GRADIVA (Gradiva, C'est Gradiva qui vous appelle) Alen Rob-Grije 2006.

Poslednji film avangardnog evropskog pisca, scenariste i reditelja Alena Roba-Grijea. Ovaj kultni autor iz generacije šezdesetih, poznat kao scenarista filma Prošle godine u Marijenbadu, bio je i predvodnik novog talasa u francuskoj književnosti nazvanog Novi roman. Njegova dela istražuju pozadine narativnih slika, u kojima se psihološka karakterizacija likova potčinjava igri sa objektivnom stvarnošću i fenomenom umetničke percepcije. Jedan od najvećih uzora Dejvida Linču i Dejvidu Kronenbergu, režirao je filmove "Trans-evropski ekspres", "Besmrtan", "Posle raja", a 2004. otvorio je sajam knjiga u Beogradu rečima: „Kakva su ovo svetla uperena u mene, da li sam na isleđivanju”?

Ovaj okultistički, fetišistički i maltene pornografski film o susretu istočne i zapadne kulture, asocijativnim znakovima i narativnim dekonstrukcijama prepliće san, seks, smrt i halucinacije svojih junaka dok razvija predstavu o sadomazohističkoj prirodi odnosa između istorije evropskog kolonijalizma i tradicije istočnjačkog misticizma. Smešten je u marokanskom gradu Marakešu a naslovljen Gradiva kao i roman Vilhelma Jansena napisan početkom dvadesetog veka, koji je detaljno analizirao Zigmund Frojd u eseju "Obmana i san u delu V. Jansena 'Gradiva'", a kasnije i filozofa Žak Derida.

Film Gradiva možete pogledati ovde.

U Rob-Grijeovoj interpretaciji, Gradiva predstavlja likovnu zagonetku koja sablasno inspiriše glavnog junaka, engleskog naučnika (u filmu se zove Džon Lok) dok istražuje orijentalnu fazu slikara Ežena Delakroa, i njegovu fascinaciju originalnom Gradivom, pompejskim bareljefom žene u pokretu. Napomenimo da se psihoanalitičko istraživanje recepcije ovog mističnog artefakta vekovima prenosi kroz istoriju zapadne kulture, baš kao što u filmu seksualnu opsesiju Gradivom spiritualno nasleđuju kako istorijski tako i imaginarni likovi ovog pseudožanrovskog filma.

Svojevrsnim primerom generacijske dekadencije kao i suficita u budžetu francuske kulture, Rob-Grije se u Gradivi poput faraona u cvetu zla svoje starosti, približava svom imperijalnom konačištu. U završnoj sceni ritualnog žrtvovanja, Džon Lok prinosi svoju arapsku sluškinju kvazimasonskim bogovima, a iznad njih umesto kamenog tela Sfinge lebdi bosonogo telo Gradive, one koja hoda lavirintom smrti, čuvajući hodnike balzamovanih bogova od otrova zidnih zmija i prašine vulkanskog pepela. A bogovi nas pitaju: „Ako je naša starost ovoliko luđa od vaše mladosti, možete li da zamislite kakva je tek bila naša mladost i koliko je tada bila luđa od mladosti vaših staraca?“

Bonus video: