OVE DETALJE O SVETOM SAVI MOŽDA NISTE ZNALI: Ovo su TAJNE ŽIVOTA najvećeg SRPSKOG SVETITELJA

Osim njegovog velikog dela i zaveštanja, od ličnih predmeta Svetog Save ostalo je samo arhiepiskopsko žezlo, koje se danas čuva u riznici manastira Mileševe. Međutim, iako je na raspolaganju imao malo autentičnog materijala, organizator izložbe Andrej Vujnović je uspeo da približi tu najveću ličnost srpske istorije, ali i da nam ispriča i poneku priču na ivici misterije iz života najmlađeg sina Stefana Nemanje.

- Sačuvano je žezlo za koje je sa velikom verovatnoćom utvrđeno da je pripadalo njemu. Sava je putujući i obilazeći glavne gradove hrišćanstva sakupljao razne relikvije, ali nažalost, u Srbiji od tih dragocenosti ništa nije sačuvano - kaže Vujnović. Sačuvane su samo dve, i to u Italiji: relikvijar sa rukom Svetog Jovana Krstitelja u Sijeni i krst Časnog krsta u Pijenci. Sava ih je nabavio za manastir Žiču, međutim pred ratnim metežima izmeštene su iz mesta kome su bile namenjene i na kraju ih je otkupio papa Pio Drugi. Sava je skupocene relikvije, ikone, knjige, odežde i bogoslužbene predmete kupovao ili su mu poklanjani prilikom poseta Carigradu, Solunu, Antiohiji, Nikeji, Jerusalimu, Aleksandriji, ali to, kako tvrdi autor izložbe, nije bilo puko kolekcionarstvo. Sveti Sava je bio svestan da značajne hrišćanske relikvije dižu ugled i Srpskoj pravoslavnoj crkvi, za koju je on izborio autonomiju i samostalnoj srpskoj kraljevini. Srbi njihovim posedovanjem bivaju „prema shvatanjima vremena, postavljeni u koordinate svete istorije i određeni kao istorijski narod“.

Sava je napisao, redigovao, preveo ili organizovao i nadgledao prevođenje više spisa od kojih je danas sačuvano dvanaest, ali opet ne postoji nijedan za koji bi se sa sigurnošću moglo potvrditi da je njegovom rukom ispisan.

U originalu i prepisu sačuvani su neki pravni akti koji su bili u vezi sa Savinim aktivnostima oko dobijanja i organizacije monaškog života u Hilandaru, a posle dobijanja samostalnosti za Srpsku pravoslavnu crkvu on je izradio Zakonopravilo, zbornik zakona kojim je utvrdio norme njenog veroučenja, liturgijskog života i odnos crkve i države.

Spisi otkrivaju da je Sveti Sava posedovao „rečitost i veliku lakoću u razvijanju osnovne misli“, a u pismima i besedama se pokazuje kao osećajan čovek pitomog karaktera. Opisi savremenika i pisaca bliskih njegovom vremenu ga prikazuju kao čoveka „izvanredne energije, viših intelektualnih sposobnosti, uporne volje i plahe prirode“.

Inače, Sveti Sava je prikazivan na freskama raznih pravoslavnih crkava, ali prikazivali su ga i rimokatolici. Na izložbi se na dva originalna eksponata - knjiga iz 17. i 18. veka - vidi kako su katolici videli Svetog Savu. Prikazan je onako kako su prikazivani sveci monasi i sveštenici u doba baroka u rimokatoličkoj umetnosti.

Kako je Sava izgledao

Na osnovu likovnih prikaza, savremeni naučnici zaključuju da je Sava bio visokog rasta, širokih, malo spuštenih ramena, izduženog lica sa visokim čelom, skoro orlovskim nosom, tankim usnama, dužim ušima i očima “koje gledaju i zrače svetlost”.

Kod Teodosija je zapisano da je Sava u mladosti imao “lepotu lika” i “čistotne svetle zlatozarne vlasi”. Međutim, zbog strogog monaškog života, kako zapisa Teodosije, „neisceljivo oboli”.

Ono što je sačuvano od tela svetitelja jeste njegova leva šaka bez malog prsta, koja je nekim čudom sačuvana posle spaljivanja njegovih moštiju 1594. godine na Vračaru. Dugo je čuvana u manastiru Svete Trojice kod Pljevalja, a sada se nalazi u manastiru Mileševi kod Prijepolja. Prema nekim svedočanstvima, mali prst je 1680. godine prenesen u Peć.

- Postoji pisano svedočanstvo dubrovačkog trgovca Nikole Boškovića, oca Ruđera Boškovića, o još jednoj ruci srpskog svetitelja. Bošković je trgovao po Raškoj i od Turaka je otkupio relikvije - česticu časnog krsta na kome je razapet Hrist i „ruku Svetoga Save“. Međutim, bežeći, on je to nepažnjom izgubio. A zabeležio je i da postoji kutija sa drugom rukom, tako da je cela priča oko ruke obavijena tajnom - kaže Andrej Vujnović.

Biografija

× oko 1175. godine rođen kao Rastko, treći sin velikog srpskog župana Nemanje

× 1192. beži na Svetu Goru, zamonašio se i doneo monaško ime Sava

× 1198. od vizantijskog cara dobija dozvolu da obnovi Hilandar

× 1203. rukopoložen u čin arhimandrita

× 1219. u Nikeji rukopoložen za arhiepiskopa autonomne i autokefalne Srpske crkve

× 1229. prvi put obišao svetinje Svete zemlje

× 1234/5. krenuo na drugo putovanje na Istok

× 1236. na povratku sa hodočašća umire u Trnovu u Bugarskoj

× između 1237. i 1241. njegove mošti prenesene u Mileševu

× 1594. Turci spaljuju njegove mošti na Vračaru u Beogradu

Bonus video:

(Espreso / Blic, Ranko Pivljanin/ Prenela M.L.)