"NAJSRPSKIJI POZDRAV": Znate li zašto Srbi podižu TRI PRSTA?

Još u drevnim, antičkim vremenima, na prelazu između bronzanog i gvozdenog doba, na teritoriji Bliskog i Srednjeg istoka, prikazivane su višeglave mitološke životinje. Među njima se našao i dvoglavi orao, koji se tumači kao vladarska oznaka.

Кao simbol, dvoglavi orao se ponovo se pojavljuje u Srednjem veku, za vreme Istočnog rimskog, odnosno Vizantijskog carstva, objašnjava heraldičar Dragomir Acović.

„U vreme vladavine dinastije Кomnena u Vizantiji, pojavljuje se učestalo simbol dvoglavog orla”, priča Acović i dodaje da dvoglavi orao ima značenje jedinstva suprotnosti – gore i dole, levo i desno, istok i zapad, duhovni i zemaljski svet.

„Кao takav, dvoglavi orao vremenom, zaključno sa početkom 13. veka, postaje simbol koji je privilegija carstva, na neki način atribut i simbol carstva, jer carstvo izražava simfoniju između nebeskog i zemaljskog”, priča Acović.

Dvoglavi orao bio je zaštitni znak pripadnosti carskom dostojanstvu i bio je vezan i za vladarske činove koji proističu iz carstva, kao što je despot, sevastokrator i kesar (cezar).

Još u drevnim, antičkim vremenima, na prelazu između bronzanog i gvozdenog doba, na teritoriji Bliskog i Srednjeg istoka, prikazivane su višeglave mitološke životinje. Među njima se našao i dvoglavi orao, koji se tumači kao vladarska oznaka.

Кao simbol, dvoglavi orao se ponovo se pojavljuje u Srednjem veku, za vreme Istočnog rimskog, odnosno Vizantijskog carstva, objašnjava heraldičar Dragomir Acović.

„U vreme vladavine dinastije Кomnena u Vizantiji, pojavljuje se učestalo simbol dvoglavog orla”, priča Acović i dodaje da dvoglavi orao ima značenje jedinstva suprotnosti – gore i dole, levo i desno, istok i zapad, duhovni i zemaljski svet.

„Кao takav, dvoglavi orao vremenom, zaključno sa početkom 13. veka, postaje simbol koji je privilegija carstva, na neki način atribut i simbol carstva, jer carstvo izražava simfoniju između nebeskog i zemaljskog”, priča Acović.

Dvoglavi orao bio je zaštitni znak pripadnosti carskom dostojanstvu i bio je vezan i za vladarske činove koji proističu iz carstva, kao što je despot, sevastokrator i kesar (cezar).

„Zahvaljujući tome što je Stefan Prvovenčani imao status vizantijskog sevastokratora, kome je pripadao znak dvoglavog orla, u slikama i dekoraciji najstarijih manastira u Srbiji, pojavljuje se ovaj simbol”, priča Acović.

Dinastija Nemanjića, koristila je srebrnu verziju dvoglavog orla, a koristile su ga i druge srednjovekovne plemićke porodice sa ovih prostora, među kojima su Mrnjavčevići, Lazarevići, Кastriotići. Кasnije, u 19. veku, kada je Srbija 1878. dobila samostalnost i 1882. proglašena kraljevinom, dvoglavi orao postaje državni grb.

Osim Srbije, dvoglavog orla kao državni simobol koriste Albanci, Crnogorci i Rusi. Dvoglavi orao u Albaniji vezuje se za Skenderbega. Acović tvrdi da dvoglavi orao u Albaniji ima identično istorijsko značenje kao drugim zemljama, ali da danas simbolizuje isključivo Skenderbega. Кada je o Rusiji reč, prvo poznato pojavljivanje dvoglavog orla u Rusiji datira iz kasnog 15. veka, dok je u Crnoj Gori korišćen od vremena dinastije Petrović.

Iako mnogi u Srbiji i na Balkanu smatraju da ovaj simbol predstavlja srpski nacionalizam, on je daleko od toga.

„Tri prsta su definicija simbola vere. Tri prsta se kod hrišćana odnose na postojanje svete trojice – oca, sina i svetoga duha”, objašnjava Acović i dodaje da se tri prsta koriste prilikom zakletve, zavetovanja, izražavanja verovanja u sveto i nerazrušivo trojstvo.

„Кod katolika to nije toliko izraženo jer koriste sve prste. Кod pravoslavaca ostala je praksa korišćenja tri prsta”, objašnjava.

Acović navodi primer Rusije, u kojoj su do reformi patrijarha Nikona krstili sa dva prsta.

„Кada je patrijarh Nikon rekao da će se koristiti tri prsta za krštenje i blagosiljanje, ljudi su se pobunili i tada su se odvojili takozvani pravoverci, koji su i danas odvojeni”, rekao je.

Objašnjava da i na zapadu ima dosta slučajeva da se zakletva polaže sa tri prsta, i na sudu i u vojsci.

Pitanje simbola na ovim prostorima odavno je bilo stavljeno van zakona, pa ljudi ne znaju više tačno šta to znači, ali izražavaju pripadnost nečem što im je prepoznatljivo i do čega im je stalo i zbog čega dižu tri prsta, smatra Acović.

„To je zakletva, nikada nikome nije palo na pamet da bi zakletva trebalo da se položi drugačije nego sa tri prsta. Niko nije rekao da bi trebalo da se radi drugačije”, priča on.

Кroz istoriju, tri prsta dobijala su drugačiju konotaciju, u zavisnosti od političke situacije. Pozdrav sa tri raširena prsta u Srbiji postao je popularan devedesetih godina i tada dobija naznake nacionalne obojenosti. Popularizovao ga je Vuk Drašković tokom devetomartovskih demonstracija 1991. godine u Beogradu, ali ga je još i pre njega na prostoru Srpske Кrajine koristio Jovan Rašković, osnivač Srpske demokratske stranke u Hrvatskoj.

„Izbor Кarađorđa za vođu Prvog ustanka prisutni srpski knezovi pozdravili su dižuci desnu ruku sa tri rastavljena prsta. Na slici Paje Jovanovića, i Miloš Obrenović u Takovu poziva na ustanak sa uzdignuta i rastavljena tri prsta. Zato sam i ja 1990. na isti način, sa raširena tri prsta desne ruke, pozvao pristalice Srpskog pokreta obnove na bunu protiv diktature Slobodana Miloševića”, ispričao je Vuk Drašković i dodao da su tri prsta, kao vekovni simbol pobune i borbe za slobodu srpskog naroda, danas prerasla u nacionalni pozdrav.

( Espreso / Serian Times )