SVAKI SRBIN ZNA GDE MU JE SPOMENIK, ALI NE I GROB! Evo gde je sahranjen KNEZ MIHAILO OBRENOVIĆ!

Trg u samom srcu Beograda krasi monumentalna konjanička statua Kneza Mihaila. Svakoga dana, na hiljade ljudi prođe pored mermernog lika ubijenog kneza ali koliko njih zna gde je on zapravo sahranjen?

Iako je postojala određena doza netrpeljivosti naspram kneza Mihaila za vreme njegovog života, ona je nestala nakon njegove prevremene smrti. Ubistvo kneza Mihaila 29. maja 1868. godine skoro je dovelo do korenite promene čitavog društva.

Srbi su oplakali kneza

U celokupnoj zajednici zavladao je strah, praćen javnim izlivima tuge i bola za preminulim vladarom, pojačan činjenicom da knez Mihailo nije imao direktnog naslednika koji bi stupanjem na presto i preuzimanjem vlasti ponovo doneo stabilnost naciji. Vlast je preuzelo namesništvo umesto maloletnog naslednika, Milana Obrenovića, potomka kneza Mihaila po bočnoj liniji.

Ubrzo, lik preminulog kneza glorifikovan je kroz brojna umetnička dela sa nacionalnim i političkim konotacijama, poput pesme Đure Jakšića “Na grobu kneza Mihaila”, brojnih livenih bronzanih medalja i fotografija, kao i čuvene konjaničke figure na današnjem Trgu republike.

S obzirom da dinastija Obrenović nije imala porodični mauzolej, Mihailo je sahranjen u Sabornoj crkvi u Beogradu, u grobnici njegovog oca, kneza Miloša.

Grob nesrećnog kneza

Metafora večitog tela monarhije konačno je materijalizovana u vidu monumentalnog spomenika koji je izradio bečki skulptor Johan Šiling, a podigla ga je Mihailova supruga kneginja Julija Obrenović, od koje je, ironično, u trenutku svoje smrti, Mihailo već bio rastavljen i planirao da se razvede.

Iako u senci spomenika na današnjem Trgu republike, grob kneza Mihala predstavlja monumentalnu skulpturalnu celinu koja glorifikuje vladavinu i lik ubijenog vladara i nikako se ne sme zanemariti.

Spomeničku celinu čine postament, sarkofag i bronzana statua sa likom arhanđela Mihaila. Postament, nalik mermernom stolu, postavljen je 1872. godine. On obuhvata i mermernu ploču, uokvirenu sa dva stubića, pričvršćenu o zid, na kojoj je ugraviran natpis:

Iznad je postavljen sarkofag, krajem 1874. godine, izrađen od bakra i ukrašen bronzanim elementima.

Na pročelju, u sredini, predstavljen je grb dinastije Obrenović sa devizom “TEMPUS ET MEUM IUS”, odnosno “VREME I MOJE PRAVO”, njihovim porodičnim motoom. Grb čini štit sa ocilima i krstom na čijim kracima su ispisane godine 1389. kada se odigrao Kosovski boj, i 1815. kada je Miloš Obrenović, osnivač dinastije, podigao Takovski ustanak. U prenosnom značenju reč je o padu i ponovnom rođenju srpske države.

Štit opasuje zmija sa krunom na glavi, simbol mudrosti i amblem porodice Obrenović, koja guta sebi rep, što simbolizuje večnost i budućnost vladajuće dinastije.

Mihailo za Mihaila

Naizad, do kraja 1874. godine, postavljena je bronzana figura koja predstavlja arhangela Mihaila koji u jednoj ruci drži mač sa tri oštrice, a u drugoj veliki trijumfalni krst i gazi zmiju, simbol tame i zla. Simbolično, ova statua predstavlja kneza Mihaila čiji je lični zaštitnik bio arhangel Mihailo i po kome je i dobio ime.

Na taj način, figura arhanđela Mihaila postaje skrivena slika ubijenog kneza. Oni su imenjaci, ovde sjedinjeni u borbi dobra protiv zla, pravde protiv nepravde, univerzalni simboli trijumfa svetla nad tamom.

Mihailo postaje u očima posmatrača heroj reda veličine biblijskih junaka, on trijumfuje nad smrću i nad svojim ubicom Kostom Radovanovićem koji je mataforično prikazan kao zmija koju arhangel gazi.

(Espreso / Istorijski zabavnik)