DA NEMA HRVATSKIH IZUMA, NAŠ SVET BI IZGLEDAO SASVIM DRUGAČIJE: Ovo su otkrića hrvatskih naučnika koja su menjala svet

Portal "Index" napravio je listu najpoznatijih naučnika koji su ostavili trag u svetu, a dolaze iz Hrvatske.

Evo ko se sve našao na listi:

Nikola Tesla - više izuma

Teslu svojataju i Hrvati i Srbi, ali njegova nacionalnost je manje bitna - on bi se svakako našao na obe liste. Tesla je nesumnjivo najveći svetski izumitelj kojem možemo zahvaliti svet kakav poznajemo danas. Rođen u selu Smiljan pored Gospića, Tesla je imao više od 700 izuma, a najvažniji su: sistem višefaznih struja i okretno magnetsko polje, sistem prenosa i distribucije električne energije, Teslin oscilacijski transformator (Teslina zavojnica), rasveta pomoću struja visoke frekvencije, sistem bežičnog prenosa radiosignala i energije, teleautomatika (daljinsko upravljanje brodom), Teslina turbina i radio.

Svojim je istraživanjima prethodio mnogim važnim otkrićima u fizici kao što su rendgenske zrake, elektron, kosmičke zrake i akceleratori čestica, a predvideo je i brojne tehničke izume dvadesetog veka poput televizora, radara i modernih turbina. Manje je poznato da je predvideo i globalni sitem komunikacija pa čak i današnje pametne telefone.

- Kad uvedemo bežični sistem, celi će se svet pretvoriti u ogroman mozak. Bićemo u stanju da komuniciramo jedni s drugim nezavisno od udaljenosti. Ne samo to, već ćemo kroz televiziju i telefoniju videti i čuti jedni druge kao da se nalazimo licem u lice. A instrumenti pomoću kojih ćemo to raditi biće neverovatno jednostavni u poređenju s današnjim telefonima. Čovek će moći da nosi takav uređaj u džepu - rekao je Tesla u jednom intervjuu iz 1926. Ukratko, predvideo je budućnost.

Još 1900. godine shvatio je i povezanost tela i elektromagnetizma, a davne 1896. je napravio prvu rendgensku snimku - tada poznatu kao "x zračenje".

Tesla je, primenjujući eksperimente na samom sebi, utvrdio i da visokofrekventna struja nije opasna za čoveka, da je moguće zagrejavanje tkiva i primjna u elektroterapiji, što se i danas primenjuje u medicini. Osim visokofrekventne struje i elektromagnetske terapije, Teslin doprinos u razvoju medicine obuhvata i bežični prenos energije, tzv. zrake smrti odnosno čestični laser, solarne talase i bežičnu rasvetu.

Marin Soljačić - bežični prenos električne energije

Hrvatski naučnik na čelu skupine kolega s najboljeg prirodoslovno-tehničkog fakulteta na svetu, Masačusets institut za tehnologiju (MIT), 7.juna 2007. godine izveo je eksperiment bežičnog prenosa električne energije. Iz strujne mreže pomoću dve zavojnica udaljenih dva metra, uspjeli su upaliti sijalicu od 60 W. Uspeli su preneti oko 40 posto energije.

Na ovoj ideji već je radio Nikola Tesla, koji je demonstrirao prenos električne energije bez žica, a Soljačić je na ideju za svoj izum došao jedne noći kad ga je probudio zvuk telefona, signalizirajući da mu je baterija prazna.

WiTricity (Wireless Electricity) proglašen je revolucionarnim jer bi mogao omogućiti rešavanje kablova i žica. U decembru 2013. Tojota je licencirala WiTricity tehnologiju za buduću seriju električnih automobila, dok je u junu 2014. WiTricity Corp. je sklopila ugovor s Intelom o integraciji njihove tehnologije u Intelove uređaje.

