DA LI SMO ZABORAVILI KOLIKO JE STRAŠNA BILA NDH? Pročitajte ovaj tekst, pa ocenite ima li smisla porediti BILO ŠTA sa ovom monstrum-državom!

Javnost je juče ostala zatečena izjavom patrijarha Srpske pravoslavne crkve (SPC) Irineja, koji je položaj Srba u Crnoj Gori uporedio sa položajem Srba u Nezavisnoj državi Hrvatskoj (NDH) za vreme Drugog svetskog rata.

Koliko je ovo poređenje primereno, treba da procene, pre svega, istoričari. Naš posao je da podsetimo čitaoce na monstruozitet poznat pod imenom NDH, fašističku tvorevinu u kojoj je nad Srbima, Romima, Jevrejima i komunistima izvršen jeziv zločin.

Nezavisna Država Hrvatska (skraćeno NDH) je bila fašistička kvislinška država koja je uz pomoć Hitlerove Nemačke vodio ustaški režim od 1941. do 1945. godine. U istoriji je upisana crnim slovima, zbog zverstava i genocidu koje su pripadnici režima činili.

Poglavnik NDH bio je Ante Pavelić sa svojim ustašama, fašističkom organizacijom osnovanom 1929. uz pomoć fašističke Italije, koja je obezbeđivala centre za obuku, finansijsku i političku pomoć.

Program NDH, koji je formulisao Mile Budak, bio je da se očisti Hrvatska od Srba "ubijanjem jedne trećine, proterivanjem druge trećine i asimiliranjem preostale trećine". Ovo je i pokušano za vreme Drugog svetskog rata, kada su Srbi masovno ubijani. Najzloglasniji logor na teritoriji NDH bio je Logor u Jasenovcu, u kojem su stotine hiljada Srba ubijene.

Korene ideologije koja je stvorila NDH treba tražiti u Stranci prava Anta Starčevića, koje je povlačila strogu liniju razdvajanja između katolicizma i pravoslavlja. Starčević je govorio o Srbima kao nižoj, nekulturnoj rasi, prisvajajući srpske teritorije, vladare i nacionalne junake. Međutim, otpor Starčevićevoj mržnji se javlja u samoj njegovoj stranci krajem 19. veka, nakon čega se iz Stranke prava izdvaja većina i proglašava se Čistom strankom prava, na čelu sa Josipom Frankom, mađarskim Jevrejinom. Frank negira postojanje Srba u Hrvatskoj i govori o njima kao o Hrvatima pravoslavne vere.

Još 1923. godine Ante Pavelić zagovara oružanu borbu u cilju postizanja samostalnosti Hrvatske "u povjesnim granicama". Pavelić se povezao sa VMRO 1927 i branio grupu VMRO terorista pred sudom u Skoplju. Iste godine je išao u Italiju da bi od italijanske OVRE dobio detaljna uputstva za konspirativni rad u Kraljevini i izvođenje sabotaža i terora. U jesen 1927 Pavelić i Perčec su išli u Mađarsku i razgovarali sa mađarskim pomoćnikom inostranih poslova o ilegalnom prebacivanju oružja iz Mađarske u Hrvatsku.

Pavelić i Perčec su u Beču 1930. osnovali ustaški pokret koji je osnovao baze i centre za terorizam i sabotaže u Jugoslaviji, Mađarskoj i Italiji. Italija i Mađarska su finansijski pomagale ustaše i omogućivale upade ustaša na teritoriju Jugoslavije.

Vrhunac ustaškog terorizma je bilo ubistvo kralja Aleksandra u Marseju 1934 koje su ustaše izvedele u saradnji sa VMRO. Pavelić je u odsustvu osuđen na smrt u Francuskoj i Jugoslaviji, Italija je odbila izručenje Pavelića, ali je pod pritiskom rasformirala neke ustaške logore, internirala ustaše u logor na ostrvu Lipari a Mađarska je zatvorila ustaški logor u Janka Pusti.

Italijanski diktator Benito Musolini i Ante Pavelić su bili saveznici pošto su obojica bili protivnici Kraljevine Jugoslavije. Pavelić je pregovarao sa Italijom još od 1927. o ustupanju delova Dalmacije Italiji u zamenu za italijansku podršku nezavisnoj Hrvatskoj.

