OVO JE BILA NAJPOZNATIJA ŽENA U JUGOSLAVIJI: Poredili je sa TITOM, njena SLAVA je prevazilazila GRANICE SFRJ

Kada su kritički orijentisani Jugosloveni osamdesetih želeli da se narugaju tadašnjoj saveznoj premijerki Milki Planinci, govorili su da je ona „političarka iz vremena Lepe Brene" - folk pevačice Fahrete Jahić-Živojinović, čija je slava u to vreme prevazilazila granice bivše Jugoslavije.

Za generacije rođene u bivšoj Jugoslaviji pedestih i šezdesetih ona je jedan od simbola funkcionerki Komunističke partije i poznat lik sa televizijskih ekrana, ali mlađim generacijama koje su stasavale turbulentnih 1990-ih godina njeno lice gotovo da je nepoznato.

Bila je prva žena u istoriji na mestu predsednika vlade neke socijalističke zemlje - u fotelji predsednice Saveznog izvršnog veća (SIV - nekadašnji naziv za vladu) bila je ceo mandat od 1982. do 1986. godine.

„Ona je jedna sjajna žena, jugoslovenski orijentisana, mada je uletela na to mesto kad su već počeli da rastaču Jugoslaviju.

„Došla je za premijera kao partijski radnik, ali je bila neverovatno inteligentna i vrlo brzo je učila.

„Kad je bio neko da joj objasni ona je shvatala mnogo brže nego ceo taj SIV koji je sedeo tamo", kaže za BBC na srpskom njen nekadašnji saradnik ekonomista Stojan Stamenković.

Mandat Milke Planinc obeležile su brojne mere štednje, jer je potrošački raj sedamdesetih u Jugoslaviji gotovo preko noći prekinula kriza i nestašice namirnica početkom osamdesetih.

To je bila posledica rasta državnog spoljnog duga, ali se poklopilo i sa smrću neprikosnovenog lidera Josipa Broza Tita 1980.

Jedan od šrafova

Dve godine kasnije Planinc će dobiti na upravljanje državno kormilo, ali sa manjim manevarskim prostorom nego što imaju današnji premijeri.

„Svi jugoslovenski premijeri posle Tita su zapravo bili šrafovi mehanizma, samo je pitanje da li su bili veći ili manji.

„Nijedan od njih nije bio stvarni činilac, iako su neki od njih bili važni političari u republikama, na mestu premijera bili su znatno manje važni jer je tako bila dogovorena federacija", ocenjuje hrvatski istoričar Tvrtko Jakovina za BBC.

Kovčeg sa telom Josipa Broza Tita Plavim vozom stigao je iz Ljubljane, gde je umro, do Beograda, gde je sahranjen

„Tako je i Milka Planinc objektivno bila mnogo važnija u Hrvatskoj tokom deset godina na čelu partije, nego u jugoslovenskom kontekstu kao savezna premijerka.

„Ipak, bila je jedina premijerka u socijalističkom svetu u trenutku kada je žena premijera malo i činjenica da je to prolazilo potuno normalno govori o emancipatorskom potencijalu koji je ta zemlja imala", navodi on.

(Espreso)