NOVOSAĐANI MOGU DA SAZNAJU IMA LI OPASNOSTI OD POPLAVA: Prof. Savić nam je otkrio SVE o URBAN-PREX projektu! VIDEO

Ekstremne padavine i poplave u gradovima su velika smetnja normalnom funkcionisanju stanovnika urbanih sredina. Zbog obilnih padavina putevi neretko budu blokirani, a građani sprečeni da dođu do posla ili škola.

Za ovaj tip polava specifične su i velike ekonomske štete, a ove probleme kao glavnu temu imaju veliki svetski projekti u Parizu, Roterdamu, Londonu i drugim gradovima.

Takođe, ovi problemi se istražuju i na brojnim univerzitetima kao što je Univerzitet u Njukastlu.

URBAN-PREX projekat je novi korak u istraživanju poplava koje su izazvane atmosferskim padavinama u Evropi. Aktivnosti su usmerene na praćenje i prognozu pojave i intenziteta padavina i poplava u gradskim sredinama u Novom Sadu i Segedinu.

Koordinator URBAN-PREX projekta bio je profesor Prirodnomatematičkog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu dr Stevan Savić koji je za portal Espreso istakao sve prednosti razvoja online javnog sistema za rano upozoravanje na ekstremne padavine.

- Klimatske promene uzrokuju porast frekventnosti i intenziteta padavina, pa samim tim i pojave poplava u gradskim sredinama na prostoru Centralne i Jugoistočne Evrope. Na osnovu toga, URBAN-PREX projekat imao je za cilj da pruži dobar primer implementacije inovativnog praćenja i prognoziranja i razvoj online javnog sistema za rano upozoravanje na ekstremne padavine i poplave u gradskim sredinama međugraničnog područja Mađarske i Srbije, ističe dr Stevan Savić za naš portal.

URBAN-PREX projekat, sa punim nazivom Praćenje, prognoziranje i razvoj online javnog sistema za rano upozoravanje na ekstremne padavine i poplave u gradskim sredinama međugraničnog područja Mađarske i Srbije (eng. Monitoring, forecasting and development of online public early warning system for extreme precipitations and pluvial floods in urban areas in the Hungarian-Serbian cross-border region), počeo je sa realizacijom 01.11.2017. godine, a sve aktivnosti su realizovane do 31.10.2019., odnosno projekat je trajao 2 godine.

Prema rečima našeg sagovornika, ovo su bili glavni ciljevi projekta:

- implementacija monitoring sistema sa padavinskim stanicama (kišomerima) u gradskim sredinama u Novom Sadu i Segedinu u cilju detaljnog praćenja ekstremnih i intenzivnih padavina;

- kreiranje dvodnevne prognoze padavina iznad prekograničnog područja (Vojvodina u Srbiji i dve županije u Mađarskoj) u cilju mogućnosti najava ekstremnih padavina;

- informisanje javnih institucija, stejkholdera i stanovništva o pojavama pluvijalnih poplava u gradskim sredinama koje nastaju nakon ekstremnih padavina; - da se predstavi da na osnovu celokupnog monitoring sistema može da se obezbedi bolja prevencija i adaptacija od pluvijalnih poplava.

Kako objašnjava koordinator URBAN-PREX projekta, kroz aktivnosti instalirana je mreža padavinskih stanica u Novom Sadu. Ukupno je postavljeno 19 senzora na 15 različitih lokacija (15 padavinskih senzora/kišomera, 2 radarska padavinska senzora i 2 automatske meteorološke stanice).

- U Segedinu je postavljeno ukupno 11 senzora (10 padavinskih senzora/kišomera i 1 automatska meteorološka stanica). Cilj ove dve mreže padavinskih stanica jeste da stanovništvo može u realnom vremenu da se informiše o visini padavina. Skoro svaki deo grada je pokriven sa jednom padavinskom stanicom, što je veoma značajno za stanovništvo, jer padavine imaju veoma izražen lokalni karakter (naročito leti i tokom kasnog proleća). Na osnovu ovakvog monitoringa, svaki stanovnik u Novom Sadu i Segedinu može da se informiše da li trenutno ima padavina u njegovom kraju i kolikog je intenziteta (u smislu kako da se obuče i da li da nosi kišobran), kaže profesor Stevan Savić.

