DA LI SE PRAVILNO KAŽE, USKRS ILI VASKRS: Otkrivamo jedinu istinu o ovoj nedoumici

Vaskrs, Vaskrsenije, vaskrsnuti, vaskrse, pripadaju starom srpskom crkvenom i književnom jeziku, a reč "Uskrs" pripada srpskom narodnom jeziku u kojem je u veoma davno vreme početno "u" dobijeno od starog početnog "v"

Zbog čestih nedoumica u vezi s tačnim izgovorom naziva velikog hrišćanskog praznika - Uskrs ili Vaskrs - prenosimo tekst iz "Politike" koji se odnosi isključivo na tumačenje književnog jezika.

"Približava se najveći hrišćanski praznik.

Pre nešto više od 5 godina je objavljen članak o pozdravu "Hristos vaskrse" ili "Hristos voskrese", koji hrišćani upućuju jedni drugima povodom Uskrsa, odnosno Vaskrsa.

Skrenuta je pažnja i na to da se ne bi trebalo pozdravljati sa "Hristos vaskrese", "Hristos voskrse", "Hristos vaskrs" i sl. godine. Kako se ovi oblici i dalje čuju, rešili smo da povodom uskršnjih praznika (hrišćani se vaskršnjim pozdravom obraćaju jedni drugima sve do Spasovdana), napišemo nešto o tome.

Oblici "Vaskrs", "Vaskrsenije", "vaskrsnuti", "vaskrse" (u značenju uskrsnu) pripadaju starom srpskom crkvenom i književnom jeziku, koji se do sredine XVIII veka upotrebljavao u srpskoj sredini, odnosno u svim krajevima pod upravom Srpske pravoslavne crkve. To je tzv. srpskoslovenski jezik – srpska redakcija staroslovenskog jezika (jezika prevoda bogoslužbenih knjiga sa grčkog na jezik solunskih Slovena, sredinom IX veka).

Srpska redakcija staroslovenskog jezika (izgovor staroslovenskog u duhu srpskog jezika, tj. na srpski način) nastala je u vreme kada su Srbi u svojoj sredini primili slovensko bogosluženje i slovensku pismenost (tokom X, a najkasnije do prvih decenijaXI veka). Od tada pa do prvih decenija XV veka Srbi su pomenute reči izgovarali sa poluglasnikom iza početnog "v", a od XV veka pa nadalje izgovaraju ih sa "a".

Srpskoslovenski jezik kao zvanični crkveni jezik Srbi su sredinom XVIII veka zamenili ruskim crkvenim jezikom (tzv. ruskoslovenskim). Od sredine XVIII veka do danas ruskoslovenski jezik se upotrebljava u Srpskoj pravoslavnoj crkvi kao zvaničan crkveni jezik. U tom crkvenom jeziku reči o kojima govorimo izgovaraju se na ruski način (sa o u prvom slogu): Voskresenije, voskresnuti, voskrese.

Srbi nisu zaboravili ni svoj stari naziv za ovaj praznik, pa se danas može čuti i Vaskrs(enije), vaskrsnuti, pored Voskresenije, voskresnuti... Reč "Uskrs" pripada srpskom narodnom jeziku, u kojem je u veoma davno vreme početno u dobijeno od starog početnog "v" (iza koga je sledio tvrdi poluglas).

Tako danas imamo Uskrs (srpsko narodno), Vaskrs (staro srpsko književno i crkveno) i Voskresenije (današnje srpsko crkveno). U pozdravu se nije uobičajio narodni izgovor Hristos uskrsnu. Sačuvano je staro srpsko crkveno (srpskoslovensko) Hristos vaskrse i današnje crkveno (ruskoslovensko) Hristos voskrese.

Ostali oblici koji se čuju, a koje smo pominjali (Hristos voskrse / vaskrese / vaskrs) ne pripadaju ni starom ni današnjem srpskom crkvenom jeziku."

Bonus video:

(Espreso.co.rs/Politika/LepaiSrećna)