BEOGRAĐANI SU POZDRAVLJALI AVIONE, A ONDA JE POČELA DA PADA KIŠA BOMBI! 75. godina od SAVEZNIČKOG KRVAVOG USKRSA

U srpskoj istoriji april mesec 1940- tih godina prošlog veka bio je posebno krvav. Prvi put 6. aprila 1941. kada je nemačka Luftafve zbog puča 27. marta i odbijanja da Kraljevina Jugoslavija uđe u Trojni pakt bombama napala Beograd.

Drugo veliko bombardovanje koje je sve do početka 1990-tih bilo donekle potisnuto u stranu bilo je savezničko bombardovanje Beograda 16. i 17. aprila 1941. godine na sam Uskrs.

Dvodnevno bombardovanje srpske prestonice bilo je deo od ukupno 11 naleta američkih bombardera koji su bacali desetine hiljada bombi pre svega na naftan polja u blizini grada Ploeštija u Rumuniji.

Osim naftnih polja porciju savezničkih bombi osim Beograda dobili su Sofija i Budimpešta.

Novija istioriografija, ali i brojni publicistički radovi u periodu od pre 30 godina kao glavnog krivca zašto su saveznici bombardovali Beograd, direktno otužuju doživotnog predsednika SFRJ Josipa Broza Tita. Navodno razlog leži u Titovom stavu da pre ulaska partizana u Beograd treba da strada što više Srba.

Međutim, ispostavilo se kasnije i da nemačke ciljeve u Jugoslaviji tražio je i sam đeneral Draža Mihailović, preko izbegličke vlade čak 36 puta. Čiča je takođe tražio da se gađauju ciljevi od Maribora i Celja, preko Benkovca, Zagreba, Omiša i Mostara, do Beograda, Zemuna, Pančeva, Niša, Jagodine, Bora...

Savezničko bombardovanje Beograda, na Vaskrs 1944. godine

Bombe su pogodile železnički most i onesposobile ga sve do 6. maja. Pogođena je železnička stanica i tada je stradalo oko 250 nemačkih vojnika, a još 140 u skladištu na Banovom brdu.

Beograđani izašli napolje da pozdrave saveznike.

U izveštaju ljudi generala Dragoljuba Mihailovića stoji moguće objašnjenje za veliki broj žrtava. U pisanom raportu stoji da su ljudi masovno izašli na ulice jer su mislili da se saveznički avioni vraćaju sa misije nad Budimpeštom, pa su hteli da pozdrave neprijatelje zajedničkog protivnika - Nemaca. Tek kad su bombe počele da pucaju, shvatili su da su pogrešili, ali bilo je kasno.

Uništene su fabrike Rogožarski, Ikarus, Zmaj i Danubijus u Zemunu, rafinerija na Čukarici, kao i aerodrom. Pored ovih objekata pogođeni su i njima susedne civilne zgrade.

Bomba je na Bajlonijevoj pijaci ubila 200 ljudi. Druga eksplozivna naprava pala je u porodilište (danas studentska poliklinika u Krunskoj ulici). Slično su prošle stotine zgrada i hiljade ljudi.

Broj civilnih žrtava bio je veliki, veći nego 1941. godine. Kao i sa celokupnim Drugim svetskim ratom, tako ni u vezi sa ovim događajem datoteke nisu načisto sa tačnim brojem poginulih. Nemci su izračunali da je bilo oko 1.600 mrtvih (1.160 Beograđana, ostali vojnici) i oko 5.000 povređenih.

Kraljevska vlada u Londonu je procenila da je poginulo 3.000 Beograđana i 1.200 Zemunaca (Beograd, Zemun i Pančevo su činili jednu administrativnu jedinicu pred rat). Evidencija sa groblja u Beogradu i Zemunu tvrdi da je sahranjeno 822 ljudi (668 u prestonici i 154 u Zemunu).

Iako se danas smatra da su američki piloti i utovarivači projektila na bombama napisali "Srećan Uskrs", tako nešto zaista nije posvedočeno nijednim dokazom. Amerikanci su na bombama "čestitali" Vaskrs Nemcima, ali je taj praznik za njih 1944. slavljen sedam dana pre napada na Beograd, 9. aprila.

A mada mnogi smatraju da se nemačko bombardovanje 06. aprila 1941. godine dogodilo na Uskrs, to ne odgovara činjenicama, jer je Uskrs te godine padao tek 20. aprila. Do zablude i pometnje u kolektivnom sećanju je zasigurno došlo zato što je zapravo savezničko bombardovanje bilo na Uskrs, 16. aprila 1944., a sličnost u datumima je velika - 06. april i 16. april, i u oba slučaja bila je nedelja. Kad tome dodamo da je lakše za sve zlo optužiti neprijatelja, nego saveznike, lako dolazi do zamene teza.

Bonus video

(Espreso.co.rs)