1930-ih, kada je jugoslovenska vlada oterala Pavelića i ustaše u izgnanstvo, Musolini im je ponudio utočište i dozvolio im je da koriste italijansku teritoriju kao bazu za pripremanje rata protiv Jugoslavije.

U zamenu za Dalmaciju, Musolini je ponudio Paveliću da Hrvatska pripoji celu Bosnu i Hercegovinu.

10. aprila 1941. kada su nemačke trupe ušle u Zagreb, dočekane su od dela građana sa oduševljenjem i zasipane su cvećem. Ustaški eksponent Slavko Kvaternik proglasio je uspostavaljanje Nezavisne Države Hrvatske u ime Ante Pavelića.

Katolička crkva na čelu sa nadbiskupom Alojzijem Stepincem bila je otvoreno na strani uspostavljanja novog režima. Pavelić se iz Italije vratio u Zagreb 17. aprila.

Rimskim ugovorom 18. maja 1941. NDH je ustupila Italiji veći deo Dalmacije sa gradovima, dok je dobila izlaz na more u bivšim kotarevima Novi, Senj, Crikvenica, kao i opštinama Karlobag i Kraljevica (u podvelebitskom primorju) i na području od Omiša do Dubrovnika. U sklopu NDH ostali su ostrva Brač, Hvar, Pag, Šipan, Šćedro, Maon, Lokrum, Lopud i Koločep.

Istočni deo Srema je nominalno bio delom NDH, ali ga je iz strateških razloga držao Treći rajh pod svojim nadzorom, odnosno bio je pod nemačkom upravom.

Pavelićem odmah na početku vladavine Srbe u NDH proglašava za "najveće neprijatelje Hrvatske". Za sve nedaće Hrvata u prošlosti, krivili su Srbe. Odmah su udarili na srpsko stanovništvo. Ustaška vlada upotrebljavala je sve tri metode - proterivanje, istrebljivanje i prisilno pokatoličavanje - pokušavajući da iskoreni Srbe.

Ustaše su dobile nemačku podršku za uklanjanje srpskog stanovništva.

Ukupno je oko 300.000 Srba deportovano ili pobeglo iz NDH u Srbiju do kraja Drugog svetskog rata.

Srpski narod na području NDH bio je stavljen izvan zakona. Protiv Srba bilo je sve dozvoljeno, da se na ovom području mogu nekažnjeno progoniti, mučiti, zlostavljati, hapsiti i ubijati.

Masovna ubistva Srba su se značajno smanjila početkom 1943, zbog jačanja partizanskog otpora, pritiska Nemaca na ustaše da ublaže svoju politiku, italijansko-četničke saradnja u područjima pod italijanskom kontrolom, sporazuma o toleranciji između vlasti NDH i nekoliko važnih četničkih odreda u BiH i sporazuma sklopljenih između Nemaca i četnika.

Ustaške vođe su za "rešenje srpskog pitanja" u NDH po trojnom principu (ubijanje-proterivanje-pokatoličavanje) imali podršku i "blagoslov" Rimokatoličke crkve i zagrebačkog nadbiskupa Alojzija Stepinca.

Tokom rata u NDH je razrušeno, spaljeno, oštećeno ili oskrnavljeno više od 450 pravoslavnih crkava. Tom prilikom je uništen značajan broj ikona i kulturnih spomenika srpskog naroda.

Dve nedelje nakon proglašenja NDH, 25. aprila 1941. Pavelić je zabranio upotrebu ćirilice i izdao naredbu o nošenju plave trake sa slovom P ("R") za pravoslavne. Jevreji su nosili žutu traku. Srbima i Jevrejima zabranjeno je da se voze tramvajima.

Nakon susreta Pavelića sa Adolfom Hitlerom, vlada NDH je usvojila rasne zakone 22. jula 1941. godine.

2. juna 1941. zatvorene su sve pravoslavne škole.

