SUSRET SA ISTORIJOM: Crna Gora u NATO šinjelu briše svoju istoriju?!

Otkako su Srbija i Crna Gora oslobođene jugoslovenskog balasta i same stoje na svetskoj pozornici, svakakve su ih nevolje snašle. Najprirodnije je bilo da Beograd i Podgorica zajedno pristupe izradi jednog ozbiljnog pogleda na istorijska kretanja, koji nije opterećen propalom komunističkom ideologijom i jugoslovenstvom.

Valjda su nas zajedničke i ponaosob goleme nesreće naučile da će samo oni koji budu dobro poznavali modernu, objektivnu, dvovekovnu istoriju obeju država moći da razumeju šta se to učinilo sa nama i šta nam valja činiti.

Da li na ovom mestu treba nabrajati sve razloge za jedan takav poduhvat? Da li je neophodno podsećati koliko su se žitelji ovih prostora, u stalnim balkanskim migracijama, mešali, saživljavali, orođavali, pomagali jedni drugima, koliko je Crnogoraca naselilo Toplicu, Šumadiju, Vojvodinu... Koliko je Crnogoraca odškolovano u Beogradu dobijajući kredite iz srpskih fondova za tu namenu, a većina ih nikad nije vraćena. Da li je neophodno spominjati da se trećina stanovnika njihove države oseća Srbima, koji nemaju prava na svoj jezik?

I umesto zajedničkog projekta o zajedničkoj prošlosti, na delu je princip "psihologije malih razlika", kako bi to rekao istoričar Predrag Marković. U Crnoj Gori se odavno vodi politika u kojoj se Srpstvo perfidno omalovažava i temeljno se menja sve ono što nas je vekovima spajalo.

Posle osamostaljenja Crne Gore 2006. godine, nastupa novi istorijski prizor - na javnoj sceni će se pojaviti čitava plejada zelenaških intelektualaca i političara, drugog ešelona, koji će na tribinama, u novinama i emisijama državne televizije, sva zla ovoga sveta videti samo u Srbiji i "Srbijancima". "Okupatori, eksploatatori, asimilatori, falsifikatori istorije"..., ponavlja se raznim povodima i u raznim kontekstima. Impregnira se podsvest mladim generacijama. Ujedinjenje se predstavlja kao nekakav bauk, avet i zlo koje opominje i preti, čak i posle jednog veka. I sve pomalo liči na Sekulu Drljevića, koji je govorio da su Srbijanci ljudski deformisani, nesposobni za pravdu, humanost, smisao za državu.

U takvoj atmosferi, ne čudi što je pre nekoliko dana u Nikšiću Milo Đukanović, predsednik Crne Gore, rekao: "Iza generacije naših predaka ostao je jedan važan korak koji ćemo ispraviti, jednu tešku nepravdu učinjenu Crnoj Gori na početku 20. veka, a to je obnova crnogorske autokefalne crkve...". "SPC pokušava da kroz razne forme opstruira ono što su evropska htenja, evropske ambicije savremenog crnogorskog društva, želeći da na taj način opstruira uspostavljanje pravne države"... "SPC koristi ono što joj saglasno pravnom sistemu Crne Gore ne pripada..." Rekao je i da Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori čuva infrastrukturu ideje "velike Srbije".

Ovo je, zapravo, bio komentar lidera Crne Gore na odluku vlade Duška Markovića da usvoji Predlog zakona o slobodi veroisposvesti, po kojem sva crkvena imovina SPC stečena do 1918. godine postaje državno vlasništvo, uključujući i svetinje poput Cetinjskog manastira, Ostroga, Pive, Morače i mnogih drugih.

Ono što će izreći Milo Đukanović u Nikšiću, nekanonska Crnogorska pravoslavna crkva (CPC) to tvrdi već 16 godina - da je upravo ona naslednica celokupne pravoslavne baštine u Crnoj Gori. Uz otvorenu srbofobiju, to im je bio ključni adut u sakupljanju, na kašičicu, vernika. Inače, kada je tzv. Crnogorska pravoslavna crkva osnovana 31. oktobra 1993. godine na Cetinju, podršku su joj pružali Liberalni savez Crne Gore, Socijaldemokratska partija Crne Gore i Crnogorski federalistički pokret - mahom ateisti. Za mitropolita je izabran Antonije Abramović, raščinjeni sveštenik Pravoslavne crkve u Americi. I njegov naslednik, izabran za novog poglavara, 6. januara 1997, Miraš Dedeić, koji je uzeo duhovno ime Mihajlo, raščinjen je. I ne samo to, Sveti sinod Carigradske patrijaršije, na čelu sa vaseljenskim patrijarhom Vartolomejem, bacio je anatemu na njega.

Usput, na svetlo dana je isplivao dokument iz kojeg se vidi da je Dedeić bio saradnik Udbe. U arhivu Verske komisije Crne Gore, pod oznakom "strogo poverljivo", postoji beleška od 19. septembra 1984. godine iz koje se vidi da je vršen pritisak na mitropolita Danila Dajkovića da zamonaši Miraša i postavi ga za vikarnog episkopa. Teško je, usput budi rečeno, zaboraviti na novinsku vest od 10. septembra 2015. godine: "Mitropolit Dedeić je u Kotoru danas udario stariju ženu dva puta u lice." Da li su on i njegova nepriznata crkva upravo ti preko kojih će Crna Gora vratiti "oduzeto dostojanstvo i autokefalnost svoje crkve"?

A šta se zapravo dešavalo sa Mitropolijom, šta je istina, a šta je politički diktat?

Stvaranjem jugoslovenske države 1918, otvoren je proces političke integracije Srba, ali je istovremeno nastala potreba za njihovim duhovnim jedinstvom, što je jedino moglo da bude postignuto objedinjavanjem šest oblasti u jednoj crkvi, odnosno još jednim obnavljanjem Pećke patrijaršije. Sve do balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, pravoslavni Srbi su bili rasejani u šest crkvenih oblasti. Držeći se strogo dogmatskih i kanonskih načela, te crkvene oblasti samostalno su se razvijale prema zakonima i postojećim okolnostima u državama u kojima su se nalazile.

Te oblasti su bile: Karlovačka mitropolija, Mitropolija Srbije, sa pet eparhija, Crnogorsko-primorska mitropolija, sa tri eparhije - obe su bile autokefalne. Zatim, Srpska crkva u Bosni i Hercegovini, sa četiri eparhije, Dalmatinska crkvena oblast, sa dve eparhije, a Crkvena oblast u Staroj Srbiji i Makedoniji, sa šest eparhija, imala je status mitropolije. Sve one su bile pod Carigradskom patrijaršijom.

Prvi nagoveštaj za ujedinjenje u jednu, Srpsku pravoslavnu crkvu, stigao je iz Crne Gore decembra 1918. godine. Crnogorski Sveti sinod je jednoglasno doneo odluku da se "nezavisna Srpsko-pravoslavna Sv. Crkva u Crnoj Gori ujedini s autokefalnom Pravoslavnom crkvom u Kraljevini Srbiji". Krajem istog meseca, episkopi iz svih ovih crkvenih oblasti okupljaju se u Sremskim Karlovcima. Na čelo tog pokreta stao je mitropolit crnogorski Mitrofan Ban. Pod njegovim predsedništvom, 26. maja 1919. konferencija srpskih arhijereja donela je odluku o uspostavljanju duhovnog jedinstva svih srpskih crkvenih oblasti i pokretanju kanonskog postupka za ujedinjenje. Ali ostvarenje ove zamisli podrazumevalo je sporazum sa Vaseljenskom patrijaršijom u Carigradu. To je tražilo ozbiljnu diplomatsku akciju, pa i određenu količinu novca, i to ne malu.

Sredinom juna 1920. godine, regent Aleksandar donosi ukaz kojim je ozakonjeno ujedinjenje Srpske pravoslavne crkve, a proglašenje Patrijaršije je zakazano za 12. septembar. Tih dana u Sremskim Karlovcima održana je i konferencija svih episkopa iz cele zemlje, koja je nazvana Ahijerejskim saborom, na kome je proglašeno vaspostavljanje Patrijaršije. Tom prilikom je odlučeno da cetinjski episkop i dalje nosi titulu "mitropolit crnogorsko-brdski i primorski i egzarh svetog trona pećkog".

Svečani čin ujedinjenja obavljen je u Sabornoj crkvi Karlovačke mitropolije. Ceremonija je bila puna simbolike, u vezi sa Svetim Savom i carom Dušanom. U Karlovcima su prvi put upotrebljene retke crkvene i istorijske relikvije, zastava cara Dušana iz manastira Hilandar, njegov krst iz manastira Dečani, krst Svetog Save iz Jerusalima, njegovi epitrahilj i kadionica, srebrne patrijaršijske zastave, epitrahilj i kadionica iz doba pećkih patrijarha, delovi odežde patrijarha Čarnojevića Šakabente...

U NATO kostimima, danas se po Podgorici brkaju boljševizam, lojalnost dinastiji Petrović i globalizam. Probuđeni su duhovi perjanika kralja Nikole iz vremena izgnanstva. Negira se sve što je u vezi sa Crnom Gorom i Srpstvom - osim ideoloških parola podanika Kominterne, sa Trećeg i Četvrtog kongresa KP Jugoslavije u Beču i Drezdenu, i osnivačkog kongresa KP Crne Gore, u oktobru 1948, na Cetinju. Tada je rečeno da je takozvano ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom izvršeno ne samo protiv volje i raspoloženja crnogorskog naroda, nego i uz pomoć bajoneta srpske vojske, i to na najgrublji način, putem sile i prevare.

Crnogorska vlast u obnovi crnogorske autokefalne crkve naći će se pred velikom dilemom - kojem se carstvu privoleti. Naime, od prošle godine, pored nekanonske Crnogorske pravoslavne crkve, nastala je još jedna nekanonska crnogorska crkva sa novopostavljenim arhimandritom Vladimirom Lajovićem, takođe raščinjenim sveštenikom.

Bonus video

(Espreso.co.rs/Novosti)