NIKOTIN, SENDVIČ I BOJKOT IMAJU 1 ZAJEDNUČKU STVAR: Verujemo da POJMA NISTE IMALI ZA TO!

Reč koja se zasniva na nečemu ili potiče od nečijeg imena naziva se eponim. Mnogi postojanje duguju nečijim fizičkim osobinama, načinu oblačenja, stilu pisanja, profesiji ili ponašanju.

Postoji iznenađujuće veliki broj reči za koje možda nikada ne biste pomislili da su dobili imena po ljudima. Od kardigana, bojkota, nikotina, do sendviča.

Nikotin

Duvan je poreklom iz Južne Amerike gde se gaji duže od 3000 godina. U Francusku ga je u 16. veku doneo diplomata Žan Nikot, po kome je nikotin dobio ime. Širio je vest o njegovim lekovitim svojstvima, opisivajući ga kao univerzalni lek za sve bolesti. Po Nikotinovoj preporuci duvan se počinje gajiti i koristiti na francuskom dvoru za lečenje kraljevske porodice. Kraljica Katerina de Medici, koja je u to vreme patila od neizlečive hronične glavobolje, na Nikotinovu preporuku isprobava lečenje duvanom i već nakon kratke upotrebe njene glavobolje sasvim nestaju. Uverena da je u pitanju biljka sa čudesnim moćima donosi deklaraciju kojom menja ime biljke duvana u Herba Regina odnosno Kraljica biljaka.

Kardigan

Zapaženi heroj bitke kod Balaklave koja se odigrala se 1854. godine u sklopu opsade Sevastopolja bio je Džejms Brudenel, sedmi grof Kardigana. Kako su britanski oficiri u Krimskom ratu nosili su pletene prsluke, Brudenel je posle rata postao prilično poznata ličnost po kojoj je vuneni prsluk i dobio ime.

Britanski general-major je inače bio poznat i kao nacionalni heroj zbog galantnosti njegovih vojnika. Navodno je iskoristio svoje lično bogatstvo kako bi opremio svoje vojnike i dizajnirao pleteni, vuneni prsluk sa otvorenim prednjim delom koji su on i njegovi oficiri nosili kako bi im bilo toplo tokom velikih hladnoća.

Bojkot

Reč bojkot potiče od kapetana britanske vojske Čarlsa Kaningama Bojkota. Kapetan Bojkot se posle penzionisanja zaposlio na imanju lorda Erna u Irskoj, kao nadzornik zakupaca lordove zemlje.

Zbog kapetanovih nečovečnih postupaka prema zakupcima, Irska zemaljska liga pozvala je 1880. godine sve službenike Čarlsa Kaningama Bojkota da ga napuste i prekinu sve odnose čak i sa njegovom porodicom. Čitava akcija nazvana je “Bojkot”. Iz engleskog jezika reč se proširila i u druge jezike, pa i u naš.

Mazohizam

Iako je danas izraz „mazohizam“ nadaleko poznat, malo ko zna njegovo poreklo, a kamoli nešto o čoveku koji stoji iza imena – Leopold fon Zaher-Mazoh. Leopold bio je austrijski pisac koji je opisao zadovoljstvo koje je dobio zbog sopstvenog bola i poniženja. Njegovo najznačajnije delo “Venera u krznu” objavljeno je 1870. godine. U romanu opisuje seksualne fantazije vezane za žene koje su dominantne i koje nose krzno, a koje kasnije deli sa svojim ljubavnicama i suprugama. Dana 9. decembra 1869, Mazoh i njegova ljubavnica baronesa Fani Pistor su potpisali ugovor po kojem će on biti njen “rob” šest meseci, uz uslov da baronesa što je češće moguće nosi krzno.

Sendvič

Sendvič je nazvan po Džonu Montagu, četvrtom grofu od Sendviča koji je upravljao moćnom britanskom mornaricom. Pored toga što je bio istaknuti moreplovac, bio je i okoreli kockar koji se danonoćno kockao.

Legenda kaže da je bio toliko zauzet kartama da nikada nije imao vremena da jede, te bi zamolio svoje sluge da mu donesu komad govedine i sir zaglavljene između dve kriške hleba. Ubrzo su ljudi počeli da naručuju ,,isto što i Sendvič’’, pa je tako i ostao naziv.

Silueta

Danas izraz “silueta” koristimo kada želimo da označimo obris nekog predmeta. Ali kada je reč prvi put upotrebljena, značila je portret u senci, potpuno crni crtež koji je podsećao na senku predmeta ili osobe koja se crta. Neki umetnici su pravili siluete tako što su od crnog papira pravili figure i postavljali ih na svetliju pozadinu. Silueta, umetnička je forma koja je bila popularna u 18. i 19. veku, a svoje ime duguje francuskom ministru finansija Etjenu de Siluetu. S obzirom da se za izrezane portrete u senci smatralo da su „jeftina umetnost“ i pošto je sam Silueta izrezbarene portrete iz senke izrađivao iz hobija, ovi portreti postali su poznati kao siluete! Dakle, Francuzi su počeli da koriste frazu “a la silhouette” u značenju „jeftino“.

(Espreso/24sedam)