Pre četiri godine dobio je nagradu kao najbolji mladi naučnik u SAD-u. Nagrada "Blavatnik Awards for Young Scientists" je "ekvivalent" Nobelovoj nagradi za mlade naučnike do 42 godine starosti.

Josip Belušić - merač brzine

Predstavio je svoj izum 1889. godine na Svetskoj izložbi u Parizu, nazvavši ga velocimetar. Francuska akademija izumitelja ga je nagradila diplomom i zlatnom medaljom, proglasivši ga počasnim članom. Izum je merio brzinu, stajanje kola, trajanje vožnje, broj putnika i vreme i silaska i ulaska putnika. Principi na kojima funkcioniraju današnji brzinomeri, taksimetri i tahografi potiču iz Belušićevog velocimetra.

Ivan Vučetić - Daktiloskopija

Disciplina kriminalističke tehnike, koja se bavi proučavanjem papilarnih linija na jagodicama i člancima prstiju u cilju identifikacije, izum je Ivana Vučetića. Rođen 1858. u Hvaru, emigrirao je 1884. u Argentinu. Tamo je stupio u Centralno odeljenje policije u La Plati, a nakon proučavanja Bertionovog postupka identifikacije i Galtonovih eksperimenata, i sam je počeo istraživati papilarne linije. Uskoro je uspostavio vlastiti sistem za klasifikaciju otisaka prstiju koji je nazvao ikonofalangometrija. Nakon nekoliko godina, 1891., Vučetić je izradio Registar ikonofalangometrije. Svoju teoriju je uskoro potvrdio u praksi, nakon što je pomoću otiska prstiju rešeno dvostruko ubojstvo.

Električna sijalica s volframovom niti - Franjo Hanaman i dr. Aleksander Just

Rođen 1878. u Drenovcima, Hanaman je nakon mature u Zemunu otišao na studij u Beč, gde je i maturirao. 1899. godine diplomirao je na Hemijskom odeljenju Tehničke visoke škole, a sledeće godine postao je asistent Džordžu Vortmannu na katedri analitičke hemije. Tamo upoznaje Justa. U aprilu 1903. godine dr. Just i Hanaman su u Beču zaštitili svoj prvi postupak za dobivanje volframovih strujnih niti. Sijalice s nitima dobijenim ovim postupkom trošile su samo oko 1,5 W po jednoj Hefnerovoj sveći, za razliku od sijalica s ugljenom niti, koje su trošile 3-4 W. Američka firma General Electric Co. otkupila je njegov patent, a ove sijalice koristile su se veći deo 20. veka

Kravata

Dekorativan odevni predmet, danas široko prepoznatljiv i nezaobilazan u svijetu, smatra se hrvatskim proizvodom. Hrvati kravatu nisu “patentirali”, ali su je, kao modni detalj, u 17. veku raširili po Evropi, tako da je pod hrvatskim imenom postala, i do danas ostala, nezaobilaznim modnim dodatkom, kako navodi Academia Cravatica. Naime, moderna kravata proširena je Evropom zbog hrvatskih vojnika koji su je nosili dok su se borili u Tridesetogodišnjem ratu. Ubrzo su je prihvatili Francuzi, koji su je prozvali po svojim nositeljima - croata, odnosno cravata.

U svojoj knjizi La Grande Historie de la Cravate, francuski pisac Fransoa Čaile, napisao je:

- ... Oko 1635. godine, nekih šest hiljada vojnika i vitezova, stiglo je u Pariz kao podrška francuskom kralju Luju XIII. među njima je bio veliki broj hrvatskih plaćenika koji su, predvođeni banom, ostali u službi francuskog kralja. Tradicionalna odora s vezanim, oslikanim, maramama oko vrata pobuđivala je pažnju francuskog dvora. Marame su bile napravljene od različitih materijala, od grubih, koje su nosili obični vojnici, do svilenih i onih od finog pamuka koje su nosili časnici. Taj "hrvatski elegantni stil", potpuno nepoznat u tadašnjoj Evropi, oko 1650. godine biva prihvaćen na francuskom dvoru i postaje modni odjvni predmet među buržoazijom tog vremena kao simbol kulture i elegancije...