Podaci o trenutnim padavinama u oba grada mogu se uvek pratiti na vebsajtu URBAN-PREX projekta, a to je www.urban-prex.org .

U cilju predviđanja eventualnih ekstremnih padavina, kreiran je model dvodnevne prognoze padavina koji, kako ističe koordinator ovog projekta dr Savić, pokriva ne samo dva najveća grada u regionu, Novi Sad i Segedin, nego i celo prekogranično područje između Srbije i Mađarske.

- Prognostički model nam može pokazati gde i sa koliko intenziteta možemo očekivati padavine za dva dana unapred. Ovaj prognostički model ima značaj u informisanju stanovništva, ali takodje i nadležnih institucija, da se na vreme i adekvatno pripreme u slučaju ekstremnih padavina. Model prognoze funkcioniše na bazi globalnih satelitskih meteoroloških podataka i na osnovu toga daje vremensko/prostorni prognostički rezultat o mogućim padavinama. Detaljna prognoza padavina, pored Novog Sada, može da se vidi i za još 12 gradova u Vojvodini (Vršac, Pančevo, Zrenjanin, Subotica, Sombor, Kikinda, Sremska Mitrovica, Ruma, Bačka Palanka, Bečej, Senta i Bačka Topola), a za Novi Sad, prognostički model ide na mikro nivo, odnosno daje prognozu za 9 distrikta (Centar, Liman, Telep, Bistrica, Sajam, Petrovaradin, Kać, Sremski Karlovci, Severna zona).

Podaci o prognozi padavina, u vidu prostorne mape, mogu se uvek pratiti preko vebsajta projekta.

Osim toga, građani će putem pomenute veb stranice biti obavešteni o potencijalnim opasnostima što ima veliki praktični značaj za svakodnevni život.

- Na osnovu podataka iz prognostičkog modela i podataka sa padavinskih stanica kreiran je javni sistem rane najave od pluvijalnih poplava (early warning system). Podaci o potencijalno mogućim poplavama u gradskim sredinama se mogu pratiti preko vebsajta projekta. Sistem sadrži tri nivoa rane najave, odnosno u zavisnosti od intenziteta padavina javlja se zeleni nivo (nema mogućnosti pojave poplava), žuti nivo (potoji verovatnoća pojave poplava) i crveni nivo (sigurna pojava pluvijalnih poplava). Sistem rane najave je podešen za Novi Sad i Segedin po delovima grada, odnosno distriktima, što ima praktični značaj za stanovništvo, kaže za Espreso profesor Stevan Savić i dodaje da većina stanovnika zna koji delovi grada, ulica, podvožnjaka, raskrsnica uvek budu poplavljeni nakon obilnih kiša

- Na osnovu podataka o ranim najavama po delovima grada, stanovnici će biti obavešteni da li treba da izbegavaju određene ulice ili delove grada, ističe koordinator URBAN-PREX projekta, profesor Prirodnomatematičkog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu dr Stevan Savić.

Zašto dolazi do poplava u gradskim sredinama?

Viša temperatura vazduha u gradskim sredinama (urbano toplotno ostrvo) kao i povećana koncentracija mikro čestica u vazduhu, imaju za posledicu povećanu količinu i intenzitet padavina u gradskim sredinama (u odnosu na seosku sredinu).

Često, zbog nedostatka vegetacije, sa veštačkih gradskih površina atmosferske vode usmerene su ka komunalnoj i kišnoj kanalizacionoj mreži. Ovi gradski sistemi imaju svoja ograničenja u mogućnosti prihvata atmosferskih voda pa kao posledica, intenzivne padavine mogu izazvati poplave. Višak vode u komunalnoj kanalizacionoj mreži može izazvati i izlivanje komunalne kanalizacije po gradskim ulicama.

Tekst je objavljen u sklopu projekta koji se sufinansira sredstvima iz budžeta Grada Novog Sada, Gradske uprave za kulturu. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

(Espreso)