RAT U UKRAJINI NIJE JEDINI, SVETSKOM MAPOM DOMINIRA CRVENA BOJA: Plamte stravični konflikti, SPISKU NEMA KRAJA

Ruski predsednik Vladimir Putin je 24. februara 2022. godine započeo specijalnu vojnu operaciju u Ukrajini, eskalirajući sukob koji je tinjao od ruske aneksije ukrajinskog poluostrva Krim 2014. godine. Iako je rat u Ukrajini u žiži javnosti već skoro devet meseci, trenutno širom sveta bukti na još desetine konflikta koji su bačeni u senku i donekle zaboravljeni, a jednako su stravični i broje ogromne ljudske žrtve.

Od rata protiv droge, terorističkih pobuna, etničkog nasilja, civilnog rata i sukoba poput onog u Ukrajini, mapa sveta tinja crvenom bojom koja predstavlja konflikte koji plamte širom planete.

Šest sukoba koji trenutno bukte širom sveta su izazvali najmanje 10.000 direktnih, nasilnih smrti godišnje između identifikovanih grupa, u tekućoj ili prošloj kalendarskoj godini. Sedamnaest je izazvalo najmanje 1.000, a ne više od 10.000, a čak dvadeset je doprinelo najmanje 100, a manje od 1.000 ljudskih žrtava.

Veliki ratovi (10.000 ili više smrtnih slučajeva u borbi u tekućoj ili prošloj godini) :

- Rusija/Ukrajina

Iako je rusko/ukrajinski sukob počeo 2014. godine ruskom aneksijom ukrajinskog poluostrva Krim, situacija je strahovito ekslirala ruskom invazijom na ukrajinsko kopno u februaru 2022. godine. Procene žrtava su iskomplikovane činjenicama da su milioni Ukrajinaca postali izbeglice, i da je Rusija deportovala hiljade ratnih zarobljenika nazad u Rusiju. Ova dva uslova otežavaju precizno utvrđivanje broja žrtava, ali se broj smrtnih slučajeva procenjuje od 40.000 i preko 54.000 ljudskih života.

- Mjanmar

Sukobi između etnčkih grupa u Mjanmaru traju od 1948. godine, kada je zemlja (tada poznata kao Burma) stekla nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva, i od tad se nastavio u različitim stepenima, čineći ovo najdužim građanskim ratom na svetu.

Sukob je nakratko jenjavao od 2011. godine do vojnog udara 2021. koji je zemlju vratio u nasilje. Procenjuje se da je Mjanmar pretrpeo oko 11.000 žrtava 2021. godine, i više od 16.000 u prvih deset meseci 2022. Ukupan broj smrti u ovoj zemlji se procenjuje od 160.000 do 210.000.

- Avganistan

Rat u Avganistanu traje i prestaje od 1978. godine. Najnovija faza počela je 2001. godine i prvenstveno se vrtela oko snaga SAD i Ujedinjenih nacija i savezničkih avganistanskih trupa koje se bore protiv talibanskih pobunjenika. Prema podacima samo u 2020. godini bilo je 30.936 potvrđenih smrtnih slučajeva.

Talibani su preuzeli kontrolu nad zemljom 2021. godine kada su se SAD/UN povukle iz Avganistana, i tim se potezom rat između njih i drugih grupa, uključujući ISIL-K, koji je bombardovao aerodrom u Kabulu tokom evakuacije SAD, nastavio. Procenjuje se da je Avganistan doživeo više od 3.000 smrti u 2022. godini, dok je ukupan broj žrtava ogroman i broji između 1,450,000 i 2,084,468 ljudskih života.

- Etiopija

Mnogi od korena tekućeg građanskog sukoba u Etiopiji datiraju iz sredine dvadesetog veka i ranije. Nakon raspuštanja etničke federalističke, vladajuće političke koalicije, Etipskog narodnog revolucionarnog demokratskog fronta 2018. godine, došlo je do povećanja tenzija u zemlji.

Napetost između sukobljenih političkih partija u Etiopiji eskalirala je u nasilni građanski rat u septembru 2020. godine. Eritreja, zemlja koja se graniči sa Etiopijom na severu, takođe je poslala svoje trupe u sukob. Nasilje se prelilo i na susedne države, a izolovani sukobi se dešavaju u Sudanu i Somaliji. Nazvan „Tigraj rat“, po regionu u kojem je počeo, ovaj rat je do septembra 2021. godine rezultirao sa više od 9.000 dokumentovanih žrtava. Ukupan broj smrtnih slučajeva se procenjuje na 385,000 do 800,000.

- Meksiko

Meksički rat protiv droge je stalni sukob između meksičke vlade i više moćnih i nasilnih kartela za trgovinu drogom. Procenjuje se da je rat protiv droge doveo do najmanje 350.000 smrtnih slučajeva – sa više od 72.000 ljudi koji se i dalje vode kao nestali – od januara 2006, do maja 2021. godine.

- Jemen

Građanski rat u Jemenu počeo je u septembru 2014. godine kada je oružani pokret Huti preuzeo kontrolu nad Sanom, glavnim gradom i sedištem postojeće vlade, koju je predvodio predsednik Abdrabuh Mansur Hadi, a obe grupe tvrde da su zvanična vlada zemlje.

Saudijska Arabija je intervenisala kao podrška Hadiju početkom 2015. godine predvodeći koaliciju azijskih i afričkih zemalja, uz obaveštajnu i logističku podršku Sjedinjenih Država. Procenjuje se da je broj žrtava od početka rata 377.000, uključujući skoro 20.000 samo u 2020. godini.

U aprilu 2022. godine, dve sukobljene strane su pristale na dvomesečno primirje, koje bi se moglo produžiti na neodređeno vreme (po dva meseca) u budućnosti. U junu je UN saopšti da je produženo na još dva meseca, a primirje koje nije uvek poštovano je ipak smanjilo nivo nasilja u zemlji, u kojoj je u 2021. godini umrlo više od 23.000 ljudi.

Ratovi (1.000–9.999 smrtnih slučajeva u borbi u tekućoj ili prošloj godini):

- Kolumbijski sukob

Kolumbijski sukob je počeo 27. maja 1964. godine i predstavlja asimetrični rat niskog intenziteta između vlade Kolumbije, krajnje desnih paravojnih grupa, kriminalnih sindikata i krajnje levih gerilskih grupa koje se međusobno bore da povećaju svoj uticaj na teritoriji. Neki do najvažnijih međunarodnih faktora koji doprinose kolumbijskom sukobu uključuju multinacionalne kompanije, Sjedinjene Države, Kubu, i industriju trgovine drogom.

Procenjuje se da je u ovom sukobu stradalo više od 221.000 osoba.

- Oromo sukob

Oromo sukob je dugotrajan sukob između Oromo oslobodilačkog fronta (OLF) i etiopske vlade. Oromo oslobodilački front je formiran da se bori protiv Etiopskog carstva kako bi oslobodio narod i uspostavio nezavisnu državu Oromiju. Sukob je počeo 1973. godine, kada su Oromo nacionalisti osnovali OLF i njegovo naoružano krilo, Oromo oslobodilačku vojsku (OLA).

Ove grupe su se formirale kao odgovor na predrasude prema Oromo narodu tokom Hajle Selasije i Derg ere, kada je njihov jezik zabranjen u javnoj upravi, sudovima, crkvama i školama, i stereotipa o narodu Oromo kao smetnju širenju etiopskog nacionalnog indetiteta.

Broj žrtava u Oromo sukobu je procenjen na najviše 8.900 ljudskih života.

- Somalijski građanski rat

Somalijski građanski rat je izrastao iz otpora vojnoj hunti koju je vodio Siad Bare tokom 1980-ih. Od 1988. do 1990. godine, Somalijske oružane snage su počele da se bore protiv naoružanih pobunjeničkih grupa, uključujući Demokratski front spasa Somalije na severoistoku, Somalijski nacionalni pokret na severozapadu i Kongres Ujedinjene Somalije na jugu. Naoružane opozicione grupe su zbacile Barovu vladu 1991. godine.

Broj žrtava od početka građanskog rata u Somaliji se procenju na više od 506.000.

- Pobuna savezničkih demokratskih snaga

Pobuna savezničkih demokratskih snaga je tekući sukob koji vode Savezniče demokratske snage u Ugandi i Demokratskoj Republici Kongo, protiv vlade te dve zemlje i MONUSCO-a. Pobuna je počela 1996. godine, a pojačala se 2013. godine, što je rezultiralo stotinama mrtvih.

Procena smrtnih slučajeva od početka pobune se procenju na više od 5.000.

- Komunalni sukobi u Nigeriji

Komunalni sukobi u Nigeriji su počeli 1998. godine i navodno se mogu podeliti u dve široke kategorije, etno-religijske sukobe i konflikte između stočara i farmera. Najviše pogođene države su one uz nigerijskog srednjeg pojasa poput Benue, Taraba i Plateau. Nasilje je dostiglo dva vrhunca 2004. i 2011. godine sa oko 2.000 smrtnih slučajeva tih godina, dok se ukupan broj žrtava procenjuje na preko 17.000.

