OVO SU BILA ČETIRI PROKLETSTVA MAJKE MIRE MARKOVIĆ: Sudbina Vere Miletić je odredila ceo njen život!

Danas je objavljeno da je preminula Mirjana Marković, predsednica JUL-a i supruga nekadašnjeg predsednika SRJ i Srbije Slobodana Miloševića, a mi prenosimo deo istraživanja Darka Hudelista o njenoj majci Veri Miletić.

Novinar "Nedeljnika" Darko Hudelist, napisao je feljton o putu Vere Miletić, majke pokojne Mire Marković, paralelno sa ćerkinim životom, pod naslovom "Četiri zločina prema Veri Miletić".

Tokom svog boravka u Beogradu i Srbiji, od 2006. do 2011, hteo sam što dublje i temeljitije proniknuti u “tajnu” lika i dela Vere Miletić i uticaja njene nesretne sudbine na život njene ćerke, Mirjane Mire Marković. Osim razgovora s nekolicinom beogradskih istraživača i “insajdera”, posetio sam i najvažnije životne stanice Vere Miletić, od trenutka njenog rođenja pa sve do smrti. Tih ključnih životnih stanica ima ukupno četiri.

Prva je mesto gde je Vera Miletić, 10. jula 1942, rodila svoju ćerku, koja je kasnije dobila ime po njenom partijskom pseudonimu, Mira. To se mesto nalazi na izlasku iz sela Brežane kraj Požarevca, pokraj jedne šume i potoka (koji je danas, tj. kad sam ja bio tamo, 2008, već potpuno presušio, kapi vode u njemu više nije bilo, a koji je u vreme Mirinog rođenja, kako je to sama Mira Marković u svojim sećanjima znala isticati, veselo žuborio).

Druga je mesto gde je mala Mira (koju su u njenim prvim godinama zvali “Baca”) bila, tokom rata, skrivana. To je bilo u naselju Malo Crniće, takođe kraj Požarevca, ali na suprotnoj strani u odnosu na Brežane (dok je Brežane naspram Požarevca severozapadno, vazdušnom linijom gotovo na sredini između Požarevca i Smedereva, Malo Crniće je jugoistočno, na putu za Petrovac, a od Požarevca je udaljeno kojih desetak kilometara).

U obilascima ta dva mesta mnogo su mi pomogli braća Siniša i Dragiša Ivković iz Malog Crnića. Siniša Ivković je 1990-ih bio predsednik ogranka političke stranke JUL Mire Marković u Malom Crniću, ujedno i porodični prijatelj Slobodana Miloševića i Mire Marković u čijoj se kući u Malom Crniću za vrijeme NATO bombardovanja 1999. skrivao njihov sin Marko.

Treća je stanica "krsnog puta" Vere Miletić bila u kući u Lastinoj 9 (danas Mosorskoj 9) na Voždovcu, gde je ona 5. oktobra 1943. bila uhapšena. U toj deonici istraživanja mnogo mi je pomogao novinar i publicista (autor monografije Beograd u trećem milenijumu), inače nekadašnji studentski kolega Slobodana Miloševića, Nebojša Dragosavac (rođ. 1940. u Gračacu, u Hrvatskoj).

I naposletku, četvrta je životna stanica Vere Miletić bio Banjički logor (danas Muzej Banjičkog logora) u Beogradu, gde je ona, nakon saslušanjâ u Đušinoj, provela poslednje (zatočeničke) mesece života, pre nego što je, 7. septembra 1944, streljana.

Fascinirala me je intelektualna (pomalo hladna, svakako netipična) lepota Vere Miletić. Nju mi je Dobrica Ćosić, u našem razgovoru 23. februara 2011, opisao ovim rečima: “Njeno lice nije označavalo ništa drugo nego intelektualnu, lepu, pametnu fizionomiju…” Fotografije Vere Miletić nastale za vrijeme njenog ilegalnog rada u KPJ, odnosno u partizanima, nalaze se na 24. i 73. stranici Labovićeve knjige. A kad ih uporedite s njenom fotografijom na 143. stranici iste knjige, koja je snimljena u beogradskom istražnom zatvoru (u Đušinoj), nakon njenog hapšenja – sve vam je jasno. Te fotografije govore više i rečitije od bilo čega drugog. I kad ih pogledate, osetite u sebi neku tešku nelagodu, mučninu i šok. I gotovo – stid.

