TRI DECENIJE DUGE BORBE ZA NAGORNO-KARABAH: Šta sve znamo o sukobu između Jermenije i Azerbejdžana?

Ove godine, 11. maja započeli su artiljerijski napadi za koje su se međusobno krivili Jermenija i Azerbejdžan, da bi 19. septembra Azerbejdžan pokrenuo "antiterorističku operaciju" lokalnog karaktera u Nagorno-Karabahu radi uspostavljanja ustavnog poretka.

Ideja o "antiterorističkoj operaciji" jeste iz ugla Azerbejdžana, a vlasti nepriznate republike Nagorno-Karabah uzvratile su paljbom.

No, samo dan kasnije došlo je do prekida vatre od strane vlasti nepriznate države, a predstavnici Nagorno-Karabaha stigli u Jevlah 21. septembra kako bi učestvovali na pregovorima o primirju.

Dok pregovori traju, narod Jermenija upire prstom u vladajućeg čoveka, tražeći ostavku premijera Nikola Pašinjana.

Egzodus Jermena

Međutim, Jermenima koji žive u Nagorno-Karabahu nije svejedno, te ne čekaju dogovore, niti imaju kada da razmišljaju o uzroku i posledicama, već se masovno sele u Jermeniju.

Skoro polovina jermenskog stanovništa, koji čine većinu nepriznatoj republici Nagorno-Karabah, oko 60 000 ljudi do sada je napustilo tu regiju i prebeglo u Jermeniju, prenosi BBC.

Koristeći trenutak egzodusa, premijer Jermenije Nikolo Pašinjan naziva ovaj sukob "početak etničkog čišćenja", opet prenosi BBC.

Bliži li se kraj sukoba na Nagorno-Karabahu?

Pored prekida vatre, pregovora koji su održani, vlasti nepriznate države Nagorno-Karabah spremne su i na korak dalje.

Naime, predsednik samoproglašene Republike Nagorno-Karabah Samvel Šahramanjan potpisao je dekret o raspuštanju svih institucija od 1. januara 2024. godine.

Samim tim, Nagorno-Karabah će prestati da postoji u tom trenutku na onaj način na koji je narod tog prostora posmatrao nepriznatu državu, a da li će se time smanjiti mogućnost kasnijeg osamostaljena ili pripajanja Jermeniji, ostaje da se vidi.

Sukob dug tri decenije

Istorijski gledano, tokom raspada Sovjetskog Saveza - kojeg su obe države bile deo, Jermenija i Azerbejdžan se spore oko teritorije Nagorno-Karabah koja se nalazi unutar granica Azerbejdžana, ali koju mahom čine ljudi jermenske etničke pripadnosti, do 19. septembra 120 000 njih - dolazilo je do niza sukoba između dveju država.

Kao što je poznato i na našim prostorima (između više država), borba između država, koje su nekada bile u zajedništvu, za teritoriju koja se nalazi unutra jedne, a u kojoj mahom žive ljudi koji su etnički bliži drugoj, nije jednostavna i dovodi do različitih sukoba.

Tako se vodilo i dva rata u poslednjih trideset godina.

Prvi sukob, poznat kao Prvi rat za Nagorno-Karabah (1988-1994), izbio je kad se Sovjetski Savez raspadao, i doveo do smrti skoro 30000 ljudi, kao i prisilnog raseljavanja više od milion ljudi, među kojima su većinom proterani Azerbejdžanci, dok su jermenske snage preuzele kontrolu nad Nagorno-Karabahom.

Drugi sukob, poznat kao Drugi rat za Nagorno-Karabah, izbio je 2020. godine, kada je Azerbejdžan pokrenuo vojnu operaciju koja je brzo probila jermensku obranu, i uspomoć, kako se navodi, uspomoć bespilotnih letelica povratio sedam distrikta i trećinu samog Nagorno-Karabaha. Ubijeno je oko 6500 ljudi, a Rusija je igrala ključnu ulogu u prekidu vatre.

Bonus video:

(Espreso)