ON JE PRVI ŠIRIO ALBANOFOBIJU U SRBIJI, ZA ALBANCE JE GOVORIO DA SU DIVLJACI: Ugledni hirurg je 2 puta robijao

Vladan Đorđević bio je najpre vojni lekar i šef hirurškog odeljenja vojne bolnice od 1871. godine, a od 1873. godine obavljao je dužnost ličnog lekara kneza Milana. U jednom periodu bio je i gradonačelnik Beograda koji je ostavio veliki trag u beogradskoj istoriji. Najzaslužniji je za uvođenje vodovoda, kanalizacije, kaldrmisanje ulica, osnivač je Novog groblja za koje je dao svoje imanje. Vladan Đorđević, svakako je znamenit čovek za srpsku istoriju. Ipak, ni jedna ulica u Beogradu ne nosi njegovo ime.

Vladan Đorđević je rođen 21. novembra 1844. godine u Beogradu od oca Đorđa Đorđevića i majke Marije Đorđević, rođene Leko. Otac Đorđe je bio srpskog porekla, a majka Marija bila je rođena u poznatoj beogradskoj porodici cincarskog porekla. Porodica Leko, kao i druge cincarske porodice, iselila se iz današnje Severne Grčke u Austriju, to jest Vojvodinu, u Belu Crkvu, zbog turskih odmazda nad pravoslavnim stanovništvom. Iz Bele Crkve su se doselili u Beograd tridesetih godina XIX veka.

Nomen est omen

Ako je sudeći po čuvenoj latinskoj poslovici Nomen est omen ili Ime je znak, u Vladanovom slučaju je baš tako i bilo. U duhu grčko-cincarske kulture majčine porodice, Vladan je kršten kao Hipokrat, sa željom roditelja da bude lekar. To ime je Đorđević nosio sve do mature, kada je na predlog Đure Daničića počeo da koristi "narodnije" ime Vladan, kao prevod drugog dela svog imena: kratija – vladavina.

Prvi školovani hirurg u Srbiji

Đorđević je upisao studije medicine u Beču, a kasnije specijalizirao hirurgiju, pod uticajem Josifa Pančića. Bio je prvi školovani hirurg u Srbiji. Kako bi se usavršio, zatražio je dozvolu od Srbije da učestvuje u radu saniteta tokom Francusko-pruskog rata. Ne samo da se usavršavao, nego je i osnovao ratnu bolnicu, što mu je donelo čin.

Po povratku u Beograd, počinje da radi kao privatni lekar, ali ne zadugo. General Belimarković ga je prebacio u srpsku vojsku kao vojnog lekara i Vladan postaje prvi sanitetski pukovnik. Ubrzo postaje šef hirurškog odeljenja vojne bolnice od 1871. godine.

Osniva Srpsko lekarsko društvo i pokreće časopis "Srpski arhiv za celokupno lekarstvo". Od 1873. godine, Vladan je bio lični lekar kneza Milana. Jedan je od glavnih osnivača Crvenog krsta u Srbiji. U Prvom srpsko-turskom ratu bio je načelnik saniteta Moravsko-timočke vojske, a u drugom načelnik saniteta vrhovne komande. Takođe je bio i načelnik civilnog saniteta Srbije od 1879. godine, a 1881. je isposlovao njegovu široku reformu. Učestvovao je i u Srpsko-bugarskom ratu. Teško je i pobrojati šta je Vladan sve uradio.

Lični lekar kneza Milana

U vreme kada je postao lični lekar kneza Milana, počinje da se bavi i politikom. Za početak, postaje gradonačelnik, a posle ministar prosvete i privrede. Bio je i diplomata – poslanik u Atini pa u Carigradu, današnjem Istanbulu. Opet se vratio u Beograd, ali ovaj put na mesto ministra inostranih poslova.

Red, rad, disciplina i odgovornost

Sa abdikacijom kralja Milana nije prestala politička aktivnost doktora Đorđevića. Kralj Aleksandar, kome je bio i učitelj postavio ga je za predsednika Vlade. Međutim, Vladan je dao ostavku na sve funkcije kad se kralj venčao s Dragom Mašin. Iz novinskih napisa tog doba stiče se utisak da nije baš bio popularan u javnosti, a ni kod Drage Mašin, kao ni kod kraljice Natalije. U Beogradu se pričalo kako je lično pocepala neki akt kojim je Vladanu Đorđeviću kralj Milan davao viši čin.

Njegovi savremenici opisali su ga kao čoveka koji je uvek govorio ono što misli, a da pri tom baš i nije birao reči. U svakom slučaju, on je bio čovek koji je uzdrmao sve čega bi se dotakao. Zalagao se za red, rad, disciplinu i odgovornost. Njega nisu volele ni beogradske domaćice, jer je uveo stroge kazne za one koji ne čiste travu ispred kuće, kao i za ostavljanje i bacanje đubreta nasred ulice.

"I ovaj kamen zemlje Srbije, što preteć nebu dere kroz oblak..."

Vladan Đorđević je o svom trošku pokrenuo izdavanje časopisa "Otadžbina". Da bi nekako skrenuo pažnju javnosti na njega, pozvao je Đuru Jakšića, koji je po svom britkom i oštrom jeziku bio sličan Đorđeviću, i zamolio ga da mu napiše neki stih koji će služiti kao zaglavlje novog časopisa. Tako je nastao i časopis i čuvena pesma Otadžbina, u jednoj kafani, direktno iz duše i srca dva genija.

U njegovom časopisu je većina srpskih pisaca objavila svoje prvence. Osim časopisa, Vladan je puno pisao na istorijske teme, ali i romane, pripovetke i drame. Najvažniji radovi su: "Istorija srpskog vojnog saniteta", "Kraj jedne dinastije", "Srpsko-turski rat", istorijski roman "Car Dušan", "Crna Gora i Austrija 1814-1894", "Uspomene".

U strahu od Albanije

Dva puta je bio u zatvoru. Prvi put na šest meseci 1906. godine, a zbog navodnog objavljivanja državnih tajni u knjizi "Kraj jedne dinastije". U toku Prvog svetskog rata bio je u austrijskoj konfinaciji, radi rusofilstva od aneksione krize iz 1908. godine. Vladan Đorđević je prednjačio u širenju albanofobije u Srbiji. On je prikazivao Albance kao divljake koji nemaju istoriju, kao "evropske crvenokošce" i stvarao druge negativne slike.

Vladan Đorđević je preminuo u sanatorijumu u 86. godini. Nažalost, usamljen, star i bolestan okončao je svoj život ovaj prvi srpski školovani hirurg. Iza Upravne zgrade Kliničkog centra Srbije nalazi se njegova bista. To je nova, postavljena 2004. godine, jer je sredinom osamdesetih stara nestala. Bilo bi pošteno, da osim biste, ovaj veliki čovek ima i "svoju" ulicu, da se bar neko sokače ili možda čak i bulevar zovu po njemu. Zaslužio je.

Bonus video:

(Espreso.co.rs /011info.com)