Vernici danas poštuju važan običaj: Slavimo sveca koji je imao najstrašniju sudbinu

Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici danas slave Svetog Sveštenomučenika Irineja.

Sveti Irinej, episkop Lionski, spada u najznamenitije oce i učitelje Crkve.

Živeo je i podvizavao se u drugom veku, posvetivši sav svoj život borbi sa gnosticizmom. Njegov značaj za hrišćansku crkvu drugoga veka može se sravniti sa značajem svetog Atanasija Velikog za hrišćansku crkvu četvrtoga veka. I jedan i drugi javljaju se u svome životu i radu prvenstveno kao zaštitnici čistog, nepovređenog crkvenog učenja protiv lažnih jeretičkih učenja svoga vremena: sveti Irinej – protiv gnosticizma, sveti Atanasije – protiv arijanizma.

Sveti Irinej se rodio u gradu Smirni, u Maloj Aziji; od rane mladosti odao se temeljnom izučavanju jelinske mudrosti, i postao odličan znalac grčke poezije, filosofije i ostalih jelinskih nauka. Ipak svetovno znanje nije zanelo mladog Irineja. Čuvši za duhovnu mudrost, mudrost hrišćansku, i počevši se upoznavati s njom, on se oduševi njome i zažele da je svim srcem usvoji, jer osećaše spasonosnost i neizmernu važnost njenu.

Istinama hrišćanske vere mladi Irinej se najpre učio od svetog Polikarpa, episkopa smirnskog. Sveti Polikarp beše učenik svetog apostola i evanđelista Jovana Bogoslova, koji ga i postavi za episkopa grada Smirne. Kao episkop on se mnogo potrudi za Crkvu Hristovu, jer se starao ne samo o svojoj smirnskoj pastvi, nego je pisao poslanice i susednim crkvama. Po svedočanstvu blaženog Jeronima, Polikarp je bio “vođ cele Azije u hrišćanstvu”.

Učenik tako svetog i bogomudrog učitelja, Irinej zavole dušekorisno učenje hrišćansko više od svake svetovne nauke. Postavši učenik Polikarpa, sveti Irinej kao da postade učenik samoga Gospoda Hrista, jer svesrdno usvajaše umom svojim istine hrišćanske vere i sav se predade na službu Bogu. Pošto je sveti Polikarp bio učenik svetog apostola i evangelista Jovana Bogoslova, to je predavao svetome Irineju sve ono što je sam slušao od očevidaca i slugu Hristovih – svetih apostola.

Zbog svoga vrlinskog života i smirene Evanđelske učenosti sveti Irinej bi rukopoložen od svetog Polikarpa za prezvitera i poslan u Galiju da propoveda reč Božiju. U to vreme u Lionu beše episkopom sveti Potin, koji kasnije svoju propoved Evanđelja zapečati mučeništvom za Hrista. Stigavši u Lion, sveti Irinej se stade usrdno truditi, pomažući svetom Potinu u njegovim arhipastirskim poslovima. Nakon nekog vremena u Lionu nastade žestoko gonjenje na hrišćane, i sveti Irinej se pokazao kao hrabar zaštitnik hrišćana i tvrd stub Crkve. Iz Liona sveti Irinej bi poslan od strane episkopa Potina u Rim, da odnese poslanicu ispovednika episkopu Elevteriju.

Po povratku iz Rima sveti Irinej stupi na arhijerejski presto svetoga Potina, pošto ovaj mučenički postrada. Kao arhijerej, sveti Irinej mudro rukovođaše svoju lionsku pastvu u teškim vremenima, jer mnoge nevolje napadahu Crkvu Hristovu: neznabožni idolopoklonici gonjahu hrišćane, a bezbožni jeretici stadoše stvarati pometnju i razdor u Crkvi Božjoj. Sveti Irinej trpeljivo podnošaše radi imena Hristova pritiske i neprijatnosti koje mu nanošahu idolopoklonici, a protiv jeretika neustrašivo vojevaše svojom rečju i svojim knjigama. Arhipastirska delatnost svetog Irineja ne ograničavaše se na Lion, čije sve građane on prevede u hrišćanstvo, nego se rasprostiraše na svu Galiju. Pored toga sveti Irinej održavaše žive veze sa rimskom crkvom i sa maloazijskim crkvama, o čemu svedoče njegove poslanice, upućivane tamošnjim episkopima.