Na njenom mučeničkom i skroz uvelom licu, na toj fotografiji (prvobitno objavljenoj u prorežimskom, tj. pronedićevskom dnevnom listu Novo vreme), vide se tragovi najstravičnijih mučenja i zlostavljanja kojima je ona bila podvrgnuta u zatočeništvu, a uz pomoć kojih su njeni istražitelji, s Božidarom Boškom Bećarevićem na čelu, šefom Četvrtog (antikomunističkog) odeljenja Specijalne policije Uprave grada Beograda, iz nje iznudili ono zbog čega je ona po završetku rata bila proglašena velikim ratnim izdajnikom: “otkucavanje” četrdesetak (po procjeni V. Glišića) njenih saradnika, beogradskih skojevaca i komunista, koji su nedugo nakon tog njenog iznuđenog priznanja svi redom bili uhapšeni i streljani (kao i ona sama).

Muke kroz koje je prošla Vera Miletić (naravno, ne samo ona) opisane su u monografiji Beograd u ratu i revoluciji 1941-1945 (ta je knjiga objavljena 1984, njen je redaktor bio dr Venceslav Glišić, a odgovorni urednik Radomir Bogdanović) ovim rečima: “Žene su udarali drvenim lopaticama po unutrašnjim stranama butina. Naročito su bili opasni udarci u slabinu ili u grudi, koji su dovodili do unutrašnjih povreda. Često su vezivali ruke i noge pozadi i provlačili kroz vezu motku vešajući tako uhapšene između dva stola, a onda su ih udarali sa raznih strana dok se ne onesveste…”

Svom istraživanju životnog puta Vere Miletić (a paralelno s time i puta njene ćerke Mire Marković, kao, naravno, i Mirinog supruga, srpskog nacionalnog lidera Slobodana Miloševića) dao sam, još u Beogradu, radni naslov “Četiri zločina prema Veri Miletić”. Tu nisam mislio na zločine što su ih prema njoj počinili njeni istražitelji i krvnici, policajci i islednici Specijalne policije Milana Nedića, nego njene partijske i partizanske kolege – koji su umnogome kumovali ovakvoj njenoj tragičnoj sudbini. Možda je izraz “zločini” u ovome slučaju pretežak i pomalo neprimeren (ili “politički nekorektan”, može se i tako reći), no jednostavno nisam uspio naći bolji i adekvatniji izraz za teške i (gotovo) neoprostive nepravde koje su učinjene prema Veri Miletić, a zbog kojih niko nikada nije odgovarao, nego je sva krivica i ljaga bačena na nju samu. Licemerno i okrutno.

Prvim “zločinom” (sa navodnicima ili bez njih) nazivam sam dolazak na svet Mire Marković, kćerke Vere Miletić, na salašu u Brežanama kraj Požarevca, 10. jula 1942. Kao i ono što se dogodilo neposredno nakon njega.

Drugi je zločin odvođenje Vere Miletić iz (koliko-toliko sigurne) unutrašnjosti Srbije u okupirani i policijskim agentima krcati Beograd, krajem avgusta 1943, sa zadatkom da ona (kao mlada, nedovoljno iskusna 23-godišnja žena i majka, do juče još devojka ili tinejdžerka), kada to već nisu bili u stanju učiniti njeni partijski šefovi, poveže konce u posve rasturenoj (nakon provala i racija krajem 1942. i početkom 1943) beogradskoj partijskoj organizaciji, odnosno da – kako je to navedeno u knjizi Beograd u ratu i revoluciji 1941-1945 – “bude rukovodilac Mesne organizacije (KPJ u Beogradu – op. aut.) dok se ne formira Mesni komitet”. Šanse da tako nešto učini i pritom ostane živa bile su praktički ravne nuli. Drugim rečima, Vera Miletić je odvedena u Beograd kao “ovca na klanje”. Njena ćerkica Mira imala je tada nešto više od godinu dana.

Treći je zločin prepuštanje Vere Miletić (ali i ne samo nje) svojoj vlastitoj sudbini u trenucima njenog hapšenja, 5. oktobra 1943. Petar Stambolić se tada po Beograda skriva i ne reaguje; Blagoje Nešković je, čim je Veru doveo u Beograd, otišao na slobodnu teritoriju u južnu Srbiju; Moma Marković je takođe negde po šumama i gorama, duboko u unutrašnjosti Srbije…

I četvrti je zločin – nakon svega ovoga – proglašenje Vere Miletić ratnim izdajnikom. A ovi koji su je proglasili ratnim izdajnikom proglasiše sami sebe – narodnim herojima.

Svim tim zločinima možemo pripisati i peti zločin: traumatično odrastanje male Mire, odnosno “proizvodnja” te devojčice i devojke u najvećeg “monstruma” u novijoj (mislim na 20. vek) istorije Srbije.

BONUS VIDEO: EVO ŠTA MU SE DESILO: Iskrena ispovest pacijenta iz Padinska Skele

(Espreso.co.rs / Nedeljnik.rs)