MALO KO ZNA DA OVI NAUČNICI, POLITIČARI, GLUMCI, PEVAČI IMAJU CINCARSKO POREKLO: Ostavili su neizbrisiv trag

Cincari, romanski narod koji živi na Balkanu, nema svoju državu, a ime su dobili (i to Trakijski Vlasi - od Slovena) "zbog njihovog izgovora broja "5" - "cinc" umesto "ćinć" (po dako-vlaškom jeziku).

U Makedoniji su koncentrisani oko Bitolja, Kruševa i Ohrida. U prošlosti, centralno mesto im je bio grad Moskopolje u istočnoj Albaniji.

Kako se navodi na Vikipediji, naseljavaju Grčku, Albaniju, Makedoniju i Bugarsku, a veliki broj se odselio sa pomenutih područja u Srbiji i Rumuniji.

Nekada su bili poznati po bavljenju ekstenzivnim stočarstvom, ili ugostiteljstvom. Govore cincarskim jezikom i pravoslavne su veroispovesti.

Stvarali su urbanu kulturu Balkana, ustanovili gradsku nošnju na ovim prostorima, stvorili su katun na osnovu koga je nastala plemenska zajednica. Oni su prvi na Balkanu uveli kiridžiluk kao sistem za transport robe na velike daljine.

Cincari u Srbiji ne čine kompaktne zajednice nigde u zemlji i žive raštrkano po njoj, živeći uglavnom u gradovima Srbije kao što su Knjaževac, Pančevo, Smederevo i posebno Beograd i Niš.

Prema podacima iz 2022. godine, u Srbiji se 327 stanovnika izjasnilo kao etnički „Cincari“ (Aromuni).

Ostavili su dubok trag u istoriji Srbije i obližnjih balkanskih zemalja, a u odnosu na oblast u kojoj su se proslavili, ovo neke od najznačajnijih i najpoznatijih ličnosti:

Mihajlo Pupin

Mihajlo Pupin rođen je 9. oktobra 1854. godine u Idvoru, naselju u Južnobanatskom okrugu, a preminuo je 12. marta 1935. godine. Kada je otišao u Ameriku, dodao je nadimak Idvorski kako bi ga podsećao na rodni grad i istakao njegovo poreklo.

Bio je srpski i američki naučnik, pronalazač, profesor na Univerzitetu Kolumbija, nosilac jugoslovenskog odlikovanja Beli orao Prvog reda i počasni konzul Srbije u SAD. Pulicerovu nagradu dobio je 1924. godine za autobiografsko delo "Od pašnjaka do naučenjaka". Dobitnik je mnogih naučnih nagrada i medalja. Bio je član Francuske akademije nauka, Srpske kraljevske akademije, predsednuk Njujorkške akademije nauka, predsednik američkog saveza za napredak nauke, ali i počasni doktor 18 univerziteta.

Pupin je tokom svog naučnog i eksperimetalnog rada dao značajne zaključke važne za polja višestruke telegrafije, bežične telegrafije i telefonije i rentgenologije. On takođe, ima velikih zasluga za razvoj elektrotehnike. Zaslužan i za pronalazak Pupinovih kalemova.

Jovan Sterija Popović

Jovan Sterija Popović rođen je u Vršcu 1806. godine, gde je i umro 1856. godine. Po ocu Sterija je bio cincarskog porekla.

Bio je srpski književnik i jedan od vodećih intelektualaca svog vremena, a smatra se osnivačem srpske drame. Prvi je i jedan od najboljih srpskih komediografa. Imao je ključnu i inicijatorsku ulogu u razvoju srpske kluture, ne samo kao pisac, vec i kao osnivač važnih institucija kulture, Srpske akademije nauka i Narodnog muzeja. Njegova najznačajnija dela su Kir Janja, Pokondirena tikva, Laža i paralaža, Zla žena, Beograd nekad i sad, Rodoljupci...

Nikola Pašić

Nikola Pašić rođen je u Zaječaru 1845. godine, a umro je u Beogradu 1926. godine. Poreklom je iz poznate cincarske porodice Pasku. Preci su mu bili Cincari iz sela Rogačeva u blizini Tetova.