Od 18. oktobra 2003. godine obeležava se Dan kravate, a sabor je 17. oktobar 2008. proglasio Dan kravate, koji se otad i službeno slavi 18. oktobra.

Padobran - Faust Vrančić

Među brojnim dostignućima hrvatskog izumitelja rođenog 1551. u Šibeniku, padobran je njegov najpoznatiji izum. Vrančić je svoj izum, inspiriran crtežima Leonarda da Vinčija, opisao u knjizi Machinae novae. Platnenu tkaninu razapeo je preko pravougaonog drvenog okvira, a veruje se kako ga je isprobao u Veneciji 1617. skokom s tornja. Svoj izum nazvao je Homo volans, odnosno Leteći čovek.

Mehanička olovka - Slavoljub Penkala

Hrvatski inženjer hemije i izumitelj poljskog porekla prijavio je svoj najveći izum - mehaničku olovku, 1906. godine. Sledeće godine patentirao je prvo nalivpero s čvrstom tintom. Penkala je, u suradnji s Edmundom Mosterom stvorio poduzeće Penkala-Moster, te su od 1912. do 1926. vodili jednu od najvećih tvornica pisaćeg pribora u svetu. Penkala je zaslužan za još jedan izum koji je osvojio svet. Među prvim izumima koje je patentirao bila je termos-boca.

Sumamed - Slobodan Đokić, Gorjana Radoboja-Lazarevski, Zrinka Tamburašev i Gabrijela Kobrehel

Tim naučnika a iz Plive, predvođen dr. Slobodanom Đokićem, uspeo je 1980. da sintetiše azitromicin, novu vrstu antibiotika koji se pokazao kao vrlo efikasan način lečenja bakterijskih infekcija. Aktivni je sastojak lekova u Hrvatskoj poznatih pod nazivom Zithromax i Sumamed. Sledeće godine spoj je patentiran. 1986. godine Pliva je potpisala ugovor s farmaceutskim divom Pfizerom kojim su im dali ekskluzivna prava na prodaju na američkom i zapadnoevropskom tržištu. 1988. Pliva je na tržište srednje i istočne vurope izbacila azitromicin kao deo antibiotika Sumameda.

Torpedo - Ivan Blaž Lupis Vukić

Penzionisani vojnik Austro-Ugarske ratne mornarice, rođen u Rijeci 1813. godine, zaslužan je za izum torpeda. Izumeo ga je 1860. godine, nazvavši ga Spasilac obale (Kustenretter). Nakon što ga je sljdeće godine predstavio Tehničkom komitetu austrijske mornarice, njihov odgovor nije bio zadovoljavajući. Projekt je zahtevao usavršavanje i velike troškove na koje tadašnja vlada nije bila spremna.

Razočarani Lupis stupa u vezu s tadašnjim direktorom Riječkog tehničkog zavoda, britanskim industrijalcem Robertom Vajthedom. Nakon nekoliko godina u Rijeci osnivaju prva tvornica torpeda u svetu Whitehead & Co, koju je vodio Vajthed. 1866. svetu predstavljaju Whitehead-Lupis model torpeda. Od 1881. fabrika počinje izvoziti proizvod u druge zemlje, a njihov torpedo postaje standardno naoružanje razvijenijih ratnih mornarica.

MP3 Plejer - Tomislav Uzelac

Smatra se kako je prvi funkcionalni MP3 plejer izum Tomislava Uzelca, hrvatskog programera koji je 1997. godine napravio AMP MP3 Playback Engine. Na temelju svog diplomskog rada sa zagrebačkog FER-a, napravio je softver za koji je američka firma Nullsoft napravila grafičko rešenje za PC, čime je nastao Winamp, jedan od najpopularnijih MP3 playera do pojave iPoda.

BONUS VIDEO:

(Espreso.co.rs/Index.hr)