CARICE, KRALJICE, PRINCEZE! Ova ženska imena nosile su NAJMOĆNIJE SRPKINJE, da li je i vaše na spisku?

Beležeći srpsku istoriju od velikog župana Stefana Nemanje pa do poslednjeg vladara jedne srpske dinastije, među imenima njihovih supruga, lepotom i učestalošću, ubedljivo se ističu dva imena.

Najčešće su to bile grčke princeze vizantijskog porekla – čak njih 10. Zatim je bilo 8 Srpkinja, 4 bugarske princeze, 3 mađarice, 3 Rumunke, 2 Italijanke, jedna Francuskinja… Od njih 33 samo 4 iz novije istorije nisu bile plemićkog roda, već građanke (Karađorđeva Jelena, Aleksandrova Persida, Miloševa Ljubica i kraljica Draga).

Od svih vladara kralj Milutin Nemanjić ženio se najviše puta – čak pet, dok mladi kralj Milan Obrenović, brat kneza Mihaila, jedini nije stigao da se oženi s obzirom da je umro u dvadesetoj godini.

Ime Jelena nosilo je najviše supruga srpskih vladara, čak 8. To su bile žene kralja Uroša I, Milutina Nemanjića, cara Dušana, zatim kralja Vukašina Mrnjavčevića, despota Stefana Lazarevića, Lazara Brankovića i Stefana Tomaševića i supruga vožda Karađorđa.

Ovo ime nosile su i srpske princeze: Jelena Balšić, devojačko Lazarević, kćer kneza Lazara i kneginje Milice, princeza Jelena Karađorđević – najstarije dete kralja Petra Prvog Karađorđevića i kraljice Zorke…

Jelena potiče od grčkog “Helena” ili “Elena”, a koren ovog imena je u reči “hele”, što znači sunčeva svetlost, sjaj, blistavost.

Prema helenskoj legendi, to je bilo ime najlepše žene sveta, ćerke Zevsa. Pominje se i u Homerovoj “Ilijadi” – lepu Jelenu, ženu spartanskog kralja ugrabio je trojanski princ Paris i zbog toga je vođen Trojanski rat. Međutim, važna je i druga Jelena – majka cara Konstantina Velikog, koji je Milanskim ediktom proglasio versku toleranciju i time ukinuo progon hrišćana, a Konstantin i Jelena su proglašeni za svetiteljima.

Najbrojnije posle Jelene, bile su Ane. Među njih pet spadaju žena velikog župana Stefana Nemanje, treća žena kralja Stefana Prvovenčanog, žena kralja Radoslava, četvrta supruga kralja Milutina, kao i jedna od žena cara Uroša I.

Ime potiče iz starohebrejskog “Hannah” tj. “hanna” od korena h-n-n, u značenju “milost, zahvalnost” , što je kasnije prešlo u latinski jezik te se izgovaralo “Anna”. Ime je majke Bogorodice Marije, pa je u raznim varijantama postalo popularno širom hrišćanskog sveta od najranijih vremena do danas. Od ovog imena izvedena su imena Aneta, Anita, Anica, Anka, Ankica, Anja… U poslednjih nekoliko decenija, čak, ovo ime je na samom vrhu na listi najčešće davanih imena devojčicama u Srbiji.

Među značajnijim imenima izdvajaju se svakako i Marija. Ovo ime nosila je druga supruga Stefana Dečanskog, vizantijska princeza, koja je bila čak 40 godina mlađa od svog supruga. Ostalo je i svedočanstvo o tome koliko je Stefan voleo i poštovao Mariju, kroz priču o tome da je o pobedi nad Bugarima kod Velbužda 1330. najpre obavestio nju, pa tek onda Državni sabor.

Druga značajna Marija bila je jugoslovenska kraljica, rumunska princeza i supruga kralja Aleksandra Ujedinitelja. Bila je velika dobrotvorka i jedna od najistaknutijih žena u našoj istoriji.

Ime Marija je latinska forma hebrejskog imena Mirjam (Miryam מִרְיָם). Spada među najstarija poznata ženska imena, veoma zastupljena u hrišćanskim zemljama. Samo značenje imena nije sasvim razjašnjeno. U različitim jezicima ima različita tumačenja: ona koju Bog ljubi, uzvišena, ona koja je voljena, gospođa, gazdarica, lepa, milostiva…

Ne smemo zaboraviti ni imena kao što su Milica, Teodora, Jelisaveta, Jevrosima, Olivera, Simonida, Persida, Zorka, Ljubica, Jerina, Natalija, Katalina/Katarina, Mara, Draga…

(Espreso / Klub ljubitelja istorije)