4. juna 1941. u Zagrebu je održana konferencija ustaških i nemačkih predstavnika sa temom iseljenja Slovenaca iz Rajha u Hrvatsku i Srbiju, i Srba iz Hrvatske u Srbiju. Trebalo je preseliti 180.000 Slovenaca i 205.000 Srba. Prognanici su smeli poneti po 50 kg prtljaga i 500 dinara gotovog novca. Protokol je izvršen tako što je 7.174 Slovenca i 11.235 Srba prebačeno u Srbiju pod navedenim uslovima. Još oko 200.000 Srba prebeglo je ilegalno u Srbiju.

25. juna ukinut je patrijaršijski prirez od 10 %, koji su plaćali pravoslavni.

18. jula zabranjen je naziv „srpska pravoslavna vjera“ a uveden „grko-istočna vjera“.

20. septembra konfiskovana je imovina Karlovačke mitropolije.

Mile Budak, Pavelićev ministar i doglavnik, izjavljuje u julu 1941. u Gospiću: "Jedan dio Srba ćemo pobiti, drugi raseliti, a ostale prevesti na katoličku vjeru i tako pretopiti u Hrvate."

Milovan Žanić, ministar u ustaškoj vladi, 3. juna 1941. u Novoj Gradišci izjavljuje: "Ovo ima biti zemlja Hrvata i nikoga drugoga i nema te metode koju mi nećemo kao ustaše upotrebiti, da načinimo ovu zemlju zbilja hrvatskom, i da je očistimo od Srba, koji bi nas ugrozili prvom zgodom. Mi to ne tajimo, to je politika ove države i to kad izvršimo, izvršit ćemo ono, što piše u ustaškim načelima."

Mirko Puk, ustaški ministar pravosuđa i bogoštovlja u Križevcima 6. jula 1941. poručuje Srbima: „Ili se uklonite iz naše zemlje milom ili ćemo vas istjerati silom."

Ustaški stožernik Viktor Gutić će u maju 1941. u svom govor u Sanskom Mostu reći: "Nema više srpske vojske! Nema više Srbije! Nema gedža, naših krvopija, nestalo je ciganske dinastije Karađorđevića, a i kod nas - uskoro - drumovi će poželjet Srbalja, al' Srbalja više biti neće. Izdao sam drastične naredbe za njihovo potpuno ekonomsko uništenje, a slede nove za potpuno istrebljivanje. Ne budite slabi ni spram jednoga. Držite uvek na umu da su to bili naši grobari i uništavajte ih gde stignete, a blagoslov našeg poglavnika i moj vam neće uzmanjkati."

Pod svojim vođom Antom Pavelićem, hrvatske ustaše su počele sa progonom i ubijanjima Srba, Jevreja i Roma.

Procene o broju ubijenih Srba u Drugom svetskom ratu se kreću od 900.000 do 1.200.000. Po procenama njemačkih okupatora, oficira i diplomata, ubijeno je 600.000-800.000 Srba.

Na primer, Hitlerov izaslanik Herman Nojbaher je pisao: "Kada glavni ustaše tvrde da su ubili jedan milion pravoslavnih Srba (uključujući bebe, decu, žene i starce), to je po mom mišljenju preterivanje. Na bazi dokumenata koje sam ja dobio, procenjujem da je ubijeno 750.000 nezaštićenih ljudi."

Neutvrđen broj Srba je pobijen van koncentracionih logora, na raznim gubilištima, i bačen u jame, reke i druge lokacije.

Po ugledu na nacistička iskustva, odmah po proglašenju NDH formirana je Ustaška nadzorna služba (UNS), od marta 1943. poznata kao RAVSIGUR (Glavno ravnateljstvo za javni red i sigurnost), pod čijom upravom je bio čitav niz koncentracionih logora:

Logor Danica je prvi ustaški logor, formiran već 29. aprila 1941. godine, kroz koji je prošlo preko 5.000 logoraša.

Logor Kerestinec. Radio samo u 1941. U njemu su bili uglavnom politički zatvorenici. Gotovo svi su pobijeni.

Logor na ostrvu Pag. Za nepuna tri meseca postojanja (25. jun 1941 – kraj avgusta 1941) kroz logor je prošlo oko 16.000 zatvorenika. Najveći broj je pobijen (samo u Jadovno na pogubljenje poslano je 3.000 Srba), a manji deo upućen u Jasenovac.

Logor Kruščica. Formiran krajem avgusta, likvidiran krajem septembra 1941. Od oko 3.000 logoraša većina su bili Jevreji. Preživeli muškarci poslani u Jasenovac, a deca i žene u Lobograd.

Logor Lepoglava. Osnovan još u Austrougarskoj u 19. veku. U njemu je pobijeno oko 1.300 logoraša.

Logor Đakovo. U njemu je likvidirano više hiljada, uglavnom Jevreja, i to žena i dece.

Logor Tenja kod Osijeka. Formiran u junu, likvidiran u avgustu 1942. godine. Oko 3.000 logoraša, zatočenih u tom periodu, likvidirano u Jasenovcu, Gornjoj Rijeci i Aušvicu.

Logor u Sisku (3. avgust 1942. – januar 1945). Odavde su zatočenici odvođeni u logore Jasenovac i Stara Gradiška, ili na rad u Nemačku. Dečji logor u Novom Sisku, u osnovnoj školi, likvidiran je u januaru 1943. Za četiri meseca postojanja kroz njega je prošlo 6.693 deteta, od kojih je umrlo 1.637. Gotovo sva deca su ispod Kozare.

Logor Jastrebarsko radio je dva meseca. Oko 1.300 logoraša prebačeno je u Jasenovac. Ali kroz dečji logor Jastrebarsko, u periodu 12. jul 1942 – 26. avgust 1942. prošlo je 3.336 dece, od toga više od 2.000 sa Kozare. Logor je bio pod upravom časnih sestara kongregacije sv. Vinka Paulskog. Za nepunih mesec i po dana umrlo je 768 dece (po izjavi grobara Franje Ilovara, koji je bio plaćen po komadu).

Logor Caprag kod Siska. Služio je kao sabirni logor, uglavnom za sveštenike SPC, a kasnije za sve Srbe, koji su deportovani u Srbiju. Nakon prestanka deportacija, logor je likvidiran.

Logori Lobograd i Gornja Rijeka u Hrvatskom zagorju. Služili su uglavnom kao tranzitni za Aušvic, Jasenovac i Staru Gradišku.

Logor Gospić. Formiran u junu 1941. Dnevni kapacitet logora bio je do 3.000 logoraša. S obzirom na veliki priliv novih logoraša, svakodnevno je na stratište Jadovno na Velebitu odvođeno 200–400 logoraša i ubijano.

Logor Jasenovac. Formiran u avgustu 1941. Likvidiran aprila 1945. Po svireposti, sadizmu, bestijalnosti najvišeg stepena nema mu ravna u istoriji. Broj žrtava nikada nije tačno utvrđen. Logorska arhiva je dva puta uništavana (početkom 1943. i aprila 1945). Zemaljska komisija Hrvatske konstatovala je u izveštaju Međunarodnom vojnom sudu u Nirnbergu, da je broj žrtava 500.000–600.000. Najčešće se pominje brojka oko 700.000. O zverstvima ustaša postoji izuzetno obimna dokumentacija. Najveći broj žrtava logora su bili Srbi, a među žrtvama su bili i Jevreji i Romi.

Logor Stara Gradiška — „Jasenovački logor V". Broj pobijenih logoraša nikada nije utvrđen. O bestijalnosti ustaša govore činjenice: u stratištu Kula smrti bilo je uređeno specijalno mučilište. U ćelijama za klanje urađeni su posebni odvodi krvi poklanih. U leto 1942. ugušeno je gasom oko 600 dece. Za katolički Božić 1942. poklano je oko 600 žena, itd.

Ustaše su smišljale veoma okrutne načine ubijanja, tako da su se koristili noževi, maljevi, a čak je smišljeno i novo oružje zvano Srbosjek za brzo klanje Srba.

Osim logora smrti, ustaše su vršile masovne pokolje na licu mesta, po selima, odvodeći pohvatane Srbe do jama, bunara, bezdana ili reka, klali ih, ubijali maljevima, streljali ili žive bacali u masovne grobnice.

(Espreso.co.rs)