NA DANAŠNJI DAN 1805. godine desio se BOJ NA IVANKOVCU

Na današnji dan, 18. avgusta 1805. godine, odigrao se Boj na Ivankovcu, jedna je od prelomnih tačaka Prvog srpskog ustanka.

Ovo je prva pobeda Karađorđevih ustanika protiv zvanične vojske Osmanskog (Osmanlijskog) carstva. Bitka je, po Gregorijanskom kalendaru, vođena od 18. do 20. avgusta 1805. godine.

Saznavši da se Hafiz paša s velikom vojskom sprema na Srbiju, ustanici su prvi udarili i do 31. jula oslobodili Karanovac (Kraljevo) i Užice. Time su Turci bili proterani iz svih sela i gradova Beogradskog pašaluka, osim Beograda, Šapca i Sokola.

Da bi ugušila ustanak, Porta (vlada Osmanskog carstva) je krajem jula uputila iz Niša u pašaluk Hafis-pašu sa oko 15.000 vojnika koji su se, da bi izbili na Beograd, okupili na Vezirovom brdu kod Ćuprije.

Ustanici su očekivali napad na ovom pravcu i prikupili su se u dve grupe. Karađorđe je sa prvom grupom od 4.000-5000 ustanika bio je na brdu Gilj, na levoj obali Velike Morave. Sa tog položaja mogao je da brani glavni pravac turskog nastupanja Ćuprija—Jagodina—Batočina—Grocka—Beograd. Drugu grupu od oko 2.000 ustanika vodio je Milenko Stojković sa Petrom Dobrnjcem. Oni su bili locirani na Ivankovcu kod Ćuprije, da bi branili moguće tursko nastupanje desnom obalom Velike Morave pravcem Ćuprija—Ivankovac—Požarevac—Grocka—Beograd. Hafiz paša se odlučio za napad preko Ivankovca, ocenivši da je prvi pravac opasniji jer vodi kroz Šumadiju, u kojoj već bukti ustanak.

Prema istorijskim izvorima, ustanici su se na brzinu utvrdili podizanjem dva šanca sa palisadama i brkljačima, dok su na padinama zapadno od šančeva bila dva reduta. U jednom od tih reduta nalazila se i rezerva srpskih ustanika pod komandom Stevana Sinđelića.

Hafis-paša je 18. avgusta (po Gregorijanskom kalensaru) ujutro napao ustanike. Glavnina turskih snaga zaposela je položaje na Vezirovom brdu. U isto vreme, dve turske kolone zaobišle su Ivankovac sa istoka i zapada i zaposele Supsku i Senje. Udarom na Supsku i Senje sa Vezirovog brda, Hafiz-paša je računao da će barem potisnuti Srbe i otvoriti svojoj vojsci put do Beograda. U osvit zore 19. (6.) avgusta 1805. izvršen je napad i na srpske položaje. U napad je prva krenula konjica. U susret im je iz šanca krenulo šest srpskih konjanika. U isto vreme se od Turaka izdvojila grupa da podeli megdan na Kraljevom polju. Megdan je trajao dok turski konjanici nisu došli u domet srpskih pušaka. Tada su iz šanca izašli pešaci, opališe jedan plotun a potom se vratiše u šanac. Dok je jedna kolona Turaka napadala šanac, druga je pokušavala da se so njega probije preko reduta. Posle kraćeg puškaranja posada prednjeg reduta se povukla u zadnji. Besnim napadima turske konjice na redute i šančeve, kasnije se priduržila i turska pešadija u napadu na manji šanac. Tek predveče su Turci uspeli da osvoje manji šanac, kad se posada šanca povukla u veći šanac.

Pošto su Srbi napustili prvi redut, Turci su napali drugi, kojim je komandovao Kara-Steva iz Prova. Tek posle jednog časa je srpska posada morala da napusti i ovaj redut. Tada su Turci preuzeli napad na veliki šanac. Padine Ludog brda, koje se uzdizalo severo-zapadno od šanca, otežavale su turskoj konjici da iskoristi pun potencijal. Napade sa istočne strane onemogućavalo je korito Ivankovačke reke (reka Mirosava), a sa južne strane konjicu je u napadu onemogućavao gust šljivar. U toku dana Turci su izvršili dvadeset napada na srpske položaje, ali su svi bili odbijeni.

Pojava srpske vojske na Ludom brdu učinila je ranjivim levi turski bok. Turci su pod okriljem noći napustili Ivankovac, čime su borbe završene. Uskoro je došao u pomoć vožd Karađorđe, koji se sa svojom vojskom pridružio Stojkoviću na položajima iznad Paraćina. Turci su ustanike napadali i 20. avgusta još tri puta, i bili su uspešno odbijeni. Zbog toga se Hafiz-paša povukao, ostavivši ustanicima bogat ratni plen.

Pobeda Srba na Ivankovcu imala je veliki moralni odjek u celom pašaluku, ojačala je samopouzdanje ustanika i otvorila put potonjim uspesima u borbama za oslobođenje protiv turskih osvajača.

Vojni stratezi smatraju da je boj na Ivankovcu bio „blistav primer taktički dobro osmišljene i ostvarene vojne operacije“, a istoričari da predstavlja „jednu od najznačajnijih i najvećih pobeda Karađorđevih ustanika u periodu Prvog srpskog ustanka“.

Pre tog boja, Srbi su se borili samo sa vojskom dahija, koji su u Beogradskom pašaluku zaveli vladavinu bezobzirnog nasilja, pljačke i terora i zbog čijih je „zuluma“, nakon seče srpskih knezova, izbio ustanak 15. februara 1804. pod vođstvom Karađorđa.

Boj na Ivankovcu bio je prvi ratni sukob sa turskom carskom vojskom, a posebno je važan jer je pokazao pravi karakter ustaničke borbe, čiji je konačni cilj oslobođenje od Otomanske imperije.

Zato pobeda na Ivankovcu spada među presudne događaje koji su doprineli obnavljanju srpske države početkom 19. veka.

Ovim povodom se oglasio i ministar odbrane Srbije Nebojša Stefanović:

"Na današnji dan, 18. avgusta 1805. godine, odigrala se bitka na Ivankovcu u kojoj su srpski ustanici odneli veliku pobedu protiv turske vojske. Bitka na Ivankovcu je bila prva bitka u toku Prvog srpskog ustanka u kojoj su ustanici zahvaljujući hrabrosti i dobroj vojnoj strategiji izvojevali pobedu. Zanimljiva istorijska činjenica govori čak da je turskog komandanta, ozloglašenog Hafiz pašu, ubio Karađorđev pisar Stevan Stevanović, tako što je gađao pašin konak. Nakon slavne pobede moral srpskih ustanika i naroda bio je osnažen. Bitka na Ivankovcu, a zatim i Prvi srpski ustanak, dali su nezaustavljivu snagu hrabrom srpskom junaku. Pobeda je dovela do nacionalnog ustanka za oslobođenje od viševekovne turske vladavine i ponovno uspostavljanje državnosti Srbije. Ponosni smo na naše pretke, slavne junake sa Ivankovca, Mišara, Cera, koji su se časno borili i junački stradali da bi sačuvali svoju slobodu, svoj identitet i veru. Pamtimo i sećajmo se slavnih predaka, jer budućnost pripada samo narodima koji se najdalje sećaju svoje prošlosti. Slava junacima!"

Bonus video:

(Espreso/cuprija.rs)