Turci se ovim diče još iz 19. veka, čak nosi i naziv po ovom srpskom gradu! I dan danas se tu...

Na severnom obodu Istanbula nalazi se ogromna listopadna park-šuma imena Beogradska šuma, koja se u većini jezika zbog bugarske etimologije emituje kao Belgradska (gora). Na turskom, „Belgrad Ormanı” znači u doslovnom prevodu „Beogradska šuma”.

Smeštena je na suprotnom kraju metropole u odnosu na Beogradsku kapiju, koja je deo u 20. veku renoviranog sektora starih carigradskih bedema, a danas takođe i naziv četvrti koja se prostire s obe strane zidina u gradskom rejonu Zejtinburnu na jugozapadu evropskog dela Istanbula.

Šuma i kapija dobile su svoje nazive na isti način. Naime, nakon zauzeća Beograda 1521. godine, po naređenju sultana Sulejmana Veličanstvenog, dobar deo gradskog stanovništva, većinom srpskog, ciljano je preseljeno u Stambol.

Neki su naseljeni oko Beogradske kapije, a drugi u Beogradsku šumu, u čijem se srcu nalazilo srpsko selo, danas napušteno, čiji su stanovnici imali zaduženje da se staraju o rezervoarima vode, koja je akvaduktima dopremana u grad.

Akvadukte su gradili prvo Rimljani a potom Romeji (da ne kažemo dvaput Rimljani, jer ne bi bilo jasno ko ih je gradio), ali nema mnogo njihovih ostataka, sem Valensovog akvadukta izgrađenog tokom prve polovine 4. veka, koji je obnovljen za vreme turskih sultana, ispod čijih impozantnih lukova danas prelazi Ataturkov bulevar.

No preživele vodovodne strukture, brane i akvadukti u Beogradskoj šumi, uglavnom potiču iz otomanskog perioda; obnovu i unapređenje vodovodnog sistema izvršio je Mimar Sinan po nalogu Sulejmana, da bi u 18. veku, zbog rasta stanovništva, došlo do novog proširenja, gradnje novih rezervoara i novih akvadukta.

Već u 19. veku je Beogradska šuma postala omiljeno izletište i mesto za rekreaciju žitelja metropole na Bosforu, i vremenom, najpoznatija park-šuma ne samo u Istanbulu već i čitavoj Turskoj. Pored glavnih trasa, u njoj se nalaze mnoge manje staze za šetnju i džogiranje, kojima je ispresecana.

Pomenusmo da je ogromna: prostire se na površini od 5.500 hektara, i pod zaštitom je države. To između ostalog znači da je roštiljanje dozvoljeno samo na određenim lokacijama (ima sedam glavnih), a ne gde bilo.

Istanbulski Turci vole da tokom prolećnih i letnjih meseci piknikuju u Beogradskoj šumi, kao što Beograđani vole da piknikuju na Košutnjaku ili u Zvezdarskoj šumi.

Jedna od turističkih atrakcija u Beogradskoj šumi je i Ataturkov arboretum, zbirka autohtonih i alohtonih vrsta drveća i žbunja, koji je otvoren 1982. u sklopu proslave 100. godišnjice rođenja Kemal-paše Ataturka, više od trideset godina nakon što je to predložio Harjetin Kajačik, profesor Šumarskog fakulteta Istanbulskog univerziteta.

Arboretum se nalazi na jugoistoku šume i prostire se na 296 hektara, a u njegovom sklopu se nalazi i brana Kirazli, kao i rasadnik osnovan 1916. Osnovna funkcija mu je da studentima, vladi, šumarskim inženjerima, pejzažnim arhitektama, te domaćim i stranim naučnicima, pomaže u njihovom radu.

Jedan krupan događaj u istoriji Otomanske carevine desio se u Beogradskoj šumi. Naime, u njoj se 15. juna 1826. (na Vidovdan!) odigrao poslednji čin takozvanog Incidenta u dobar čas, to jest, Likvidacije janičarskog korpusa, čime su janičari prestali da postoje.

Do toga je došlo zbog pobune janičara protiv Mahmuda II, mada postoji osnovana sumnja da je sultan zapravo smisleno izazvao pobunu, najavom reforme vojske po evropskom modelu, pa neki istoričari ceo događaj nazivaju i sultanovim „državnim udarom protiv janičara”.

U to vreme, janičarski korpus, koji je 1575. brojao oko 20.000 ljudi, imao je 135.000 pripadnika, od kojih mnogi uopšte nisu ni bili vojnici a dobijali su platu, blagodareći praktičnom pravu veta u državi čijem su propadanju nemalo doprineli.

Svaki prethodni pokušaj ograničavanja njihove moći završio se rasprestoljenjem i smrću sultana, te ustoličenjem novog. Mahmudu II je međutim pošlo za rukom da ih likvidira, a konačni obračun, nakon sukoba oko palate, koju su janičari napali i bili odbijeni, odigrao se u Beogradskoj šumi.

Naposletku, većina je pobijena ili utamničena, neki su utekli, neki su se pomirili sa sudbinom i prihvatili druge poslove. Bektašijski sufijski red, ideološko jezgro janičara, zabranjen je. Njihovu imovinu (koju na početku nisu ni smeli da imaju, kao ni porodice) konfiskovao je sultan.

Bonus video:

(Espreso / Telegraf - P. L. / Prenela: J.N.)