Klasici sa prednjih i zadnjih sedišta auta: Predlozi za repertoar drive-in bioskopa kod nas (drugi deo)

Nastavljamo potragu za mogućim favoritima na samozadatu i samoizmaštanu temu ovdašnjih (jugoslovenskih i srpskih) filmskih klasika koji bi se fino sjedinili sa vaskrslim konceptom drive-in bioskopa. Nakon pet zlatnih sugestija u prvom delu ovog triptih-teksta, evo još pet primera valjanog promišljanja žanrovskih konvencija u našim nekadašnjim kulturološkim, ideološkim i socio-ekonomskim okvirima.

Opasni trag (1984)

Miomir Miki Stamenković, već pominjan u prvom delu ovog izbora (a konto filma Neka druga žena), svakako je jedna od najautentičnijih figura u, doduše, malobrojnom ešalonu ovdašnjih reditelja i drugih filmskih autora koji su se podrobnije, istrajnije i učinkovito bavili žanrovskim filmom u SFRJ. Posebno je zanimljiv njegov film Opasni trag, špijunsko-konspiracijska priča o potrazi i poteri za albanskim iredentistima i teroristima, koja na svojoj strani ima dosta toga privlačnog – istinsku napetost, živopisan prikaz tadašnjih društvenih okolnosti, galeriju intrigantnih likova, nepogrešivo zavodljiv dizajn prve polovine osamdesetih godina prošlog veka i nepatvoren tragizam lika koji je, gle čudo, odlično odigrala Vladica Milosavljević. Uz, naravno, konsekventnu Stamenkovićevu režiju.

SB zatvara krug (1974)

Svečarski film, kojim se obeležavao jubilej službe bezbednosti, u Stamenokovićevom rediteljskom izvođenju (a on je, uz Dragana Markovića i Dušana Perkovića, bio i scenarista tog vrlo dobrog ostvarenja) pokazao se kao samosvojno i filmsko delo koje dobro funkcioniše i u filmsko-repertoarskom smislu, mimo narečenog polaznog okvira. Priča je, nimalo iznenađujuće, počivala na brojnim arhetipovima žanrovskog pristupa filmskom narativu, a fokus je bio na pogibeljnim nastojanjima ovdašnjih bezbednjaka da stanu za vrat nameri terorista da ugroze mesta i objekte od vitalne važnosti. U ovoj dinamičnoj priči o iskonskoj igri mačke i miša igrali su: Slobodan Dimitrijević, Dušica Žegarac, Rade Marković, Dragomir Felba, Vojislav Mirić, Faruk Begoli, Milan Lane Gutović...

Vuk sa Prokletija (1968)

Ukoliko se zadržimo u Stamenkovićevom opusu, a krenemo nekoliko godina unazad, nailazimo na još jedan biser vredan hvale i nove ili reprizne gledalačke pažnje – glasovitog Vuka sa Prokletija. U središtu priče je vremešni Albanac iz planinskih gudura koji će morati da odbrani porodičnu čast koju je ozbiljno ugrozio sin koji se združio sa fašističkim snagama.

Umesto pamfletsko-propagandistične didaktičnosti kakva je „krasila“ srodna ostvarenja tog tipa i iz te i obližnjih era, Stamenković je ponudio upečatljivu porodičnu hroniku, silovito emotivnu pričeu o krupnom duševnom lomu i potrebi čoveka da se po svaku cenu drži ličnog kodeksa časti. Osim toga, ovaj film je je iznedrio i definitivno jednu od najimpresivnijih rola znamenitog Lube Tadića na filmu; pored njega, značajnjie uloge u ovom filmu odigrali su i: Abdurahman Šalja, Josif Tatić, Faruk Begoli, Vesna Krajina, Branko Pleša...

Halo taksi (1983)

Mahom scenarista, Vlastimir Vlasta Radovanović je režirao četiri celovečernja (naravno, igrana) filma; nesumnjivo najzapažaniji među njima je Halo taksi, i jedan od najreferentnijih filmova i kada se vizir suzi na odabiri najboljih primera jugoslovenskog i srpskog funka na filmu. Priča o dobrohotnom a neustrašivom taksisti koji će se naći na putu zločinačkoj grupi, podno tog svog narodsko-populističkog razbarušenog šarma, donela je i vibrantan prikaz društva u raspadu nakon Titove smrti i sve mračnijih i zlokobnijih valera koji su postali deo slike tog jugoslovenskog sna o društvu neprestanog boljitka i pravde za sve na umoru . Publika je zdušno reagovala na taj spoj relaksiranog pristupa žanrovskim kanonima, iskrene dobronamernosti tona, nadahnutih glumačkih kreacija i razoružavajuće nepretencioznosti. Uz Batu Živojinovića, u ovom filmu smo gledali i: Svetlanu Bojković, Goricu Popović, Pavla Vuisića, Dragomira Bojanića-Gidru, Vojislava Brajovića, Irfana Mensura, Nadu Vojnović..., pa i tada baš mladog Dragana Bjelogrlića.

Operacija Ticijan (1963)

Posebno je intrigantan slučaj sočnog i uglađenog starovremenskog trilera Operacija Ticijan, kog je napisao Vlastimir Radovanović, a režirao Radoš Novaković. Naime, taj film je silno „kanibalizovan“, u smislu da je preprodavan pod drugim naslovima i nešto drugačijim montažnim pakovanjima na inostranim tržištima (ne čudi, imajući i vidu da je koproducent tome izrazito vični Rodžer Korman!), a delići tog jugoslovensko-američkog filma kasnije su se pojavljivali i u drugim Kormanovim produkcijama. U pitanju je tipska whodunit krimi postavka koja prati ubistvo starog ekscentrika u malom primorskom gradu, a film se, sveukupno gledano, zahvaljujući ponajpre Novakovićevoj promišljenoj režiji i vizuelnoj kulturi u celini dobro drži i kad se nađe u poređenju sa produkciono znatno ambicioznijim ostvarenjima iz svetske ponude te epohe. Uz goste Vilijema Kempbela i Patrika Megija, u "Operaciji Ticijan" su glumili i: Rade Marković, Miha Baloh, Vjekoslav Franić, Irena Prosen, Tomanija Đuričko...

Bonus video: