NAŠI LJUDI U HOLIVUDU I EVROPSKOM FILMU (2. deo): ITA RINA I IVAN PETROVIĆ - lepi kao upisani

Ranije ove sedmice smo se podsetili barem delića osobenosti i značaja pojave, dela i dostignuća Slavka Vorkapića, ali, srećom, tu se ne iscrpljuje građa za osvrt na doprinos stvaralaca sa ovdašnjih prostora holivudskom i/ili filmu nekih drugih, obližnjih ili belosvetskih adresa. Tako je bilo i ostalo, ali proboj reditelja i scenarista, kao ključnih autorskih figura u nastanku filma, nekako je uvek mukotrpniji, neizvesniji, dok je glumcima i glumcima primetno lakše - posebno ako po strani ostavimo krupnu prepreku na putu ka međunarodnoj slavi i ciljanom zvezdanom statusu u vidu ipak premostive jezičke barijere. To je bivalo dodatno lakše u eri nemog filma, gde se film prevashodno oslanjao na svoje vizuelno poreklo i svoju vizuelnu suštinu, kao kičmu pripovedne biti filma, medija koji se naslanja na narativno ustrojenu književnost, doduše, drugim i izrazito drugačijim sredstvima.

Po tom pitanju, Dejan Kosanović i Dinko Tucaković u knjizi Stranci u raju (već citiranoj u prethodnom nastavku članka, izdanje Stubova kulture 1998.) pošteno ukazuju na očigledno: „Najčešće su to bili epizodni glumci koji su sticajem okonosti odigrali samo jednu ili nekoliko filmskih uloga, manji broj glumaca je u inostranstvu ostvartio profesionalnu karijeru na filmu, a neki od njih su postali filmske zvezde... Rasuti po svetu, svi su se oni trudili da održavaju veze sa postojbinom, a posebno da doprinesu stvaranju kinematografije u Jugoslaviji.“

Naravno, neizmerno im hvala na tome. Ako za potrebe ove epizode ciljano svedemo na glumce i glumice (nekada znane i kao izvođači i izvođačice glumačkih poslova!), dva imena se hitro ističu kao najznačajnjia i naširoko poznata - Ivan Petrović i Ita Rina.

Novosađanin Ivan Petrović (u civilu - Svetislav Petrović, na početku karijere poznat i pod imenom Svetozar Petrov), naočit i odlučan, prvu ulogu na filmu je odigrao 1919. godine u ostvarenju "Nečovek" u režiji Paula Činera, a ubrzo i u "Gospođi sa suncokretom", koji je režirao Mihalj Kertes.

Na filmu je delao punih 40 godina, okušao se i u nemom i u zvučnom filmu u raznim delovima Zapadne i Srednje Evrope. U njegovoj glumačkoj filmografiji ističu se role u ovim ostvarenjima: "Kenigsmark", "Umetnička duša", "Alahov vrt", "Kozak i slavuj", "Proces" (u režiji velikog Georga Vilhema Pabsta!), i čuvenom "Liftu za gubilište" još jednog velikana, Luja Mala. Petrović do danas ostaje glumac sa nesporno najvećim i trajnim postignućima na polju filmske glume u međunarodnim razmerama gledano i odmeravano.

Decenijama stalna i neizostavna „stanarka“ ovdašnjih ukrštenih reči, znamenita Ita Rina (Ida ili možda Italina Kravanja po rođenju, nakon udaje poznata i pod imenom Tamara Đorđević) predstavlja rečit i dostatan pandan Petrovićevim dometima u istoj dimenziji filmskog stvaralaštva. Nakon učešća na nekoliko izbora za mis (što do danas ostaje čest prapočetak za glumice, posebno u SAD i u Indiji), usledio je filmski debi u ostvarenju "Šta deca kriju od roditelja" (1927). Status prepoznatljivog glumačkog lica, a potom i zvezde stekla je a conto glumačkih kreacija u filmovima "Dvoje pod nebeskim svodom", "Erotikon", "Fantom Durmitora", "A život teče dalje", "Na plavom Jadranu" (poslednja tri su snimani u Kraljevini Jugoslaviji).

Zanimljivo je da se nakon duže pauze i neaktivnosti glumi vratila u filmu "Rat" (1960) reditelja Veljka Bulajića, ostvarenju koje je imalo zanimljivu međunarodnu sudbinu.

Tokom te ere svoje mesto pod zvezdanim nebom tražili su i povremeno nalazili i: Zvonimir Rogozin, Štefica Vidačić, Kete fon Nađ, Olga Solovjev, Jovan Rajčević / Giovanni Raicevich, Ljuba Stanojević, Mihajlo Kovačević / Michael Kovatchevitch, Džon Mildžan, Voja Đorđević (Voya George), Mihailo Ivanović Vavić, Milena Penović, Erika Druzović, Aleksandar Ostojić, Nikola Lovrić...

Bonus video: