MALIM LJUDIMA IZ RADIJA U ČAST: Radio-voditelji na srpskom filmu

Kako je već poznato, odlukom stručnog žirija za najbolji film Srpskog takmičarskog programa ovogodišnjeg izdanja Međunarodnog festivala dokumentarnog filma Beldocs u Beogradu proglašen je film „Govori da bih te video“ autorke Marije Stojnić; u pitanju je odlični opservacioni dokumentarac savremenog kova koji „rečito“ istražuje zvučne pejsaže programa (ali i prostora) Radio Beograda.

To može da nam posluži i kao povod da se osvrnemo na nekoliko najupečatljivijih likova radijskih voditelja u dobro znanim igranim ostvarenjima iz istorije srpskog filma.

Naravno, uz puno razumevanje dve izrazito važne činjenice – kao prvo,. prepoznavanja suštine radija koja je usredsređena na audio-aspekt, nasuprot filmu čiji fokus ipak svih ovih godina ostaje vizuelna dimenziija, a kao drugo da ovo naše ovde nije i nikada neće biti Holivud, gde takvih dela i „proizvoda“ ima u izobilju (i to u širokom rasponu – od ozbiljnih, mudrih i autorski upečatljivih filmova poput "Talk Radio" Olivera Stouna, preko glavnotokovskih šećerlema, kao što je "Dobro jutro, Vijetname" Berija Levinsona, te zgodnih serija sa uplivom žanrovskog ("Midnight Caller" sa Gerijom Koulom u glavnoj ulozi), pa sve do erotskih trilera C provijencije ("Noćni ritmovi" u režiji Grerija Hajpolitija). Za ovu priliku su izvdvojena tri veoma časna i zanimljiva slučaja iz ovdašnjeg retro-ponude.

Sok od šljiva (1981)

U ovom popularnom a prilično osobenom filmu u režiji Branka Baletića (on je, uz Milana Šećerovića, i scenarista tog filma), Predrag Miki Manojlović glumi naslovnu ulogu – lik odrešitog, buntovnog i mnogo čime razočaranog radijskog didžeja u malom mestu, uz to, i osobu od uticaja, ponajpre u pevačko-estradnim-narodnjačkim krugovima. Ovo je jedan od prvih i najznačajnjih filmova koji ozbiljno i promućurno problematizuju neo-folk supkulture, lako stižući do tačke značajnog i zanimljivog filmskog artefakta o prirodi i specifičnosti jednog vremena i jednog intrigantnog i vibrantnog društvenog sloja. Uz Manojlovića, Velimira Batu Živojinovića, Radmilu Živković, Vladicu Milosavljević, Cvijetu Mesić, Snežanu Nikšić, Pavla Vuisića, Vojislava Voju Brajovića, Predraga Lakovića, Dušana Janićijevića, Branka Cvejića, Petra Kralja, Miću Tomića, Bogdana Diklića, u filmu se pojavljuju i Nada Topčagić, Miroslav Ilić, Vesna Zmijanac, čime je potcrtana ta diskretno postavljena realistička crta "Soka od šljiva". U oči i um brzo pada i činjenica da je ovaj Baletićev film pomalo neočekivano, gotovo pa karanovićevski mizantropičan, a, osim što nenametljivo ukazuje na emancipatorski potencijal nove narodne muzike, tako često prezrene i oklevetane, ovaj film kroz lik pobunjenog ključnog junaka i to u veoma osetljivom dnevnopolitičkom trenutku po tadašnju zajedničku domovinu, podseća na nužnost nemirenja i pružanja otpora rigidnosti i jednoumlju.

Davitelj protiv davitelja (1984)

Lik koji je, gle čuda, izvrsno odigrala Sonja Savić u ovom pop-kulturnom, voljenom klasiku scenariste Nebojše Pajkića i reditelja Slobodana Šijana, je femme fatale, kao i dama u (povremenoj) nevolji, što sve jesu efektne i poznate dramturške i filmske trope, ali je istovremeno i ikonična zvezda prestoničkog radija. Njena Sofija Mačkić, koja je pored svega toga još i sveštenička kćerka, prpošna je, oslobođena i hrabra mlada žena. Njoj je, pritom, dopalo da sa tada popularnih i probitačnih radio-talasa (kao i TV ekrana) kroji i oblikuje opšti ukus što brojnije publike. Ta postavka odlično diše u filmu kao celini, a taj krak "Davitelja" nas i prilikom današnjih, repriznih gledanja podseća na nekadašnju referentnost radija i popularne kulture na ovim prostorima.

Crni bombarder (1992)

Motiv pobune je sa radijskim mikrokosmosom zdravo povezan i isprepletan i u ovom čuvenom i rado gledanom filmu Crni bombarder scenariste Aleksandra Barišića i reditelja Darka Bajića, u kome u Beogradu (kako je navedeno) u tom trenutku bliskoj budućnosti zvezda „neposlušnog“ gradskog radija povede isprva mini i ličnu revoluciju protiv autoritativne i autokratske vlasti. Uz Dragana Bjelogrlića u ulozi Crnog, tu su i: Anica Dobra, Srđan Žika Todorović, Petar Božović, Dragan Maksimović, Žarko Laušević, Bogdan Diklić, Danilo Bata Stojković, Katarina Žutić, Željko Mitrović, Predrag Laković, Goran Radaković, Nenad Džoni Racković, Dragan Jovanović...; a čak i po današnjim, očekivano cepidlačnim i ciničnim gledanjima i doživljajima mereno, Crni bombarder ostaje zanimljiv film na temu pobune, koji, osim toga, podseća na barem tada nemale i jasno vidljive potencijale tzv. urbane kulture da progovori nešto intrigantno i validno na temu narastajuće tame u stvarnosnoj dimenziji.

Bonus video: