surova statistika
ALBANCI NASELJAVALI KOSOVO, A SRBI PLANSKI PROTERANI: Bili povlašćeni od Turaka zbog iste vere, a Srbe torturisali!
Prema turskim popisima iz 15. i 16. veka procenat albanskog stanovništva bio je prilično mali
Albanci su vekovima populacionim merama raznih vlasti dovođeni na prostor Kosova i Metohije, a Srbi terani ili su morali sami da beže prvo s prostora kosovskog vilajeta i Stare Srbije, i na kraju Kosova i Metohije.
Prema turskim popisima iz druge polovine 15. i u 16. veku procenat albanskog stanovništva na teritoriji na kojoj se danas nalazi KiM bio je prilično mali. Srbi počinju masovno da se iseljavaju u 17. veku, posle Austro-turskog rata, a samo u Velikoj seobi 1690. iselilo se između 100.000 i 185.000 ljudi.
U 18. veku Albanci se naseljavaju kao turski vojnici i šire u pravcu severoistoka, a državna politika Otomanskog carstva bila je favorizovanje muslimana Albanaca, koji je trebalo da budu odbrambeni bedem prema Srbiji i Crnoj Gori.
Da bi se ojačao muslimanski pojas oko Srbije čak su sa Kavkaza doseljavani Kerkezi. Pretpostavlja se da je tridesetih godina 19. veka odnos srpskog i albanskog stanovništva bio podjednak, ali nema pisanih tragova, jer je prvi pouzdan turski popis bio tek 1881. Albanci su živeli povlašćeno jer su se Turci oslanjali na njih kao na istovernike. Nad Srbima su sprovodili torturu: krali im stoku i zemlju, ako Srbin napusti atar, Albanac je mogao da ga kazni, Srbi nisu smeli da nose oružje, žene, pa čak i devojčice su otimane i silovane, ljudi ubijani… Albanci doživljavaju nacionalnu renesansu posle Berlinskog kongresa.
NE PROPUSTITE
Prema rečima istoričara, iz kosovskog vilajeta se od 1878. do 1912. iselilo oko 120.000 Srba, od čega severno od Šar-planine oko 100.000, a posledice su bile katastrofalne i Srbi su dočekani 1912. (balkanski ratovi i dolazak srpske vojske) kao manjina. Za to vreme Albanci prodiru prema severoistoku, uzurpirajući im imanja. Kosmet posle balkanskih ratova, uz deo današnje Makedonije (Stara Srbija), ulazi u sastav Srbije, a period posle Prvog svetskog rata do 1924. obeležile su stalne pobune kačaka i divljanje bandi Azema Bejte Galice. Državni aparat uspostavlja se posle 1924. i Albanci su nezadovoljni jer nisu nacija i nemaju glasačko pravo.
Između dva rata kralj je pokušao kolonizacijom da poveća broj hrišćana, proteranih tokom osmanske vladavine. Prvi kolonisti dolaze sami 1920, a potom kolonizacija postaje planska i odvija se u dva talasa, u periodu 1922-1929. (po Uredbi o naseljavanju južnih krajeva), i u periodu 1933-1938. (Zakon o naseljavanju južnih krajeva). Srbi su često dobijali neobradivo zemljište, proplanke, šume, i u manjoj meri zemlju begunaca odmetnika. Za doseljenike je izgrađeno 330 naselja. Procene su da je doseljeno između 60.000 i 65.000 ljudi, najviše Srba, ali nešto malo i Hrvata, Slovenaca, Vlaha, Rusina, Rusa…
KPJ je imala pre rata, pod uticajem Kominterne, negativan stav prema Jugoslaviji, kao velikosrpskoj buržoaskoj tvorevini. Insistiralo se na stvaranju nezavisnih država i otcepljenju mađarske i albanske manjine. Tokom Drugog svetskog rata, po rečima Miomira Gatalovića iz Instituta za savremenu istoriju, KPJ održava prijateljske veze sa KP Albanije i Enverom Hodžom. Bilans rata na KiM je oko 10.000 ubijenih Srba, i 40.000 proteranih iz italijanske okupacione zone, 30.000 iz Nemačke i oko 25.000 iz Bugarske. Sve u svemu, oko 100.000 nealbanskih, pretežno srpskih izbeglica.
Pre nego što je oslobođena cela Jugoslavija, početkom 1945. već izbija velika antijugoslovenska pobuna. Istovremeno, kolonistima je čuvenom Odlukom 153 privremeno zabranjeno da se vrate.
Kako kažu istoričari, 3. avgusta 1945. donet je Zakon o reviziji dodeljivanja zemlje kolonistima, a komisija koja je na tome radila sretala se sa opstrukcijama na terenu. Procene su da je zemlju nazad dobilo 4.829 naseljeničkih porodica, izgubilo je 595, u Vojvodini zemlju oduzetu od podunavskih Švaba stekle su 2.064 porodice s KiM, a po raznim linijama preseljno je 383, dok se ukupno na Kosmet nisu vratile 1.683 porodice. Stvoren je kolonistički fond od 5.374 hektara zemlje koji je podeljen na 1.643 porodice sa malim posedima, od čega 266 albanskih.