Veliku revnost pokaza sveti Irinej u izobličavanju i opovrgavanju ondašnjih jeretičkih učenja. U tom cilju on napisa mnogo knjiga, u kojima bogomudro opovrže zablude jeretika I izloži i odbrani istine hrišćanske vere. Od svih njegovih dela najznačajnije je ono pod nazivom: “Protiv jeresi”, ili tačnije: “Izobličenje i opovrženje lažnonazvanoga znanja”, u pet knjiga. Ovo delo sveti Irinej poče pisati na molbu jednog prijatelja svog radi opovrženja jeresi valentinijana, koji u to vreme behu silno raširili svoje lažno učenje ne samo u Rimu nego i u Galiji. Zatim, želeći da pokaže lažnost i suštinu Valentinove jeresi, koja ponavlja zablude ranijih jeretika, sveti Irinej opisa stare jeresi koje su se bile ranije pojavile i stupile u borbu sa hrišćanstvom, sa istinskom hrišćanskom mudrošću pobijajući sve zablude jeretika i raskrivajući jedino spasonosno učenje hrišćanske Crkve.

Pri tome rukovodeća misao bogomudrog oca, svetog Irineja, jeste ovo: “Svaki koji želi da zna istinu, treba da se obrati Crkvi, jer su apostoli samo njoj jedinoj saopštili božansku istinu, i, kao bogataš u riznicu, položili u nju sve što se odnosi na istinu. Samo je Crkva vrata života”.

Ovakvo značenje Crkve, kao jedine nepogrešive čuvarke i nositeljke istinskog apostolskog predanja, sveti Irinej zasniva na tome što u Crkvi stalno boravi Duh Sveti i neprestano delaju božanski darovi i sile. Duh Božji, po učenju svetog Irineja, obitava u Crkvi od samog njenog osnivanja. On je kao život i duša Crkve; On je pokreće i upravlja njome onako kao što duša pokreće i upravlja članovima našeg tela. U Crkvi je dato sve, čime se izvršuje naše spasenje. Zato što u Crkvi stalno i neposredno boravi Duh Božji, Crkva nikada ne može pogrešiti ili pasti u zabludu. Otuda božanska istina, predata joj usmeno ili pismeno od svetih apostola, ostaće svagda u njoj jedna i ista, onako čista i božanstvena kakva je bila i pri apostolima, jer jedan i isti Duh Sveti delao je i u apostolima, dela i sada u Crkvi – u licu njihovih prejemnika. Prejemstvo apostolskog zvanja čuva se u Crkvi svuda i neprekidno, a ujedno s njim čuva se i apostolsko predanje u njegovom čistom i nepovređenom vidu. Uopšte, veli sveti Irinej, Crkva, iako rasejana po celome svetu, čuva svuda jedno i isto učenje prisutnošću u njoj jednog i istog Duha Božjeg i neprekidnošću u njoj jednog i istog zvanja apostolskog. Ona podjednako veruje, imajući kao jednu dušu i jedno srce; podjednako propoveda, uči i predaje, imajući kao jedna usta. Podjednako veruju i imaju jedno i isto predanje crkve i u Germaniji, i u Španiji, i u Galiji, i na Istoku, u Egiptu i Libiji. Kao što je sunce jedno i isto u celome svetu, tako i propoved istine sija i sve prosvećuje jedna i ista u celoj Crkvi.

Tako učeći i upućujući sve, sveti Irinej spase mnoge od neznabožačkog idolopoklonstva i od jeretičkih zabluda; mnoge hrišćane on nastavi na put spasenja, a neke ukrepi na mučenički podvig. Naposletku i sam postrada za ime Hristovo u vreme cara Sevira: njemu bi odsečena glava. I tako sveti Irinej primi slavni venac mučeništva u carstvu Gospoda našeg Isusa Hrista.

U skladu sa ovim, hrišćani danas treba da odu u crkvu i zapale sveću.

Bonus video:

(Espreso / Republika / Prenela: A.P)