KO JE PRVI DOŠAO NA BALKAN? SAMO SLOVENI, ILI SLOVENI KOJI SU UJEDNO I SRBI I HRVATI: Zanimljiv ugao hrvatskih medija

Dr. sc. Hrvoje Gračanin, s Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Zagrebu, proveo je novinare Jutarnjeg lista kroz prve godine dolaska slovenskih grupa u jugoistočnu Evropu koje imaju presudan uticaj na dešavanja u Istočnom Rimskom Carstvu.

Zašto je razdoblje postojanja Istočnog Rimskog Carstva na ovim prostorima važno, bolje reći ključno za dva naroda, ne treba posebno objašnjavati.

Vizantijsko Carstvo je većim ili manjim delom današnjih hrvatskih prostora vladalo s prekidima više od 600 godina (od oko 535. do kraja XII. st.), duže nego ijedna strana sila. Iako je vojnih akcija bilo tek nekoliko, Vizantija je raznoliko uticala na razvoj hrvatskoga društva: pečat vizantijske vladavine na jadranskom, pa i perijadranskom prostoru, i danas je vidljiv u građevinarstvu, toponomastici, pravu, pismenoj baštini, crkvenim obredima i dr., rečenice su koje je lako pronaći u Hrvatskoj enciklopediji Leksikografskog zavoda Miroslav Krleža. Istorijski izvori iz tog doba o dolasku Slovena u jugoistočnu Evropu su prilično šturi pa je tako to razdoblje predmet različitih, često pogrešnih, tumačenja. Voli se verovati kako su Hrvati i Srbi ovamo došli bežeći od Avara ili da su jednostavno poslani da odbrane Vizantiju od Avara. Ali, kako će reći dr. sc. Hrvoje Gračanin s Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Zagrebu, Sloveni ovde imaju čak i presudan uticaj, ključan u istoriji. - Što se tiče prilika na jugoistoku Evrope (srednje i donje Podunavlje, istočna obala Jadrana) u vreme kad u 7. veku pristižu slovenske grupe, među kojima su verovatno već tada bili i Hrvati i Srbi (bar prema svedočanstvu cara Konstantina VII. Porfirogeneta u delu ustaljeno zvanom O upravljanju carstvom ili De administrando imperio, napisanom između 948. i 952. godine, ujedno i jedinom izvoru koji govori o tome), vizantijska vlast je na spomenutom prostoru bila u uzmicanju. Naime, Carstvo je u to vremenu bilo ugroženo kako s istoka, tako i sa zapada. Mogućnost za delovanje na istoku bila je plaćena popuštanjem Avarima na zapadu s kojima je kupovano primirje (617., 619., 623.), na što je već 604. bio prisiljen i car Foka (602.-610.). Nakon što nova ofenziva na istoku 623-625. Vizantincima nije donela željeni uspeh, Persijanci su 626. započeli protivnapad, usmerivši se kroz Malu Aziju do Konstantinopolja.

Neki misle da je Dalmacija bila prokonzulska pokrajina neposredno podčinjena caru, drugi radije pomišljaju da je u pitanju tek počasni naslov, da je Dalmacijom ravnao mesni vojni zapovednik i da je bila deo Ravenskog egzarhata u Italiji. Još pre je iznesena mogućnost da se ustvari radilo o podeljenim vlastima. Cilj je bio daleke oblasti Carstva učiniti sposobnima da se što samostalnije brinu za svoju odbranu. To je ujedno značilo i da su sve više prepuštane same sebi i vlastitoj snalažljivosti. Ovo upućuje na dalekosežno urušavanje kako civilne, tako i vojne carske uprave na ovim prostorima tokom prvih desetina godina 7. veka.

U novom boravištu postupno su se pomešali s Bugarima, Avarima i drugim narodima, ali su očuvali hršćansku veru. Kad je prošlo više od šezdeset godina, većina ih je postala slobodna i avarski je kagan odlučio priznati njihovu etničku zasebnost i samovoljnost pa im je na čelo postavio poglavara imenom Kuver.

Hrvatsko ime najranije se pojavljuje na epigrafskim spomenicima hrvatskih knezova u 9. veku (Branimir), odnosno u Trpimirovoj darovnici koja je doduše sačuvana tek u prepisu iz 16. veka, a spominju ga i zapisi Splitskog sabora iz 925. (koji beleže i Srbe, Serbi) i pismo pape Ivana XI. (pismo beleži i Humljane), ali ponovo očuvani u mnogo kasnijoj tradiciji (Historia Salonitana maior, 16. st.).

Bonus video: (KURIR TV) EKSKLUZIVNO! ŠILEROVA BILA PUNA UMETNIČKIH DELA! Policija u utvrđenju zemunskog klana pronašla skupocena slike pre rušenja!

(Espreso.co.rs / Večernji.hr)