- Ituri konflikt

Ituri konflikt je tekući sukob između etničkih grupa poljoprivrednika Lednu i stočara Hema u regionu Ituri u severoistočnoj Demokratskoj Republici Kongo. Dok su se dve grupe borile još od 1972. godine, naziv „Ituri sukob“ se odnosi na period intenzivnog nasilja između 1999. i 2003. godine, a oružani sukobi traju do danas.

Procenjuje se da je u njima živote izbubilo više od 64.000 osoba.

- Pobuna u Magrebu

Pobuna u Magrebu se odnosi na islamističku pobunu u regionu Magreba u severnoj Africi koja je usledila od kraja građanskog rata u Alžiru 2002. godine do danas. Alžirska militanta grupa Salafistička grupa za propovedanje i borbu (GSPC) udružila se sa Al-Kaidom da bi na kraju postala Al-Kaida u islamskom Magrebu (AKIM). Alžirske i druge vlade Magreba koje se bore protiv militanata su sarađivale sa Sjedinjenim Državama i Ujedinjenim Kraljevstvom od 2007. godine, kada je počela Operacija Trajna Sloboda – Trans Sahara. Dok je arapsko proleće 2011. godine uticalo na podršku pobunjenicima, ono je takođe prestavljalo vojne mogućnosti za džihadiste.

Pobune traju i danas, a broj žrtava se procenjuje na preko 29.000.

- Irački sukob

Ovo je oružani sukob koji je započeo invazijom na Irak 2003. godine od strane koalicije predvođene Sjedinjenim Državama koja je srušila vladu Sadam Huseina. Sukob se nastavio kako se pojavila pobuna da se suprotstavi okupatorskim snagama i iračkoj vladi nakon invazije. Sjedinjene Države su se zvanično povukle iz zemlje 2011. godine, ali su se ponovo uključile 2014. na čelu nove kolacije. Glavna faza sukoba je završena nakon poraza Islamske države Iraka i Levanta (ISIL) u zemlji 2017. godine, ali je ISIL pobuna niskog nivoa u toku u ruralnim delovima zemlje.

Broj žrtava se procenjuje na 306,000.

- Rat u Darfuru

Rat u Darfuru je veliki oružani sukob u regiji Sudana koji je počeo u februaru 2003. godine kada su se pobunili Pokret za oslobođenje Suadana (SLM) i Pokret za pravdu i jednakost (JEM). Grupe su počele da se bore protiv vlade Sudana, koje su optuživale za ugnjetavanje ne-arapskog stanovništva Darfura. Vlada je odgovorila na napade sprovodeći kampanju etničkog čišćenja protiv ne-Arapa, a to je rezultitalo smrću stotinama hiljada civila i podizanjem optužnice protiv sudanskog predsednika Omara al-Bašira za geocid, ratne zločine i zločine protiv čovečnosti od strane Međunarodnog krivičnog suda.

Broj procenjenih žrtava broji preko 300.000.

- Kivu konflikt

Kivu konflikt je počeo 2004. godine u istočnom Kongu kao oružani sukob između vojske Demokratske Republike Kongo i grupe Demokratske snage za oslobođenje Ruande. On se uglavnom sastojao od tri faze, od kojih je treća tekući sukob, a broj žrtava od početka konflikta se procenjuje na preko 23.000.

- Sudanski nomadski sukobi

Sudanski nomadski sukobi su nedržavni konflikti koji traju od 2008. godine između rivalskih nomadskih plemena koji se odvijaju na teritoriji Sudana, i od 2011. godine, Južnog Sudana. Sukobi između plemena su česti, a borbe izbijaju zbog oskudnih resursa, uključujući pašnjake, stoku, i vodu za piće. Konflikte su podstakli drugi veliki ratovi koji su se odvijali u istim regionima, posebno Drugi sudanski građanski rat, rat u Darfuru i sudanski sukob u Južnom Kordofanu i Plavom Nilu.

Procenjuje se da je od početka sukoba stradalo više od 400.000 ljudi.

- Pobuna Boko Harama

Pobuna Boko Harama počela je u julu 2009. godine kada je militanta islamistička i džihadistička pobunjenička grupa Boko Haram pokrenula oružanu pobunu protiv vlade Nigerije. Sukob se odvija u kontekstu dugotrajnih pitanja verskog nasilja između muslimanskih i hrišćanskih zajednica u Nigeriji, a krajnji cilj pobunjenika je uspostavljanje islamske države u regionu.

