POSETILI SMO IZLOŽBU U ARHIVU JUGOSLAVIJE: Među bogatom građom nalazi se i Teslino pismo na ćirilici (FOTO)

Arhiv Jugoslavije ove godine slavi 74 godina, a tim povodom u januaru i februaru za javnost otvorena je izložba koja donosi materijale iz istorijata i rada Arhiva Jugoslavije.

Izložba u Arhivu trajaće do 9. februara ove godine, a podeljena je na dvanaest celina:

1. istorijat,
2. zgrada Arhiva,
3. preuzimanje i smeštaj,
4. čitaonica,
5. biblioteka,
6. laboratorija za konzervaciju i restauraciju,
7. sređivanje i obrada arhivske građe,
8. izdavačka delatnost,
9. izložbena aktivnost,
10. saradnja,
11. digitalizacija,
12. razvoj informacionih tehnologija.

Direktor Arhiva Jugoslavije, dr Milan Terzić objasnio je za Espreso cilj izložbe:

Želeli smo za jublilej, 74 godine od stvaranja Arhiva, pokažemo javnosti na koji način stvaramo, prikupljamo, arhiviramo i klasifikujemo građu, kao i na koji način omogućavamo korisnicima uvid u građu i njeno korišćenje.

Prema rečima dr Terzića od početka rada Arhiva do danas je 19 000 istraživača i istraživačica iz celog sveta koristilo je građu Arhiva, a u poslednjih nekoliko godina, prosek korisnika je oko 800 po godini.

Kako u bivšim državama Jugoslavije ne postoji pandan Arhivu Jugoslavije, Milan Terzić je naglasio važnost saradnje. Takođe, želeo je da naglasi da je Arhiv u procesu sukcesije, te je nemoguće izneti građu, ali svakako jeste moguće pozajmiti materijale u sklopu zgrade Arhiva radi istraživanja određene teme.

U Arhivu postoji 40 kilometara građe dostupne javnosti na pozajmicu u okviru zgrade, istakao je dr Terzić.

Dragan Teodosić, koordinator izložbe i zaposleni u Arhivu Jugoslavije, ukazao je na sadržaj celina koje čine izložbu.

Prve dve celine govore o istorijatu samog Arhiva Jugoslavije, kao i zgrade u kojoj se danas Arhiv nalazi.

Iako je ideja postojala od osnivanja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, prema rečima Teodosića, Arhiv Jugoslavije se osniva 21. januara 1950. godine dok je s radom počeo 1952. godine pod nazivom Državna Arhiva FNRJ. Nosio je i ime Državni Arhiv FNRJ, da bi se 1964. godine doneo Zakon kojim se kulturno telo naziva Arhiv Jugoslavije, kako se i danas zove. U međuvremenu nosio je i naziv Arhiv Srbije i Crne Gore.

Potom, smatrao je Teodosić, vrlo je inetresantna i istorija zgrade Arhiva Jugoslavije koja je prvenstveno bila od osnivanja, ranih tridesetih godina prošlog veka, namenjena internatu "Dom učenika kralja Aleksandra", da bi se vremenom koristila za različite potrebe razlilčitih vlasti, a tek 1969. godine postala zgrada Arhiva Jugoslavije koji je do tog trenutka bio raspoređen u više zgrada širom Beograda.

U sklopu izložbe predstavljene su i celine koje prikazuju čitaonicu koja prema rečima Teodosića sada ima oko 90 mesta, kao i biblioteku koja ima tri važna legata - Matolića, Branka Petranovića i Vlade Strugara.

Rad zaposlenih i sredstva koja koriste u procesu kako konzervacije i restauracije u laboratorijama, tako i u sređivanju i obradi arhivske građe predstavljne su takođe na izložbi u Arhivu Jugoslavije.

Građa koja je predstavljena na izložbi, podeljena je na fondove Kraljevine Jugoslavije i fondove socijalističke države Jugoslavije, a jedno od zanimljivijih dokumenata koji se nalaze u Arhivu, a koji mogu da se vidi na samoj izložbi, prema Teodosiću, jeste i pismo Nikole Tesle na ćirilici.

Nikola Tesla je uputio pismo konzulatu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Njujorku u kome izražava svoju molbu kozulatu, a u kojoj koristi ćirilicu.

Ovaj dokument vrlo je važan zbog kristalizacije u pogledu pitanja da li je Tesla koristio ćirilicu. Dakle, upravo ovo pismo govori u prilog tome da je veliki naučnik i te kako koristio ćirilično pismo, istakao je Teodosić.

Pored pisane građe u Arhivu se nalaze i fotografije iz fototeke Tanjuga sa kojima posetioci i posetiteljke mogu da se upoznaju i kroz izložbu. Fototeka time daje širok uvid u rad Tanjuga, a broj fotografija otvara istoriju Jugoslavije u vizuelnom obliku.

Pošto je Tanjug osnovan od strane Jugoslavije, a po njegovom gašenju kao institucije, mi smo preuzeli i građu i fototeku koja se digitalizuje, objasnio je Teodosić.

Sem prikupljanja građe, Arhiv poseduje i izdavačku i izložbenu aktivnost. Jedna od najvažnijih dela nastalih u izdavaštvu Arhiva jesu tri toma Britanci o Kraljevini Jugoslaviji, a potom i Nemci o Kraljevini Jugoslaviji.

S druge strane, oko 80 izložbi su do danas održane u okviru Arhiva Jugoslavije, a trenutno se priprema i izložba koja će predstaviti dva perioda Jugoslavije - kraljevsku i socijalističku - kroz, naveo je Teodosić, praznike i ličnosti dva vladara, Tita i kralja Aleksandra Karađorđevića. Kroz tu izložbu, posetiteljke i posetioci, a posebno istraživačice i istaživači, moći će da uporede sličnosti i razlike u proslavljanju (državnih) praznika te uoče prioritete različitih ideologija i diskurs koji su vlasti kreirale.

Na samom kraju izložbe posetiteljke i posetioci moći će da vide plan digitalizacije koji je u procesu a koji će omogućiti lakši pristup građi svim istraživačicama i istaživačima.

Zabranjeno preuzimanje dela ili čitavog teksta i/ili foto/videa, bez navođenja i linkovanja izvora i autora, a u skladu sa odredbama WMG uslova korišćenja i propisima Zakona o javnom informisanju i medijima.

Bonus video:

(Espreso/ V.A)