POČELO JE U ZORU PRE TAČNO 28 LETA: Godišnjica "Oluje", sećanje na progon Srba iz Hrvatske

Oko 2.000 Srba ubijeno je ili nestalo, a više od 220.000 je proterano u akciji "Oluja", koju je hrvatska vojska počela 4. avgusta 1995. godine. Srbija i Republika Srpska obeležavaju Dan sećanja na sve stradale i prognane Srbe. Centralna ceremonija prvi put u RS, u Prijedoru.

Obeležavanju će prisustvovati predsednik Aleksandar Vučić.

Napadom na Knin, u zoru, 4. avgusta 1995. godine, počeli su sistematski zločini prema srpskim civilima i njihovoj imovini. Svega 48 sati od početka akcije "Oluja", područje nekadašnje Republike Srpske Krajine bilo je etnički čisto.

Više od 200.000 ljudi, sa najosnovnijim stvarima, prevoznim sredstvima koja su imali, krenuli su da se iseljavaju, a na putu ka Srbiji i Republici Srpskoj izbegličke kolone su stalno napadali hrvatska artiljerija i vojno vazduhoplovstvo.

Izbeglima nije bio dozvoljen ulazak u Beograd, već samo prolaz Bulevarom Arsenija Čarnojevića.

U Krajini su ostali samo civili, koji su bili izloženi teroru i posle formalnog završetka operacije 7. avgusta, skovanoj pod patronatom Franje Tuđmana.

U nastavku akcije u BiH, operacijom "Maestral", hrvatske i muslimanske snage ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika iz Bosne i Hercegovine.

Srbi koji su odlučili da se vrate na svoja ognjišta uglavnom danas žive bez struje, kvalitetne infrastrukture.

Sud u Hagu osudio hrvatske generale, pa ih oslobodio

Haški tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Ante Gotovine, koji je bio komandant operacije. Gotovina je od tada bio u bekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005, kada je izručen Tribunalu.

Godinu dana ranije, tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Markač, koji su optuženi za progon, deportacije i prisilno premeštanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana dela i okrutan tretman tokom i nakon operacije "Oluja".

Optužnica protiv Gotovine je odlukom Pretresnog veća Tribunala spojena sa optužnicom protiv druge dvojice generala.

Aprila 2011. godine, Gotovina je osuđen na 24, a Mladen Markač na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice.

U presudi Anti Gotovini, Haški tribunal je utvrdio da je operacija "Oluja" u leto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat s predsednikom Franjom Tuđmanom na čelu, smišljen da protera srpsko stanovništvo iz Kninske Krajine, što je bio navod optužnice.

U novembru 2012, Apelaciono veće Haškog tribunala oslobodilo je hrvatske generale Antu Gotovinu i Mladena Markača krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske Krajine 1995. poništivši prvostepenu presudu, nakon čega su oni pušteni iz pritvora.

Prema konačnoj presudi, operacija "Oluja" nije bila udruženi zločinački poduhvat u cilju proterivanja Srba iz Kninske Krajine.

Oslobađajuća presuda izazvala je euforiju u Hrvatskoj, a hrvatski gradovi su se utrkivali u dodeljivanju titule počasnog građanina Anti Gotovini.

Srpska javnost ovu vest dočekala je sa razočaranjem.

Optužnica za zločin na Petrovačkoj cesti

Prošle godine, srpsko Tužilaštvo za ratne zločine podiglo je optužnicu protiv hrvatsih pilota zbog zločina na Petrovačkoj cesti tokom "Oluje", kada je raketirana kolona srpskih izbeglica.

Tada su, nedaleko od Bosanskog Petrovca u selu Janjila, hrvatski "migovi" presekli kolonu srpskih izbeglica.

Stradalo je deset civila, među kojima četvoro dece i 21-godišnja devojka.

Suđenje za taj zločin je, međutim, odloženo, jer, kako je rečeno, još nema elemenata da se donese odluka da se hrvatskim pilotima sudi u odsustvu.

Optužnica je izazvala negativne reakcije u Hrvatskoj, gde je premijer Andrej Plenković poručio da je suđenje za Zagreb "nepostojeći proces" i "farsa".

Dokumentarni film "Petrovačka cesta", u produkciji Radio-televizije Srbije, govori o zločinu koji se dogodio na samom kraju akcije "Oluja", kada su srpske izbeglice već prešle na teritoriju susedne države - Bosne i Hercegovine i nisu predstavljale nikakvu pretnju.

Poginuo ili nestao 1.881 Srbin, prognano više od 220.000

U akciji "Oluja", prema podacima Dokumentaciono-informacionog centra Veritas, poginuo je ili nestao 1.881 Srbin.

Sa teritorije tadašnje Republike Srpske Krajine koju je zauzela hrvatska vojska, izbeglo je više od 220.000 Srba.

U Hrvatskoj se 5. avgust slavi kao "Dan pobede i domovinske zahvalnosti", dok je u Srbiji i Republici Srpskoj 4. avgust Dan sećanja na stradale i prognane Srbe.

Bonus video:

(Espreso / RTS)