Žrtve su procenjene na 358,000.

- Sirijski građanski rat

Nemiri u Siriji počeli su 15. Marta 2011. godine kao deo širih protesta Arapskog proleća zbog nezadovoljstva sirijskom vladom, koji su na kraju eskalirali u oružani sukob nakon što su protesti koji su pozivali na Asadovu smenu nasilno ugušeni. Procenjuje se da je broj žrtava veći od 600.000.

Rat trenutno vodi nekoliko grupa, uključujući sirijske oružane snage i njene domaće i međunarodne saveznike, labav savez uglavnom sunitskih opozicionih pobunjeničkih grupa (kao što je Slobodna sirijska armija), salafijske džihadističke grupe (uključujući front al-Nusra i Tahrir al-Sham), mešovite kurdsko-arapske sirijske demokratske snage (SDF) i Islamska država Iraka i Levanta (ISIL). Vrhunac rata bio je oko 2015. godine. Nasilje u zemlji se od tada smanjilo, ali situacija ostaje krizna.

- Konflikt u Nigeriji

Razbojnički sukob u severozapadnoj Nigeriji je stalni sukob između vlade zemlje i raznih bandi i etničkih milicija. Počevši od 2011. godine, nesigurnost koja je preostala od sukoba između etničkih grupa Fulani I Hausa brzo je omogućila da se kriminalni džihadistički elementi formiraju u regionu.

Broj smrti se procenjuje na preko 12.000.

- Rat u Maliju

Rat u Maliju je tekuću oružani sukob koji je počeo u januaru 2012. godine između severnih i južnih delova Afričke zemlje. Nekoliko pobunjeničkih grupa počelo je borbu protiv malijske vlade za nezavisnosti ili veću autonomijuu severnog Malija, koji su nazivali Azavad. Nacionalni pokret za oslobođenje (MNLA), organizacija koja se bori da ova oblast postane nezavisna domovina naroda Tuarega, preuzela je kontrolu nad regionom do aprila 2012. godine.

Broj žrtava se procenjuje da je prešao 15.000.

- Građanski rat u Centralnoafričkoj republici

Građanski rat u Centralnoafričkoj republici koji je i dalje u toku uključuje vladu, pobunjenike iz koalicije Seleka I milicije Anti-balaka, a počeo je 10. Decembra 2012. godine.

Broj smrtnih slučajeva je procenjen na preko 9.000.

- Pobuna u Kabo Delgadu

Odnosi se na islamističku pobunu u region istočne Afrike i tekući sukob koji je počeo 2017. godine u provinciji Kabo Delgado u Mozambiku, koji se uglavnom vodi između militantnih islamista I džihadista koji pokušavaju da uspostave islamsku državu u regionu, i mozambičkih snaga bezbednosti. Civili su bili glavne mete terorističkih napada islamistićkih militanata.

Glavna pobunjenička grupa je Ansar al- Suna. Od sredine 2018. Godine, Islamska država Iraka i Levanta (ISIL) je navodno postala aktivna I u severnom Mozambiku i pokrenula je prvi napad na snage bezbednosti u junu 2019. godine. Od 2020. godine, pobuna je intenzivirana, jer je u prvoj polovini godine izvršeno skoro isto toliko napada koliko i cele 2019.

Procenjeni broj smrtnih slučajeva od početka pobune je preko 5.000.

Manji sukobi (100–999 smrtnih slučajeva povezanih sa borbom u tekućoj ili prošloj godini) :

• Kurdski separatizam u Iranu
• Indo-pakistanski ratovi
• Izraelsko-palestinski sukob
• Pobuna u Beludžistanu
• Konflikt na Papui
• Naksalitsko-maoistička pobuna
• Moro konflikt
• Komunistička pobuna na Filipinima
• Kurdsko-turski sukob
• Konflikt u Nagorno-Karabahu
• Sukob u Delti Nigera
• Pobuna u Hajber Pahtunhvi
• Libijska kriza
• Sudanski sukob u Južnom Kordofanu i Plavom Nilu
• Sinajska pobuna
• Pogranični sukob između Kirgistana i Tadžikistana
• Pobuna u severnom Čadu
• Filipinski rat protiv droge
• Anglofonska kriza
• Rat protiv droge u Bangladešu

(Espreso/Tamara Marić)