U SRBIJI IMA MANJE STANOVNIKA SADA NEGO PRE POLA VEKA! Uskoro svi SRBI pod jednu ŠLJIVU

Ono što zabrinjava jeste činjenica da je negativni prirodni priraštaj u stalnom porastu: svake godine Srbija je manja za oko 36.000 stanovnika. To je broj stanovnika opštine veličine Bečeja ili beogradske opštine Savski venac. Stručnjaci kažu da bi broj umrlih mogao da opada tek za sedam do osam godina, kada starosna struktura stanovništva izađe iz perioda visoke smrtnosti.

Proteklu godinu obeležio je broj stanovnika u Srbiji ispod sedam miliona, što bi značilo da u našoj zemlji, bar u novijoj istoriji, nikada nije živelo manje stanovnika nego danas. Procenjen broj stanovnika 1. januara 2019. godine iznosio je 6.963.764, govore podaci Republičkog zavoda za statistiku. Sredinom 1968. godine Srbija je prvi put premašila cifru od 7 miliona stanovnika, a danas, 50 godina kasnije, ponovo se suočavamo sa sličnom situacijom.

REPRODUKTIVNI PERIOD

Demograf Vladimir Nikitović kaže za "Blic" da je za smanjenje bele kuge u Srbiji, osim populacionih mera, izuzetno važan i broj žena koje se trenutno nalaze u reproduktivnom periodu.

- Broj rođenih zavisi od dva faktora, od broja žena koje se trenutno nalaze u godinama za rađanje u tzv. reproduktivnom periodu, a to je predodređeno stopama rađanja u prošlosti. Drugim rečima, zavisi od toga kolike su generacije žena koje su već rođene u rasponu pre 20 do 40 godina, pod uslovom da žene isto rađaju danas i prošle godine. Broj beba neće biti isti jer broj žena u reproduktivnom dobu nije isti - objašnjava Nikitović i dodaje:

- Drugi faktor je trenutna stopa rađanja i na njega svakako mogu da utiču mere koje sprovodi aktuelna populaciona politika.

Godišnji tokovi su, kaže, jedini merodovani te konačan sud o statistici rađanja za prošlu godinu još ne možemo doneti na osnovu podataka dostupnih tek za deset meseci. Da bismo uopšte doneli neku ocenu o promenama tendencije rađanja, neophodno je minimun od tri do pet godina pa je još rano za zaključak da li mere populacione politike imaju efekta.

- Čak i kada bi se desio neki drastičan skok u rađanju proteklog novembra i decembra u odnosu na iste mesece 2018. godine, to se ne bi drastično odrazilo na statistiku. To kažem baš zbog toga što je jako bitan obim žena koje su u mogućnosti da rađaju. Možda deluje puno 600 beba rođenih više prošle godine, ali realno nije dovoljno da bi se statistika ocenila kao pozitivnija - ističe Nikitović.

NEGATIVNI PRIRAŠTAJ

Ipak, kako kaže, ne očekuje se značajan porast broja beba imajući u vidu da u godine za rađanje ulazi sve manje generacija devojčica koje su rođene pre 20 godina.

- Ako bi populacione mere dale neke pozitivne efekte, biće ograničene time što malobrojnije generacije devojaka ulaze u reproduktivno doba - jasan je demograf.

Prirodni priraštaj je za pomenuti period 2019. ne značajno, ali ipak negativno viši u odnosu na 2018. godinu, tako je od januara do oktobra prošle godine 31.080 više umrlih nego rođenih, dok je 2018. ta cifra iznosila 30.920, pokazuju podaci Republičkog zavoda za statistiku. Već 30 godina prirodni priraštaj u našoj zemlji je negativan, a kako kaže naš sagovornik, očekuje se da će taj negativni trend rasti i u narednim godinama.

- Kad govorimo o prirodnom priraštaju, bitna je učestalost smrtnosti, pogotovo tzv. bebi-bum generacija, koja je rođena posle Drugog svetskog rata, i sada ulaze u godine kada je smrtnost visoka. Samim tim, kakve god da su mere sa ove druge strane i dalje ćemo imati negativan prirodni priraštaj, broj umrlih će rasti još neko vreme, bar još sedam-osam godina - ne ostavlja dilemu demograf i dodaje da ako broj rođenih beba tumačimo kroz prirodni priraštaj ispostaviće se da nema nikakvog pomaka, što nije tačno.

Značajnije pomeranje i stabilniju sliku broja umrlih možemo da očekujemo kada te bebi-bum generacije izađu iz godina visoke smrtnosti, a u međuvremenu možemo da promenimo loše navike koje nas poslednjih decenija kotiraju u sam vrh Evrope po broju umrlih.

- Treba pomenuti da je smrtnost naših građana izuzetno visoka kod stanovništva starijeg od 50 godina zbog lošeg načina života, pušenja i slično, što su stvari koje možemo da popravimo. To bi značajno više doprinelo da se negativni prirodni priraštaj smanji - zaključuje demograf Nikitović.

Prosečna starost 43 godine

Demografkinja Danica Šantić izjavila je za RTS da je lagani trend rasta broja novorođenih beba zabeležen u 2016. i 2017. godini, što je dobro, ali ne i dovoljno.

