SLAVIMO VIDOVDAN
DA LI ZNATE KO JE ZAPRAVO BIO SVETI VID? Evo kako je izgledao život mučenika STAROG HRIŠĆANSTVA
Sveti Vit ili Vid je mučenik iz doba cara Dioklecijana, koji nije šire poznat u pravoslavnom hrišćanstvu
Zbog toga što se jedan od najvažnijih događaja u srpskoj istoriji, Kosovski boj, odigrao na Vidovdan 1389. godine, danas se na ovaj dan prepliću istorijska zbilja i narodni običaji i verovanja, pa se kosovski mit, kao najrazgovetniji znak srpske narodne svesti, razvijao uporedo s paganskim kultovima starog slovenskog božanstva Vida.
U skladu sa tim, ovaj praznik sa sobom vekovima nosi obilje običaja. Ipak, kult Svetog Vida ne postoji samo u srpskoj kulturi, već generalno u hrišćanskoj istoriji, a često se i postavlja pitanje ko je zapravo bio Sveti Vid.
Ko je bio Sveti Vid?
Sveti Vit ili Vid je mučenik iz doba cara Dioklecijana, koji nije šire poznat u pravoslavnom hrišćanstvu, ali njegov kult svakako jeste, budući da se Vidovdan smatra jednim od najvećih praznika.
Dakle, sveti Vid koga praznuje Srpska pravoslavna crkva, po hagiografskim i ikonografskim izvorima i jednom zapisu iz 7. veka, bio je sin uglednog senatora sa Sicilije. Još u ranom detinjstvu je zbog snažne vere u Hrista stekao isceliteljsku moć.
Njegov otac Ilasije, je na razne načine pokušavao da odvrati sina od hrišćanstva i nije odustao ni kada mu je Vit čudesno povratio vid. Očevom naumu da ga ubije, Vit je Božijom pomoći uspeo da pobegne u Lukaniju sa svojim vaspitačem Modestom i dadiljom Kriskentijom koji su bili hrišćani.
Posle nekog vremena nečisti duh je obuzeo sina cara Dioklecijana i zapretio da neće napustiti dečaka dok u Rim ne dođe Vit Lukanijski.
Vit je pronađen i doveden u prestonicu gde isceljuje dečaka, ali kako nije želeo da prinese žrtvu paganskim bogovima, njega i njegove pratioce su podvrgnuli mučenju.
U najstrašnijim mukama javi im se anđeo i čudesno ih odnese u Lukaniju. Po dolasku Vit se pomoli Gospodu da primi duše troje sastradalnika i molba mu bi uslišena. Tri dana kasnije uglednoj hrišćanki Florenciji Vit se javio, ona je pronašla njihova tela i sahranila ih u mestu Marijanus.
Vid je sa svojim pratiocima osuđen na smrt i pogubljen 303. godine bacanjem u kotao sa vrelim uljem. Prema legendi, iz tog kotla ga je još živog izveo anđeo koji ga je vratio u Lukaniju, gde je konačno umro.
Godine 756, mošti Sv. Vita su prenete u Pariz, odakle su 836. predate benediktanskom manastiru Korvej u Nemačkoj, koji postaje središte poštovanja ovog svetitelja. Katedrala Svetog Vida u Pragu, jedna od najvelelepnijih katedrala izgrađenih u gotskom stilu, najveća i najznačajnija crkva u današnjoj Češkoj i sedište Češke nadbiskupije, izgrađena je u slavu Sv. Vita nakon što je Sveti Vaclav, češki knez, preneo deo njegovih moštiju iz Korveja u Prag 925. godine.
Kult Svetog Vida kod Srba
Svetog Vita Srbi su poštovali u srednjem veku, a jedan od najstarijih dokaza je njegovo pominjanje, zajedno sa Modestom i Kreskentijom u "mesecoslovu" Miroslavljevog jevanđelja, napisanog krajem 12. veka.
Sveti Vit se pominje i u srpskim hagiografskim izvorima koji su nastali po stvaranju autokefalne Srpske crkve.
Služba Sv. Vitu pojavljuje se u dva srpska mineja iz vremena kralja Milutina, koji se čuvaju u ruskim rukopisanim zbirkama. Verovatno i takozvano Dečansko četverojevanđelje u kome se u mesecoslovu pominje Vit, potiče iz Milutinovog vremena, koje je ruski konzul, Giljferding 1857. godine na proputovanju kroz Staru Srbiju odneo iz Dečana u Sankt Peterburg.
Od paganskog kulta do Kosovskog boja
Značajniji trag o kultu Vida dolazi preko starih crkava posvećenih svetom Vitusu kod zapadnih, odnosno svetom Vidu kod južnih Slovena. Ipak, postoje verovanja da je kult svetog Vida daleko stariji i da potiče od paganskog slovenskog božanstva - Svetovida, kojeg su stari Sloveni obožavali.
Osim toga, obeležavanje ovog kulta, dobilo je posebnu snagu nakon Kosovske bitke, kada je ojačao kult cara Lazara, i samim tim je podignut srpski narod na višu lestvicu, predstavljajući ga kao nebeski narod, nebeskog carstva, koji tlačen i mučen vekovima.
(Espreso / Blic žena)