Bio je srpski i jugoslovenski političar, dugogodišnji predsednik vlade Kraljevine Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, osnivač i vođa Narodne radikalne stranke. Smatraju ga najvećim državnikom Srbije.

Branislav Nušić

Branislav Nušić rođen je u Beogradu 1864. godine, gde je i preminuo 1938. godine. Nušić je rođen nedaleko od Saborne crkve, u kući na čijem mestu je danas Narodna banka Srbije, kao Alkibijad Nuša (cinc. Alchiviadi al Nuşa) od oca Đorđa (Georgijasa), cincarskog porekla i majke Ljubice.

Bio je srpski književnik, komediograf, pisac romana, drama, priča i eseja, začetnik retorike u Srbiji ali i istaknuti fotograf amater. Radio je takođe, kao novinar i diplomata. Ipak, najznačajniji deo njegovog stvaralaštva su komedije, a neke od najpoznatijih su: Gospođa ministarka, Narodni poslanik, Sumnjivo lice, Ožalošćena porodica i Pokojnik.

Todor Toše Proeski

Toše Proeski je rođen u Kruševu 1981. godine a tragično je poginuo u saobraćajnoj nesreći 2007. godine.

Bio je makedonski pop pevač, ali veliku popularnost stekao je na području celog Balkana, posebno u Srbiji. Predstavljao je Makedoniju na izboru za pesmu Evrovizije 2004. godine. Posthumno mu je dodeljena titula počasnog građanina Republike Makedonije. Makedonska pošta je u Kruševu 15. decembra 2007. predstavila poštanske markice sa likom Tošeta Proeskog. Na Beoviziji 2008. dodeljena mu je posthumno nagrada za životno delo.

Toma Fila

Toma Fila je rođen u Bitolju 1946. godine. Cincarskog je porekla. Otac mu je bio advokat Filota Fila, koji je iako je bio partizan, posle rata bio u zatvoru kao politički zatvorenik.

On je poznati srpski advokat. U javnosti je postao poznat kao advokat ljudi optuženih za najteža krivična dela, među kojima je veliki broj njih bio optužen za dela za koja je bila zaprećena smrtna kazna. Među onima koje je branio su: Slobodan Milošević, Jovanka Broz, a jedno vreme je zastupao je i Gorana Hadžića.

Taško Načić

Taško Načić rođen je 1934. godine u Kruševcu, a umro je 1993. godine u Beogradu. Po nacionalnosti je Cincarin.

Bio je istaknuti srpski glumac. Neke od njegovih najznačajnijih uloga su u filmovima "Bokseri idu u raj", "Ko to tamo peva", "Majstor i Margarita". Ipak, publika ga najviše pamti kao Peru Mitića, prodavca karanfila u filmu "Davitelj protiv davitelja". Igrao je i u kultnim predstavama Ateljea 212 zajedno sa Zoranom Radmilovićem: Radovan III i Kralj Ibi. Takođe, publika ga pamti i kao Božidara Majkovića iz popularne TV serije Bolji Život.

Maja Odžaklijevska

Maja Odžaklijevska rođena je u Skoplju 1954. godine. Poznata je makedonska i srpska pevačica pop muzike.

Predrag Miki Manojlović

Predrag Miki Manojlović rođen je 1950. godine u Beogradu.

Beogradski pozorišni, televizijski i filmski glumac, karijeru počinje u seriji Otpisani. Neki od poznatijih filmova u kojima je igrao su: Crna mačka beli mačor, Podzemlje, Tuđa Amerika, Tango argentino, Mi nismo anđeli, Mi nismo anđeli 2 i Zavet. Napravio je veliku internacionalnu karijeru u Evropi i Americi.

Na Vikipediji se navodi i da je pevačica Kaliopi cincarskog porekla, diplomata Petar Ičko, bankar Baron Sina Mlađi, pesnim Dušan Gojkov i mnogi drugi.

Bonus video:

(Espreso / Pripremila M.L.)