HEROJ KOGA SRBIJA ZABORAVLJA: Inženjer iz Vlasotinca koji je poneo 12 MEDALJA iz četiri rata!

Srbija je zemlja koja ima bogatu istoriju i junake, a neke od njih smo, nažalost, zaboravili. Prošlo je 80 godina od smrti Vlade P. Popovića, hrabrog ratnika, koji je bio i inženjer, industrijalac, sokolac…

On je sa svojom braćom inženjerima Kostom i Borkom živeo u Leskovcu u prvoj polovini 20. veka. Široj javnosti je svakako zanimljivo da su pomenuti Popovići stričevi Ljiljane Pavić, supruge scenariste Siniše Pavića.

Vlada Popović (1884-1943), elektromašinski inženjer, školovao se u Vlasotincu, Leskovcu i nemačkom gradu Cvikau. Potomak je čuvene familije Popović iz Vlasotinca, o čijem bogatstvu i danas svedoči mlin u varoši na levoj obali Vlasine. U mlinu, koji je izgradio njegov otac Petar, sin Gavrila Popovića, Vlada je uveo elektičnu struju (1912). Tako da je elektrifikacija Vlasotinca počela zahvaljujući Popovićima.

Vlada se oženio Ljubicom (1883-1964), koja je bila jedino žensko dete Nastasije i Mihajla Ilić Mumdžije, najstarijeg brata Vlade Ilića, gradonačelnika Beograda. Vlada i Ljubica Popović su započeli bračni život u Leskovcu početkom 20. veka, gde su dobili troje dece: Bosanku (1909), Dragoslava (1912), Anđeliju (1914). Vlada je bio tehnički direktor u Fabrici platna Ilića (1912), koja je 1938. godine imala oko 250 zaposlenih. Između dva svetska rata imao je i sopstveno Tehničko-trgovačko preduzeće „Omnia“, piše Jugmedia.

Vlada je bio aktivan i u javnom životu Leskovca još kao školarac, jer je bio među osnivačima Gimnastičarskog društva „Dušan Silni“ kao preteči Sokolskog pokreta. Godine 1908. nakon austrijske aneksije Bosne i Hercegovine, on je sa drugovima iz Beograda otišao u Šabac, gde je sa Austrougarskog konzulata skinuo zastavu i zapalio je. Očigledno da krv nije voda, jer je Vladin deda po majci Nastasiji (Siki) bio Stojilko Borindolac, vođa Vlasotinčana u konačnoj borbi za oslobođenje od Turaka (1877).

Vlada Popović je svoju hrabrost potvrdio u ratovima (1912-1918) iz kojih se vratio rezervni oficir sa sledećim odličjima: 2 spomenice iz Prvog i Drugog balkanskog rata, Albanska spomenica, Beli orao bez mačeva, 2 medalje za hrabrost „Obilić“, 2 medalje za vojničke vrline, Spomenica za Prvi svetski rat, Medalja za vernost otadžbini (1915), Medalja za revnosnu službu i Spomenica o proslavi 25 godina od Prvog balkanskog rata.

Polemičar Leskovačkog glasnika

Prve dve godine Leskovački glasnik je finansirao Milan K. Ilić, a vlasnik je bio Tihomir M. Ilić. Milan je bio stric Vladine žene Ljubice, a Tihomir rođeni brat. Zato nije čudno da se povremeno u Glasniku oglašavao Vlada Popović, koji je komentarisao od lokalnih do državnih tema. Kritikovao je pojedine društvene pojave i ličnosti, što je izazivalo reakcije koje se mogu pratiti iz broja u broj.

Godine 1922. Vlada Popović je bio delegat Udruženja industrijalaca Vranjskog okruga na konferenciji industrijalaca Kraljevine SHS na Bledu. Svoje stavove o konferenciji izneo je u Leskovačkom glasniku, gde je otvoreno podržao stavove Vlade Ilića, predsednika Centralnog saveza industrijalaca Kraljevine SHS, o neophodnosti stvaranja jedinstvene državne industrijske komore i kritikovao otpor industrijalaca Slovenije i Hrvatske.

Kada je 1921. godine obnovljen rad Sokolskog društva u Leskovcu, Vlada P. Popović je bio jedan od onih što su pružili materijalnu i organizacijsku pomoć. Od 1926. do 1934.

Popović je bio starešina leskovačkih sokolaca. Svakako da mu je kao starom sokolcu, obnovitelju, ali i zbog ratnih zasluga to mesto pripadalo. Kad je 1929. počela izgradnja Sokolskog doma, zadužbine industrijalca Živka Stojiljkovića, Vlada je, kao starešina društva i jedan od pokretača akcije, dao izjavu Leskovačkom glasniku u kojoj se jasno vidi protiv čega se borila i čemu je težila njegova generacija. Reč je o jednom prosvećenom patriotizmu koji je crpao svoju snagu iz srpstva, jugoslovenstva i panslovenstva.

- Našim pradedovima bilo je dodeljeno da postavljaju temelje kulama, gradskim zidinama i kapijama, šančevima i turskim sarajima da bi time, bilo protivu svoje volje poslužili ciljevima neprijatelja u ulozi najamnika i vazala, bilo da bi spremili otpornu tačku za oslobodilačke ratove. Nama je, pak, sudbina dodelila da završimo oslobođenje i emancipaciju našeg naroda od robovanja neprijatelju i da svoj vek provedemo na učvršćivanju stečenog; prilagođavanju sadašnjim kulturnim potrebama i takmičenju sa ostalim kulturnim narodima, držeći se čvrsto uz naše slovenske narode, ako ne želimo da budemo zbrisani sa svetske karte. Eto, doživeli smo da na temeljima staroga turskog saraja u Leskovcu, postavimo 11. avgusta o. g. i osvetimo temelj našeg Sokolskog doma, koji kao svoju zadužbinu podiže brat Živko Stojiljković, industrijalac sa suprugom Paraskevom i poklanja Sokolstvu za spomen nezaboravljenim sinovima – Sokolima – Momčilu i Dragomiru. Kakva igra sudbine!? Ove iste temelje turskog saraja u Leskovcu zidali su u svoje vreme naši vredni majstori Crnotravci, da posluže ciljevima i prohtevima turskih nasilnika; da u tim zidinama srpski živalj ugnjetavaju; na smrt osuđuju, vešaju, pale, pljačkaju… U tim zidinama začela se i izvršena je svaka pomisao na uništenje našeg naroda. Ali, eto, doživeli smo da ti isti vredni Crnotravci ruše sada svoje delo, sarajske temelje zidane krečnim malterom u kojima je ponikla ideja oslobođenja pod Obrenovićima, da bi na njihovo mesto pod Karađorđevićima podigli nove betonske temelje Sokolskom domu koji ima da posluži celome narodu, njegovim kulturnim poduhvatima i državnoj misli Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Ja sam sa svojom generacijom u Leskovcu prvi „Soko“, odnosno „Dušanovac“ od njegovog osnivanja i doživeo sam da se pod mojim starešinstvom posle 33 godine udari kamen temeljac Sokolskom domu…“, izjava Popovića kao starešine sokolaca (LG, br. 32, 1929).

Vlada je i kasnije bio aktivan Sokolac sve dok fašisti nisu zabranili njihov rad 1941. Tako je skoro 45 godina proveo u društvu – od osnivanja do ukidanja. Pored toga bio je i član Streljačke družine „Sveti kralj Milutin“.

Bonus video:

(Espreso/ Telegraf.rs)