. Ono što je za hrišćane Jerusalim, za srpsku kulturu je Vukovo rodno selo Tršić u Jadru kod Loznice. Vuk je preveo Novi zavjet na narodni jezik, i srpski jezik svrstao među velike jezike svijeta. Jezik je narod. Vukovom reformom jezika obnovio se duh srpskog naroda. Onijemeli u tami vijekova ropstva, Srbi su kroz Vuka zlatousto prozborili i zadivili Evropu i svijet.

Unutrašnjost Vukove kuće u Tršiću

Predajemo danas Vukovo umorno tijelo tuđoj zemlji, predajemo prah prahu, a njegovu besmrtnu dušu i djelo - vječnosti. Nadajmo se da će buduća pokoljenja ispuniti njegovu želju koju je izrekao na ispovijesti pod mojim epitrahiljom, da se njegovi posmrtni ostaci prenesu u Srbiju. Gore prokletstvo od života u tuđini, jeste samo smrt u tuđini. Tuđina je i mrtvacu teška. Utjeha svima nama neka bude saznanje da Vuk Stefanović Karadžić svojim velikim djelom i životom pripada cijelom svijetu. Gdje god bio, on je svagda i svuda svoj na svome. Svijet je otadžbina genija. A Srbija je tamo gdje je Vuk!

Slava besmrtnom Vuku Karadžiću. Hvala Gospodu na ovom velikom daru srpskom narodu i svijetu. Amin."

Arhimandrit Gerasim, rođen u Šibeniku, u Dalmaciji, bio je jedan od najobrazovanijih sveštenika i teologa svoga vremena. Kao arhimandrit, bio je prijatelj i duhovnik Vuka Stefanovića Karadžića, a i sam se čitavog života bavio književnim radom. Bio je jedan od urednika uglednog književnog časopisa "Srpskog dalmatinskog magazina". Sahranjen je u Manastiru Savina, kao episkop bokokotorski, gde je službovao 32 godine.

Večni počinak u porti Saborne crkve

Želja jednog od naših najvećih i najvažnijih mislilaca, rođenog 6. novembra 1787. u Tršiću, da počiva u svojoj domovini, ostvarila se 30. septembra 1897. godine. Ekshumacija tela Vuka Stefanovića Karadžića, ali i Jerneja Kopitara, velikog slovenačkog lingviste i Vukovog prijatelja, obavljena je u isti dan, 28. septembra 1897. godine na groblju Svetog Marka u Beču. Tom prilikom su kovčeg i posmrtni ostaci detaljno fotografisani, kosti su oprane u vinu, a napravljen je i gipsani odlivak Vukove lobanje.

Doček posmrtnih ostataka Vuka Karadžića bio je posebno pažljivo organizovan u Beogradu gde su se okupili mnogobrojni građani iz Srbije, Crne Gore, Bosne, Hrvatske... Od momenta kada je voz sa Vukovim telom prešao reku i ušao na teritoriju Kraljevine, pa sve do kraja sahrane, neprekidno su zvonila zvona svih beogradskih crkava. Kovčeg je idući ka Sabornoj crkvi prošao svim važnim beogradskim ulicama, u pratnji sveštenstva i građana. Karadžić je sahranjen u porti Saborne crkve uz pesmu Jovana Jovanovića Zmaja.

Bonus video:

(Espreso.co.rs / Novosti)