Prosečna starost u Srbiji je 43 godine i 1,48 dece prosek je po bračnom paru. Šantićeva ukazuje da je Srbija jedna od država sa najstarijim stanovništvom na svetu, novodeći kao kontrast primer Afrike, sa prosečnom starošću stanovništva od 19 godina. Prema njenim rečima, Srbiji je potreban prosek od 2,1 rođenog deteta da bi se održala prosta reprodukcija, samo da bi se ostalo na trenutnom nivou. "Ti problemi su višedecenijski – negativni prirodni priraštaj u Vojvodini traje od 1989. godine. Beograd je jedini region u Srbiji koji beleži porast broja stanovnika samo zahvaljujući doseljavanju, a nijedna beogradska opština nema pozitivan prirodni priraštaj", naglašava Šantićeva.

Godišnje 50.000 napusti zemlju

Čak i više od negativnog prirodnog priraštaja, na stalno smanjenje broja stanovnika veoma utiče masovan odlazak, uglavnom mladih, u inostranstvo u potrazi za boljim životom. Podaci Evropskog statističkog zavoda, koji je analizirao migracije u regionu i svetu, govore da se dnevno iz Srbije u proseku iseli 142 ljudi, zemlju mesečno napusti 4.337 ljudi, a godišnje tačno 52.049! U poslednjih 11 godina čak 336.000 stanovnika Srbije dobilo je dozvole za odlazak u EU. Stanje je još gore ako se uzme u obzir činjenica da se većina ovih ljudi koji odlaze u inostranstvo ne odjavljuje u svom dotadašnjem mestu boravišta tako da se oni na papiru i dalje vode kao građani Srbije. Naravno, ima i onih koji se iz inostranstva vraćaju u Srbiju, ali njihov broj, procena je, ne prelazi dve hiljade ljudi godišnje.

UN: Dramatičan pad broja stanovnika u zemljama jugoistočne Evrope

Dramatičan pad broja stanovnika u zemljama jugoistočne Evrope, većinom zbog iseljavanja mladih, ugrožava sposobnost tih zemalja da održe postojeći sistem socijalne zaštite, zaključak je populacione procene UN.

Prema poslednjoj proceni UN-a, devet od 10 država kojima najbrže pada broj stanovnika nalazi se u istočnoj i jugoistočnoj Evropi. UN procenjuje da će Bugarska do 2050. izgubiti četvrtinu današnje populacije i da će sve okolne države gubiti stanovništvo u nadolazećim decenijama. Zbog manje dece i velike emigracije stanovništvo zemalja jugoistočne Evrope smanjuje se i stari, a za razliku od zapadne Evrope, ne teži se imigraciji kako bi se popunila razlika. U većini zemalja jugoistočne Evrope će između 1995. i 2035. udeo osoba starijih od 65 godina u populaciji biti dva puta veći, a u nekima i tri puta veći, procenjuje UN. Manje radno sposobnog stanovništva povlači pitanje održivosti sadašnjeg sistema socijalne zaštite, pa tako i penzija.

Među 20 zemalja koje će se suočiti sa smanjenjem broja rođenih i nepovoljnim imigracijskim tokovima, što dovodi do starenja i depopulacije, naravno, našla se i Srbija. Na listi dominiraju države istočne Evrope, a uz nas, još tri zemlje su bivše jugoslovenske republike, dok je još pet u našem neposrednom komšiluku. Konkretno, Srbija se nalazi na "visokom" petom mestu zemalja za koje se predviđa da će im se za narednih 30 godina značajno smanjiti broj stanovništva. Srbija bi, prema ovoj proceni, 2050. godine trebalo da ima 5,5 miliona stanovnika. Na prvom mestu je Bugarska, koja nastoji da uvede obrazovne i ekonomske mere kako bi zadržala mlade ljude da se ne iseljavaju. Potom slede Litvanija, Letonija i Ukrajina.

Rekordno negativan prirodni priraštaj 2017.

Godina 2017. ponela je neslavnu titulu rekordera sa najvišom stopom negativnog prirodnog priraštaja i to ne samo u 21. veku, već i u čitavom razdoblju nakon završetka Prvog svetskog rata!

Ujedno, Srbija se te godine nalazila na drugom mestu u Evropi, odmah posle Bugarske, na poražavajućoj listi zemalja sa najvišim negativnim prirodnim priraštajem. U 2017. godini u Srbiji je rođeno 64.900 beba, što je za 13.700 manje u poređenju s prvom godinom novog stoleća, odnosno 14.300 manje od "rekordne" 2003. Od 2016. godine u Srbiji se rađa manje od 65.000 beba, što predstavlja najmanji broj živorođenja od 1900. godine! To znači da je u Srbiji 2017, kao i 2016. godine, rođeno manje beba nego u vreme balkanskih ratova, manje nego tokom Prvog i Drugog svetskog rata, i manje nego 1999, tj. u godini bombardovanja Srbije od NATO-a. Poražavajuća statistika pokazuje da se taj trend nastavio te broj novorođenčadi u 2018. godini nije dostigao ni 64.000, dok je umrlo više od 101.000 stanovnika.

Bonus video:

(Espreso.co.rs/Blic)