GRAD JE BRANILO 1.800 LJUDI, JNA JE NAPADALA SA 30.000! Hrvatski istoričar: VUKOVAR JE SIMBOL ZAJEDNIŠTVA

Ovih dana obiežava se još jedna godišnjica teške i tragične bitke za Vukovar. Grad koji je odolio napadima gotovo deseterostruko jačeg napadača doživio je sudbinu mnogih gradova koji su ostali zapisani u istroji ratova i borbi za slobodu - Guernica, Sarajevo, Staljingrad, Srebrenica...

Opsada grada koji je trebao pasti za svega nekoliko sati borbi, izdržao je punih 87 dana, od čega 50 u potpunom okruženju. Svojom borbom okrenuo je tok rata u Hrvatskoj, a umnogome promenio i međunarodnu političku percepciju i položaj Hrvatske, piše Jutarnji.hr.

Mladi hrvatski istoričar Adrian Cvitković posvetio je svoj rad upravo temi obrane Vukovara.

Koliko je vukovarska epopeja važna za proučavanje? Što biste kao istoričar posebno izdvojili?

- Smatram da je bitka za Vukovar veoma važna za proučavanje iz najmanje dva razloga. Prvi od njih je taj što se bitka odvila u prelomnim trenucima obrane hrvatske države tj. u počecima Domovinskog rata. Drugi razlog je ranije spomenuta dugotrajna obrana grada, dugotrajna s obzirom na ogroman nesrazmer snaga, posebno u artiljeriji i streljivu, zbog čega je vukovarska obrana fenomen, iznimka koja je u suprotnosti s taktičkim i strategijskim vojnim pravilima.

Kakav je bio odnos snaga tokom borbe za Vukovar? Zašto mislite da su hrvatske snage uspjele odoeti toliko nadmoćnijem neprijatelju?

- Početkom septembra odbrana grada raspolagala je sa 400 ljudi. Do kraja septembra, broj branitelja je narastao zbog dolaska dragovoljaca u grad, ali može se reći da niti u jednom trenutku pod oružjem nije bilo više od 1800 ljudi. S druge strane, u napadima na grad, konstantno je bilo angažovano više od 30.000 pripadnika JNA i paravojnih formacija. Uspesi odbrane mogu se pripisati hrabrosti i spremnosti na žrtvu, ali i taktičkoj mudrosti hrvatskih branitelja i lošoj taktici bivše JNA koja je krenula frontalno u napad na grad te se oslanjala na stroga vojnička pravila, a koja su se u Vukovaru mogla primeniti u maloj mjeri.

Koliko je ta bitka važna s aspekta ne samo vojnog, nego i političkog značaja?

- Vukovarska bitka važna je zbog koncentracije snaga na uskom području oko grada koje su prvobitno trebale staviti Vukovar u okruženje i produžiti prema Zagrebu i Varaždinu s ciljem slamanja hrvatske države, ali promenom plana, zbog nezadovoljavajuće mobilizacije, kako se navodi u izvorima JNA, usmerile su se na što brže osvajanje Vukovara. U svakom slučaju, tromesečna odbrana dala je dragoceno vrijeme ostatku Hrvatske da se naoruža i konsolidira obranu te zaustavi nadiranje neprijatelja na ostalim bošnicama. Bitka za Vukovar je svakako jedna od ključnih bitaka s početka Domovinskog rata koja je usporila prodiranje neprijateljskih snaga u dubinu RH, a Vukovar je svojom žrtvom pridonio ubrzanju procesa priznanja Hrvatske.

Zašto nije bilo uspeha u pokušajima proboja opsade?

- Uspeha u probojima nije bilo zbog nedovoljne bojne moći hrvatskih snaga, netočnih procena jačine neprijatelja te nedovoljne koordinacija snaga koje su sudjelovale u pokušajima proboja.

Što je po vama najbitnije istaknuti i što vas je “fasciniralo” dok ste proučavali bitku?

- Smatram da je važno istaknuti uslove života tokom okruženja, hrabrost ljudi koji su branili grad i njihovu veličinu u očima stanovnika koji su ostali u gradu. Naravno, i svih ostalih koji su strepjeli za sudbinu Hrvatske. Osećaj ponosa pomešan sa strahom kod branitelja i civila, volja za otporom bez obzira na neizvesnu sudbinu.

Je li to presudna bitka koja je rešila dalju “sudbinu” rata i njegov ishod?

- Smatram da je jako važna zbog sticanja dragocenog vremena, ali držim kako sama bitka nije rešila “sudbinu” rata i njegov ishod jer je vojni vrh tadašnje JNA već u ranu jesen zaključio kako ne mogu u potpunosti poraziti Hrvatsku vojsku.

Ima mnogih koji smatraju da se, prilikom proučavanja ratnog Vukovara, treba posvetiti i onome što se zbivalo godinu dana pre, odnosno od izbora 1990.?

- Kada se govori o Vukovaru, nužno je pratiti događanja koje su se desila puno ranije, počevši od pada Berlinskog zida, procesa demokratizacije... Vukovar nije bio izolovan slučaj već su se intenzivno pratila događanja u ostatku Hrvatske, ali kad je reč o događajima u Vukovaru u leto 1991., oni su presudno izazvani ubistvom 12 hrvatskih policajaca u Borovu Selu.

Kako vi, i kao istoričar i kao mladi čovek gledate na “položaj” te politizaciju Domovinskog rata?

- Domovinski rat je u temelju mlade hrvatske države. On je predmet proučavanja na domaćim i stranim vojnim institucijama što o samom Domovinskom ratu govori dovoljno. Smatram da ne treba politizirati vukovarsku bitku niti Domovinski rat u celosti i ne koristiti ih za ostvarivanje raznoraznih političkih ciljeva.

Koliko je, po vama, danas značaj Vukovara te kako gledate na politička prepucavanja koja ionako od hrvatske istorije rade dnevnopolitičku “atrakciju”?

- Značaj Vukovara kao simbola zajedništva, ali i žrtve hrvatskog naroda u borbi za samostalnost nemerljivi su. Politička prepucavanja o temama iz hrvatske istorijee ne smatram potrebnim komentarisati, jer je u njima malo istorijske vrednosti Kad govorim o značaju Vukovara, nezaobilaznom smatram poruku Siniše Glavaševića iz njegove “Priče o gradu” - kako “moramo ponovo graditi svoju prošlost, zatim svoju sadašnjost, a ako nam ostane snage, moramo uložiti u budućnost”. Posmatrajući prošlost, uočavajući pozitivne primere iz prošlosti, a odbrana Vukovara jedan je od takvih pozitivnih primera iz hrvatske istorije, nalazim snagu za ulaganje u sadašnjost i podsticaj za budućnost.

Pogledajte bonus video:

(Espreso.co.rs / Jutarnji.hr)