PAVELIĆ JE OSNOVAO HRVATSKU PRAVOSLAVNU CRKVU: Milo i Dedeić su ISKOPIRALI njegov PROJEKAT i šire ga po REGIONU!

Samozvani poglavar kanonski nepriznate Crnogorske pravoslavne crkve i predsednik istoimene NVO osnovane u cetinjskoj policiji, Miraš Dedeić, gostujući na zagrebačkoj proustaškoj televiziji "31", opijen strašću i mržnjom, predložio je domaćinima da i oni, poput njega, uz pomoć države, osnuju Hrvatsku pravoslavnu crkvu.

Na ovog raščinjenog sveštenika, koji je uzeo duhovno ime Mihajlo, Sveti sinod Carigradske patrijaršije, na čelu sa vaseljenskim patrijarhom Vartolomejem, odavno je bacio anatemu. O njemu ima pisanih dokaza da je bio saradnik Udbe. U arhivu Verske komisije Crne Gore, pod oznakom "strogo poverljivo", postoji beleška od 19. septembra 1984. godine iz koje se vidi da je vršen pritisak na mitropolita Danila Dajkovića da zamonaši Miraša i postavi ga za vikarnog episkopa. Teško je, govoreći o Dedeiću, zaboraviti na novinsku vest od 10. septembra 2015. godine: "Mitropolit Dedeić je u Kotoru danas udario stariju ženu dva puta u lice."

Nije nimalo slučajno što baš ovih dana čelnik jedne nevladine organizacije obilazi region i vodi kampanju za rasparčavanje Srpske crkve. On je u Zagrebu, zapravo, predložio obnavljanje Hrvatske pravoslavne crkve koja je osnovana ukazom Ante Pavelića od 3. aprila 1942, po naređenju nemačkih vlasti.

ODMAH po kapitulaciji Jugoslavije aprila 1941. godine i proglašenja Nezavisne Države Hrvatske, ukinuta je nadležnost Srpske pravoslavne crkve za više od 1,8 miliona vernika u novoosnovanoj kvislinškoj državi. Ukinut je i naziv srpska pravoslavna vera i promenjen u grkoistočnu koji se upotrebljavao pre 1918. Istovremeno, počinje akcija prisilnog prevođenja Srba na rimokatoličku veru.

Već početkom 1942. godine ustaškom režimu postaje jasno da je nemoguće fizički uništiti, proterati i pokrstiti sve Srbe. Suočeni su sa oružanim otporom Srba, koji su se masovno priključivali partizanskim i četničkim odredima, i činili okosnicu antifašističkih pokreta. Njihove ustaničke formacije postaju sve brojnije i snažnije, a borbenim dejstvima stvarali su velike probleme u ostvarivanju ratnih planova Trećeg rajha. Nemcima nije bila u interesu potpuna eliminacija pravoslavlja. Oni su prostor evropskog jugoistoka posmatrali znatno šire i u perspektivi imali neka druga rešenja.

"Nemački projekat Noe ordnung, odnosno novi svetski poredak, imao je u planu i stvaranje zajednice pravoslavnih država Evrope. Dakle, koliko država, toliko pravoslavnih crkava. Ideja o HPC rođena je kod Nemaca i predočena Paveliću u okviru rešavanja srpskog nacionalnog pitanja. Rečeno mu je da mora da bude blaži, da ne može da pobije sve Srbe. Projekat HPC osmislili su obaveštajni organi nemačkih službi uz pomoć ustaša. Nemci su bili operativci, a Hrvati izvođači radova. Našli su najveću potporu među ruskom emigracijom. Proglašena je kao autokefalna crkva, s planom da bude u rangu patrijaršije", pojašnjava istoričar Veljko Đurić Mišina, autor knjiga "Ustaše i pravoslavlje - Hrvatska pravoslavna crkva" i "Prekrštavanje Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj - Prilozi za istoriju verskog genocida".

HPC je zvanično proglašena 7. aprila 1942. godine. Tog dana, u Crkvi Svetog Preobraženja u Zagrebu, ustoličen je mitropolit Germogen Maksimov, emigrantski duhovnik ruskih izbeglica u Grčkoj i Jugoslaviji. Pre nego što će pred boljševicima napustiti Rusiju, bio je jekaterinslavski arhiepiskop i novomoskovski mitropolit. Izbijanje Drugog svetskog rata dočekao je, kao osamdesetogodišnjak, u manastiru Hopovo na Fruškoj gori. Bio je udovac, i imao je šestoro dece.

ČELNIK HPC nosio je naslov "mitropolit zagrebački i cijele Hrvatske". Uz zagrebačku mitropoliju osnovane su i brodska, sarajevska i petrovačka eparhija. Sveštenstvo je pretežno bilo sastavljeno od beloruske emigracije i bivših srpskih sveštenika koji su i pre 1941. bili poznati po problematičnom ponašanju. Oni su imali status državnih činovnika.

