NI NAJVEĆI KOCKARI NE ZNAJU OVE STVARI: Evo ko su ISTORIJSKE LIČNOSTI sa karata i zašto kralj srce nema brkove

Nema osobe na svetu koja bar jednom u životu nije igrala neku igru sa kartama. Špil od 52 karte dobro je poznat širom planete, a likovi kraljeva, dama i žandara danas su skoro pa univerzalni, a svakako prepoznatljivi svuda. Ipak, šta ako bismo vam rekli da se iza njihovih lica ne kriju izmišljeni junaci nastali maštom nekih starih štampara, već prave istorijske ličnosti?

O tome kako su karte stigle do Evropljana i danas postoji više teorija. Najverovatnija je da su doputovale iz Kine, Indije i Persije i to sasvim sigurno u drugoj polovini XIV veka jer od tada potiču prve crkvene zabrane koje obećavaju pakao svakome ko se bude kockao i poklekao pred ovom "đavoljom rabotom".

Sastav i izgled špilova razlikovao se od države do države, a slično je bilo i sa brojem karata. Italijanski špliovi, na primer, imali su 56 karata. Uobičajeni špil od 52 karte koji je danas najrasprostranjeniji vodi poreklo od francuskih karata iz 15. veka.

Istoričari i danas nagađaju da su karte sa četiri znaka - tref, pik, karo i herc (detelina, list, romb i srce) predstavljale četiri srednjovekovna sloja društva. Trefovi tako simbolizuju seljake (detelina je hrana za svinje), pikovi aristokrafiju (kao šiljci na kopljima, simbol vitezova), karoi bogataše, a hercovi crkvene starešine.

Negde u ovo vreme počinje i masovnija proizvodnja karata koja uskoro potpuno zamenjuje ručno oslikavanje koje je prvo postojalo. Francuski majstori postaju poznati širom Evrope pre svega zato što su usavršili proizvodnju uz pomoć drvenog bloka i bakarne ploče što im je omogućilo da karte proizvode mnogo brže nego bilo ko drugi.

Upravo oni počinju i da dodeljuju imena "kartama sa licima" tj. kraljevima, damama i žandarima mada su se identiteti osoba koje su predstavljale menjali u zavisnosti od proizvođača i njegovih želja.

KRALJEVI

Naročito su ličnosti kraljeva koji su se nalazili na kartama bile podložne promenama.

Kralj herc. 1. Karlo Veliki - franački kralj krunisan 800. godine, prvi car Franačkog carstva i prvi car u zapadnoj Evropi nakon propasti Zapadnog rimskog carstva. 2. Šarl VII Pobednik - francuski kralj iz dinastije Valoa koji je vladao sredinom 15. veka. Uspeo je da oslobodi Francusku od Engleza tokom Stogodišnjeg rata i reformiše vojsku i državu. 3. Šarl VI Ludi - Interesantno je i to da u većini špilova kralj srce jedini nema brkove. Razlog za to treba tražiti upravo u načinu proizvodnje ovih karata. Neki manje vešt proizvođač, kaže priča, loše je izradio drveni kalup i tako izmenio prvobitni dizajn karte. Kralj srce je tako izgubio brkove, a i prvobitna sekira mu je zamenjena za mač. Neki su u ovome videli nameru da se ovaj kralj predstavi kao Šarl VI Ludi (nije imao brkove) i koji je bio mentalno oboleo i za koga se pričalo da se ubio proburazivši se mačem. Zato se ova karta nekada zove i "kralj samoubica".

Kralj pik. David - biblijski kralj Izraela i Judeje. Po predanju bio je naslednik prvog kralja Izraela Saula i onaj koji je ujedinio 12 izraelskih plemena.

Kralj karo. Gaj Julije Cezar - rimski vojskovođa, političar i pisac.

Kralj tref. Aleksandar Veliki - makedonski kralj i čuveni osvajač koji je stvorio carstvo koje se prostiralo od Grčke do Indije.

Identitet kraljica na kartama još je teže utvrditi neko kraljeva jer one nisu bile tako poznate. Ovo je najrasprostranjenije tumačenje:

Kraljica herc. 1. Judit - biblijska ličnost, lepa udovica koja je iskoristila svoje ženske čari i lukavstvo da odseče glavu asirskom vojskovođi Holofernu. 2. Izabel od Bavarske - žena Karla VI i majka Karla VII.

Kraljica pik. 1. Atina - grčka boginja mudrosti. Jovanka Orleanka - heroina Francuske iz Stogodišnjeg rata, spaljena na lomači.

Kraljica karo. Rahila - biblijska proročica i prva žena proroka Jakova, jednog od tri velika jevrejska patrijarha, majka Josifa i Venijamina.

Kraljica tref. 1. Argina - anagram reči regina što na latinskom znači kraljica ili može označavati iskrivljen oblik imena Argeja kako se zvala mitološka princeza iz Arga. 2. Agnes - Sorel - prva zvanično priznata ljubavnica nekog francuskog kralja. Bila je omiljena konkubina kralja Karla VII. 3. Junona - kraljicu bogova u rimskoj mitologiji, ekvivalent Here

ŽANDARI

Imena žandara tj. vitezova ostala su konstantna i nikada se nisu menjala.

Žandar herc. La Ir - Etijen de Vinjoles, saborac Jovanke Orleanke, vitez i heroj Francuske.

Žandar pik. Holgar Danski - ličnost iz danske epske poezije, vitez Karla Velikog koji je po legendi otet od strane veštice Morgan la Fej, sestre kralja Artura.

Žandar karo. Hektor - trojanski junak, sin trojanskog kralja Prijama i Ahilov suparnik koga je ovaj ubio tokom Trojanskog rata.

Žandar tref. 1. Juda Makavejski - heroj jevrejske pobune protiv vladavine Seleukida u 1. vek pre nove ere. 2. Lanselot - drugi vitez iz legende o Arturu, zaljubljen u kraljicu Ginevru.

Nakon Francuske revolucije prekinuta je praksa štampanja imena na kartama, jer je bilo potrebno što pre raskinuti sa bilo kakvim monarhističkim obeležjima.

Reč je dakle bila o privremenoj praksi i zato se može reći da današnje kraljevske figure na kartama (naročito kada znamo da se većina njih proizvodi u Kini) verovatno nemaju mnogo toga zajedničkog sa svojim prvobitnim uzorima. Priča je, ipak, ostala.

(Espreso/Srbijadanas)