Albanci su odbijali da se isele iz uzurpiranih srpskih kuća, u čemu su imali zaštitu svojih partijskih rukovodilaca. Ne znamo koliko je tačno ljudi iz Albanije imigriralo u Jugoslaviju za vreme rata i od 1945-1948, kada je granica bila protočna, a procene idu od nekoliko hiljada do više desetina hiljada.
Tito je radio na tome da pripoji Albaniju, bilo tako što će je prisajediniti Kosovu, bilo tako što će napraviti sedmu republiku. Plan je definitivno propao posle sukoba sa IB.
Između 1948. i 1953. na granici sa Albanijom ubijeno je devet jugoslovenskih graničara, dok je broj pograničnih incidenata bio 542. Procenjuje se da je u Jugoslaviji krajem 1951. bilo 2.195 albanskih emigranata, a da je njihov broj do septembra 1952. porastao na 2.457 civila i 106 vojnika.
Granica je zatim skoro hermetički zatvorena do sedamdesetih. Za položaj Albanaca ključan je Ustav 1963. kojim postaju narodnost, a tri godine pre toga teritorija je zaokružena dodavanjem Lješke i Leposavića. Ukinuti su srezovi i AP KiM izjednačena je sa Vojvodinom. Posle smene Rankovića 1966. godine, albanski nacionalizam buja.
Velike antijugoslovenske demonstracije izbijaju 1968. gde se kliče „Kosovo republika“ i zahteva otcepljenje. Da bi ih smirio, Tito, pod pritiskom Fadilja Hodže, izlazi u susret i menja naziv KiM u SAP Kosovo (Albanci nisu voleli naziv Metohija jer ih je podsećao da je to nekad bila manastirska, srpska zemlja). Posle Ustava 1974. postaju država u državi.
Novi talas useljavanja počinje osamdesetih, nakon demonstracija 1981, a potom i devedesetih, ali još se ne znaju čak ni orijentacione brojke. Istovremeno, Srbi se masovno iseljavaju. U početku su primorani da prodaju zemlju ispod cene, a kasnije su se Albanci obogatili i plaćali skupo imanja. Etnička slika se ubrzano menja, a Srbi su žrtve ubistava, silovanja, uništavanja useva i stoke, otimačine zemlje, skrnavljenja grobalja. Njihov broj najviše se smanjio između 1961. i 1981. (sa 27,48 odsto na 14,9). Ujedno, ogromnim prirodnim priraštajem, masovnom imigracijom, ali i upisivanjem Roma, Muslimana i Turaka kao Albanaca, procenat ovog naroda drastično raste.
Danas na Kosovu ima 1.739.825 ljudi, bez srpskih opština na severu pokrajine koje su bojkotovale popis 2011. godine. Albanaca je 92 odsto, Bošnjaka 1,58, a Srba 1,47 (oko 26.000).
ŠTA GOVORE POPISI
* popis 1921. – 439.010 stanovnika, ali se ne zna odnos nacija
* popis 1931. – 552.064 stanovnika, od čega 60,1 odsto Albanaca i Turaka, 32,7 odsto Srba i Crnogoraca i 7,3 odsto ostalih
* neposredno pred Drugi svetski rat ima oko 666.000 stanovnika
* popis 1948. – 733.034 stanovnika, od čega 498.573 Albanca, 176.210 Srba, 28.085 Crnogoraca, i 29.655 Turaka, Roma i ostalih
* popis 1953. – 808.141. stanovnik, 31.343 Crnogoraca, 189.869 Srba, 524.559 Albanaca, 34.583 Turaka
* popis 1961. – 963.988 stanovnika, od čega 37.588 Crnogoraca, 227.016 Srba, 646.605 Albanaca i 25.764 ostalih
* popis 1971. – 1.243.693 stanovnika, od čega 31.555 Crnogoraca, 228.264 Srba, 916.168 Albanaca i 12.244 Turaka
* popis 1981. – 1.584.440 stanovnika, od kojih 27.028 Crnogoraca, 209.497 Srba, 1.226.736 Albanaca i 12.513 Turaka.
* popis 1991. – 1.956.000 stanovnika, od kojih 20.400 Crnogoraca, 194.200 Srba, 1.596.100 Albanaca, 10.400 Turaka.
TURSKA I UGOVOR IZ LOZANE
Pregovori o planskom iseljavanju oko 200.000 ljudi srodnih po mentalitetu sa turskim vođeni su između ove zemlje i Jugoslavije od 1930. Osnovica je bila Ugovor iz Lozane iz 1923, kojim je nakon Tursko-grčkog rata iseljeno iz Male Azije u Grčku oko milion Grka. Turska je želela da naseli muslimansko stanovništvo na svoje opustele teritorije. Pregovori su vođeni bezuspešno do 1938, kada je predloženo da se potpiše Konvencija o iseljavanju 40.000 muslimanskih porodica iz Jugoslavije u Tursku u roku od šest godina, a troškove bi snosila Jugoslavija. Ovo nije realizovano. Ipak, između 1927. i 1939. u Tursku se iselilo 19.379 i u Albaniju 4.322 ljudi, odnosno u celom međuratnom periodu iseljeno je oko 45.000 Turaka i Albanaca.
Bonus video:
Espreso intervju, ministarka pravde Nela Kuburović
(Espreso.co.rs / Intermagazin.rs)
Uz Espreso aplikaciju nijedna druga vam neće trebati. Instalirajte i proverite zašto!