Nemačke novine sutradan, po rukopoloženju mitropolita HPC, izvestiće iz Zagreba da je to prevashodno politički čin kojim je "sukob između zapadnog i istočnog Rima, prisutan na ovim prostorima više od 1.000 godina, ovim potezom prevladan".

U organizovanju ove crkve značajna je uloga bivšeg činovnika SPC Miloša Oberkneževića koji je po Pavelićevom nalogu napisao njen ustav, uglavnom prepisujući i prilagođavajući potrebama ustaške države, taj isti dokument Srpske pravoslavne crkve. Ovaj pravilnik je publikovan 5. juna 1942. u "Narodnim novinama" i tim je zaokružen proces stvaranja Hrvatske pravoslavne crkve.

Po ovom dokumentu HPC je autokefalna i jedina, te za nju ne važe dogmatska i kanonska načela SPC. Grb je bio 25 naizmeničnih belih i crvenih polja u pet redova, a početno polje je belo, u sredini je poluštit sa krstom plave boje. Zastava je crveno-belo-plava trobojka sa jednokrakim zlatnim krstom na belom delu. Službeni jezik je hrvatski, a slova takođe hrvatska. Nesuđeni patrijarh je trebalo da se bira od episkopa i to tako da izborni sabor, koga saziva poglavnik Pavelić, određuje tri kandidata od kojih Ministarstvo pravosuđa zapisnički predlaže poglavniku jednoga za imenovanje.

Pokrenut je i časopis "Hrvatska pravoslavna crkva" čiji je glavni urednik bio Savić Marković Štedimlija. Pavelić je imao potpunu kontrolu nad njenim radom, čime je obezbedio da ta nekanonska crkva, naročito kada se radi o propagiranju ustaškog pokreta, postane prvorazredna agentura tog pokreta.

USTAŠE nisu pokazivale nikakvu zainteresovanost da njihova nova crkvena tvorevina ostvaruje bilo kakva prava. Prevashodno su nastojali da preko nje likvidiraju SPC. Tako da i pravoslavni živalj, koji je pristupio novoj crkvi, nikad nije bio izjednačen u bilo kakvim pravima sa Hrvatima. Progoni protiv njih su nastavljeni, iako je ustaška propaganda nastojala da sakrije, ili bar ublaži količinu zločina.

Pozadina, motivi i zasluge za njeno osnivanje u našoj istoriografiji i publicistici različito su tumačeni. Jedni su zagovarali da je osnovni cilj cilj bio odvajanje Srba od pokreta otpora, a drugi da je to jedna od faza asimilacije i denacionalizacije Srba u Hrvatskoj, odnosno sastavni deo genocida koji je nad srpskim narodom izvršen u NDH.

I oko uloge Nemaca u formiranju Pavelićeve pravoslavne crkve iznošeni su razni stavovi - od toga da je to poglavnikova ideja - do toga da je HPC direktno stvorio Gestapo. Ima i nekih tvrdnji ustaškog vikara Vilima Cecelje, da je osnivanje ove ustanove predložio "uzoriti" nadbiskup Alojzije Stepinac lično. Najviše dokaza o učešću nemačkih službi u osnivanju, a posebno organizaciji i regrutaciji sveštenstva HPC, izneo je Veljko Đurić Mišina u svojim knjigama.

"NAJVEĆU ulogu u stvaranju Hrvatske pravoslavne crkve imao je obaveštajac Hans Helm, tadašnji predstavnik Trećeg rajha u NDH, kao i operativci Adalbert Kungel i Marbot Šumaher. Njih dvojica su bila folksdojčeri iz Vojvodine i pre rata su imala dobre veze u ruskoj emigraciji i u srpskom sveštenstvu, odakle su regrutovali činovnike u mantijama za svoj poduhvat" - navodi Mišina, koji je i doktorirao na temi "Srpska pravoslavna crkva 1941-1945". On spominje i molbu o osnivanju HPC, koju je grupa pravoslavnih sveštenika i javnih ličnosti, na podsticaj spomenutih nemačkih operativaca, potpisala i predala Paveliću. Najzvučnija imena među njima bili su sveštenik Vasilije Šurlan i Savo Besarović, poslanik u Saboru.

Srpska pravoslavna crkva, iako se usled javnog antifašističkog delovanja u martovskom prevratu 1941. godine, i utamničenja patrijarha Gavrila Dožića, nalazila u vrlo nepovoljnom položaju, odmah je osudila čin osnivanja HPC i preduzela mere da obavesti ostale pravoslavne crkve o tom nekanonskom činu. Stav Sinoda o osnivanju HPC predočili su 22. aprila 1942, episkopi Nektarije i Venijamin, Veliboru Joniću, ministru u Nedićevoj vladi. Sinod je zvaničnu odluku doneo osam dana kasnije.

