PREKO MILION LJUDI JE UMRLO U SRBIJI ZA 10 GODINA: Stručnjaci otkrivaju da li duže žive žene ili muškarci

Visokoj smrtnosti doprinela je i korona, a 2020. i 2021. dostignuti su apsolutni rekordi sa 116.900, odnosno 136.600 preminulih, što je i najveći broj umrlih od kraja Drugog svetskog rata

U Srbiji je za deset godina umrlo 1,13 miliona ljudi, pa je tako od 1. januara 2012. do 30. juna 2022. godine zabeležen negativan prirodni priraštaj od 452.975, odnosno tolika je razlika tokom poslednje decenije u broju preminulih i rođenih - zvanični su podaci Republičkog zavoda za statistiku (RZS).

Demograf dr Goran Penev rekao je za Kurir da je u poslednjih deset i po godina u Srbiji rođeno 676.137 beba, a preminulo 1.129.112 osoba.

- Srbija je početkom 2022. imala 6.797.105 stanovnika. Ukoliko se u računicu uključe i prethodni podaci o vitalnim događajima u prvih šest meseci, procena je da je zemlja 1. jula imala 6.766.093 stanovnika.

To bi značilo da je Srbija ove godine u odnosu na stanje i vreme prethodnog popisa (7.233.622 na dan 1. oktobra 2011) malobrojnija za gotovo pola miliona stanovnika (467.529).

Ipak, on kaže da, ukoliko se prihvati pretpostavka da je negativan migracioni saldo u tom periodu iznosio najmanje 200.000 ljudi, procenjujemo da je trenutni broj stanovnika zemlje manji od 6,6 miliona u odnosu na početak godine.

- U periodu od 2012. do 2019. godišnja razlika između broja umrlih i rođenih kretala se u intervalu od 34.700 (2013) do 38.800 (2017. godine). Već prve godine pandemije kovida negativan prirodni priraštaj dostigao je 55.200. U 2021. broj umrlih bio je za 77.400 veći od broja živorođenih, što znači da je negativan prirodni priraštaj bio dvostruko veći od prosečnog godišnjeg, u razdoblju 2012-2019 (-36.500) - objasnio je Penev.

Demograf naglašava da su 2020. i 2021. zabeleženi rekordno mali brojevi živorođene dece, kao i naglo povećanje negativnog prirodnog priraštaja, što je prvenstveno rezultat veoma velikog povećanja broja umrlih. Godišnja povećanja iznosila su čak 15-16 odsto, dostižući u obe godine apsolutne rekorde umrlih od druge polovine 20. veka (116.900 i 136.600).

- Posledica su velike smrtnosti od kovida, ali i zbog vanrednih prilika u javnom zdravstvu Srbije izazvanih pandemijom. Takve promene su se odrazile i na veliko skraćenje očekivanog trajanja života, posebno muškog stanovništva. Nakon vrlo umerenog, ali kontinuiranog produženja srednjeg životnog veka (sa 74,7 u 2012. na 75,7 godine u 2019), za samo dve godine očekivano trajanje života stanovništva Srbije skraćeno je za tri godine - navodi Penev i dodaje:

Prof. dr Ana Mitrović Jovanović, načelnica dnevne bolnice u "Narodnom frontu" Manje abortusa nego ranije, jedan od razloga što je prosečna starost žena 42 godine

Prof. dr Ana Mitrović Jovanović, načelnica dnevne bolnice u GAK "Narodnom frontu", rekla je za RTS da se na toj klinici dnevno obavi tri do pet prekida neželjenih trudnoća, što je manje u odnosu na period od pre 15 ili 20 godina.

Razlog za to, međutim, nije porast svesti, već što je prosečna starost žene u Srbiji danas 42 godine, porastao je i broj neplodnih parova, navela je doktorka:

- Kada sam počinjala da radim, imali smo oko 50 ili 60 namernih prekida trudnoće dnevno, danas ih je znatno manje. Za to nije zaslužno to što bolje radimo u kontekstu promocije kontracepcije, nego je posledica toga što je više neplodnih parova i žene su ostarile.

Gotovo 15 odsto žena u Srbiji imalo je barem jedan abortus, nakon kojeg skoro trećina nije više imala decu.

- Može da doći do krvarenja, infekcije, povrede materice i onda moramo da idemo u operacionu salu i nekad izvadimo matericu da bismo zbrinuli povredu, pa je tada ta devojka trajno onemogućena da bez surogat materinstva bude majka.

Doktorka kaže da je kondom jedini metod kontracepcije koji štiti od polno prenosivih bolesti, ali da bi uz njega trebalo koristiti spiralu ili pilulu. Takođe, napominje da bi pilulu "za dan posle" trebalo popiti što pre jer je najefikasnija kada se uzme u roku 12-24 sata.

- Za muškarce je iznosilo 3,1 (sa 73,1 na 70 godina), a za žene 2,7 godina (sa 78,3 na 75,6 godine), što je dovelo i do najveće razlike u dužini očekivanog trajanja života po polu u 21. veku.

Međutim, demograf navodi da je u prvoj polovini ove godine u odnosu na isti period 2021. broj umrlih smanjen za 6.500 (9,8 odsto), dok je broj živorođenih povećan za 220 (0,8 odsto):

Godina Živorođeni Preminuli Prirodni priraštaj 2012. 67.257 102.400 -35.143 2013. 65.554 100.300 - 34.746 2014. 66.461 101.247 - 34.786 2015. 65.657 103.678 - 38.021 2016. 64.734 100.834 - 36.100 2017. 64.894 103.722 - 38.828 2018. 63.975 101.655 - 37.680 2019. 64.399 101.458 - 37.059 2020. 61.692 116.851 - 55.158 2021. 62.180 136.622 - 74.442 * 2022. 29.334 60.346 - 31.012 (* prvih šest meseci)

- Trenutno se za januar-jun 2022. raspolaže samo prethodnim, ne i konačnim rezultatima. Treba ponoviti da je 2021. godina zbog razmera pandemije bila izuzetna ne samo u domenu smrtnosti (ubedljivo najveći broj umrlih od kraja Drugog svetskog rata) već i rađanja, odnosno posle 2020, kada je zabeležen najmanji broj živorođenih u proteklih 120 godina u Srbiji.

(Espreso / Kurir)