Znak zahvalnosti jednom od najvećih prijatelja Srba: Spomenik Arčibaldu Rajsu u Topčiderskom parku

Spomenik je postavljen 1931. godine, dve godine nakon njegove smrti u blizini kuće gde je živeo, a od 1965. godine je kulturno dobro.

Rodolf Arčibald Rajs jedan je od najvećih prijatelja Srbije i srpskog naroda.

Rođen je 1875. godine, a pored toga što je doktorirao hemiju, bavio se i ratnom fotografijom. Bio je švajcarski kriminolog koji je istraživao zločine nad Srbima u vreme Prvog svetskog rata.

Arčibald Rajs je prikupio mnoga dokumenta o zločinima okupatora u Mačvi i Prnjavoru i sa njima upoznao svetsku javnost

Na poziv srpske vlade, došao je 1914. godine da istraži zverstva austrougarske, nemačke i bugarske vojske nad civilima.

Sa vojskom je kao dobrovoljac prešao Albaniju i toliko zavoleo Srbe da je u Beogradu ostao da živi i posle Velikog rata.

Umro je 1929. godine u svojoj kući na Topčideru, a sahranjen je po njegovoj želji na Topčiderskom groblju. Dve godine nakon smrti, 1931. godine, zahvalni Srbi su mu podigli spomenik u Topčiderskom parku.

Postavljen je na visokom belom kamenom postamentu sa natpisom na srpskom i francuskom jeziku „1914–1918. Svome ratnom drugu prijatelju Srba iz najtežih dana. Vojniku pravde, istine i prava, Švajcarcu, profesoru, dr Rajsu.”

Skulptura Arčibalda Rajsa je delo vajara Marka Brežanina.

Autor je potpisan u donjem uglu 1930. godine, kada ga je izlila livačka radionica Đorđević iz Beograda.

Ovo spomen-obeležje, danas je jedan od simbola Beograda i predstavlja nepokretno kulturno dobro.

Svojim istraživanjima zločina nad Srbima u Prvom svetskom ratu Rajs je zauvek zadužio Srbiju. Vrlinama srpskog naroda se divio, ali je uviđao i naše mane. Svojom knjigom „Čujte Srbi”, koja je nastala 1928. godine je pokušao da nas spasi baš od njih.

Bonus video:

(Espreso/gradonačelnik.beograd.rs/M.L.)