I Ruska zagranična crkva, na čelu sa mitropolitom Atanasijem odmah je reagovala na postavljenje Germogena za patrijarha u novoproglašenoj božjoj ustanovi. On je optužen da je prekršio dug niz crkvenih zakona i pravila, da svesno "kida" deo SPC koja je prihvatila izbegle Ruse posle revolucije i pomogla im da prežive. Izbačen je iz Sinoda i zabranjeno mu je da služi božju službu.

IZ NEMAČKIH izvora može da se zaključi da je Germogen bio uglavnom pasivan i pod kontrolom ministra pravde Mirka Puka i ispunjavao njegova naređenja. Međutim, nekoliko je puta, na svoju ruku, povukao političke poteze. Njegovoj crkvi priklonilo se svega tridesetak sveštenika, pa je pokušao da privoli nekog od 200 popova koji su, da bi izbegli sudbinu mnogih kolega koje su ustaše zaklale, umakli u okupiranu Srbiju. Saradnik ustaškog režima, čovek koji će najviše pomoći u organizovanju nove crkve, Miloš Oberknežević (u međuvremenu je postao i patrijarhov sekretar), upućen je u Srbiju sa zadatkom da neformalnim kanalima vrbuje izbegle sveštenike za HPC. Nemci su odmah izvestili ustašku vladu da ne mogu da garantuju za njegovu bezbednost u Beogradu.

Zatim je u nekoliko navrata, uz pomoć ustaške države, pokušao da uskrati sve ingerencije RSZ, na teritoriji NDH, na kojoj se nalazio zavidan broj belogardejskih izbeglica. A to je još više zaoštrilo odnose sa ruskim Sinodom koji je stolovao u Sremskim Karlovcima. U sporu koji je nastao, Nemci su se nedvosmisleno stavili na stranu Ruske zagranične crkve. Ona je za njih bila neuporedivo značajnija institucija zbog njene propagandne važnosti u borbi sa "bezbožnim" Sovjetima.

NEMAČKI plan za stvaranje zajednice pravoslavnih država Evrope, svakako, nije mogao da zaobiđe Sovjetski Savez. Hitler i Gebels u ovom slučaji nisu odugovlačili kao u Pavelićevoj veštačkoj tvorevini zvanoj NDH. Kako su koji deo prve zemlje socijalizma osvajali, pristupali su ostvarenju svoje ideje da mehanički zamene jednu ideologiju drugom: boljševizam - pravoslavljem. Kako su njihove jedinice nastupale, tako su otvarali crkve i pristupali formiranju "Pravoslavne misije u oslobođenim oblastima Rusije".

- Bila je to jedna od najbizarnijih kampanja nemačke službe bezbednosti... Ovaj veoma mudar taktički potez bio je razrađen direktno u Glavnoj upravi Državne bezbednosti Rajha - piše Vladimir Medinski, ruski akademik i publicista, nekadašnji ministar kulture, a sada savetnik presednika Putina, u kultnoj knjizi "Rat-mitovi SSSR 1939-1945".

Iako se sovjetsko rukovodstvo uporno i neumorno borilo protiv religije gotovo četvrt veka, stanovništvo, na teritoriji koju su Nemci okupirali, uglavnom je ostalo verujuće. U Pskovu, gradu na severozapadu Rusije, 70 kilometara od estonske granice, poslednji hram zatvoren je u aprilu 1941. Do nemačkog napada 22. juna, u Smolensku, koji je imao 170.000 stanovnika, ostala je samo jedna crkva. I sad nastupaju Nemci: Tokom okupacije su u Smolensku otvorili četiri crkve iako je broj stanovnika smanjen pet i po puta. U spomenutom Pskovu - šest. U Orlu su za prvih pet meseci okupacije otvorene četiri crkve, kao i u Vorošilovsku (Stavropolj), Rostovu na Donu...

Uspostavljanje Hrvatske pravoslavne crkve, dovođenje ruskog emigranta mitropolita Germogena na njeno čelo, biće jedan od prvih primera kako vlasti nekanonski osnivaju crkvu, organizuju njen unutrašnji poredak i postavljaju sveštenstvo i jerarhiju. Nažalost, u godinama koje budu pristizale, i nakon poraza fašizma, sve češće ćemo biti svedoci sličnih poduhvata.

GERMOGEN POGUBLjEN POSLE RATA

HRVATSKA pravoslavna crkva nikada nije dobila ozbiljno priznanje. Prva ju je priznala Ruska crkvena opština iz Sarajeva. Krajem 1942. Germogen je preko ministarstva spoljnih poslova NDH zatražio priznanje od vaseljenskog patrijarha, a kakav je status imala ta takozvana crkva, najbolje govori što je u toj molbi zatražio i da mu pošalju episkope i sveštenstvo koje mu nedostaje. Nigde u istorijskoj dokumentaciji ne postoje tragovi da je dobio bilo kakav odgovor. Njegova crkva nestaje zajedno sa Nezavisnom Državom Hrvatskom 1945. godine, a on je osuđen na smrt i pogubljen posle rata.

Bonus video:

(Espreso.co.rs/Novosti)