LJOTIĆEVI OSTACI DOLAZE U SRBIJU: Počinje opšte prekopavanje grobova u Evropi?

Najave iz Madrida da bi, u kontekstu obračunavanja sa Frankovim fašističkim nasleđem, Španija mogla da naloži ekshumacije i preseljenje u Hrvatsku posmrtnih ostataka Ante Pavelića i Maksa Luburića, da njihovi grobovi ne bi služili kao mesta hodočašća ustašama, otvorili su pitanje da li bi i druge članice EU mogle da postupe isto.

Tako se spekuliše da bi, ukoliko serija ekshumacija počne, u Srbiji mogli da završe posmrtni ostaci Dimitrija Ljotića, vođe organizacije "Zbor", sahranjenog na tajnoj lokaciji u Sloveniji.

Ljotić je iz Srbije izbegao posle rata u zapadnu Sloveniju, gde je formirao jedinice pod komandom generala Koste Mušickog, koje bi zadale "završni udarac" partizanima. Pozvan je 22. aprila 1945. iz Postojne u Šempeter, kod Gorice, u štab četničkog vojvode Momčila Đujića, gde je trebalo da se vidi s patrijarhom Gavrilom Dožićem i vladikom Nikolajem Velimirovićem. Poginuo je narednog dana kod Ajdovščine. Njegovo telo je prebačeno u Goricu, gde je obavljena sahrana u praznoj kripti nekog mađarskog grofa. Pogrebnu službu su obavili Dožić i Velimirović, a vladika Nikolaj je održao posmrtnu besedu.

I danas na groblju u Gorici, u severnoj Italiji, stoji spomenik Ljotiću, ali se njegovi posmrtni ostaci, kako su utvrdili slovenački istoričari, ne nalaze tamo. Prema jednoj verziji, grob je prekopan 1947. godine, a telo su Ljotićevi saborci odvezli u nepoznatom pravcu. Prema drugoj, telo je u grobnici ležalo do 1977. i potpisivanja Osimskog sporazuma, kada su ga opet iskopali preživeli saborci. Prema izvorima "Novosti", Ljotićev grob se danas nalazi neobeležen na području Slovenije i za njega zna manji broj ljudi.

Spomen-ploča na mestu pogibije

U Sloveniji ima i nekoliko desetina masovnih grobnica, u kojima se nalaze tela pripadnika raznih formacija koje su bežale pred partizanima i Crvenom armijom, ali i sveštenika, žena, dece, staraca, mahom iz Crne Gore.

Istoričar Predrag Marković nada se da do opšteg prekopavanja grobova po Evropi neće doći.

- Igranje sa kostima posle toliko godina i bujanje nekrofilne kulture ne vodi ničemu - kaže Marković. - Prekopavanje grobova, kao da je reč o vampirima, zaista je neukusno.

Sa tim se slaže i istoričar Milan Koljanin. On misli da je situacija u Španiji specifična i da ne bi trebalo da se "prelije" na ostale zemlje:

- Razumem Špance koji se nalaze u neprijatnoj situaciji jer su na teritoriji njihove zemlje sahranjeni tako krupni ratni zločinci kao što su Pavelić i Luburić. Što se tiče Srba koji su kolaborirali sa neprijateljem, većina njih je sahranjena bez obeležja. To je bio trend u Evropi da bi se izbeglo hodočašće fašista. Osim Ljotića, u inostranstvu je sahranjen i Radan Grujičić, veliki zločinac Specijalne policije.

Grujičić je prebegao u Kanadu, koja ga je otkrila i pokrenula proces, tokom kog je umro. Njegov pretpostavljeni Dragomir Dragi Jovanović osuđen je u istom procesu u kome i Draža Mihailović. Grob mu se ne zna, baš kao ni večno počivalište Milana Nedića, tadašnjeg premijera.

- Podneo sam još 2007. zahtev MUP, Ministarstvu pravde i Vojislavu Koštunici, tadašnjem premijeru, da se Nedićevi posmrtni ostaci predaju porodici. Odgovor je stigao samo od policije, da nisu za to nadležni - kaže njegov praunuk Aleksandar Nedić, i dodaje da je, prema saznanjima porodice, on sahranjen u jednoj od porodičnih grobnica na Novom groblju.

U Srbiji je nekoliko puta pokretana inicijativa o preseljenju posmrtnih ostataka Josipa Broza Tita u Hrvatsku. Ova ideja je, kako saznajemo, jednom čak i razmatrana, posle petooktobarskih promena 2000, ali se od nje odustalo. Plac na kome se nalazi Kuća cveća pripadao je pre rata Milošu Savčiću, čiji je praunuk Vladislav Lešić tražio restituciju.

(Espreso.co.rs / Novosti.rs)