NEVEROVATNO OTKRIĆE ARHEOLOGA KOD KRALJEVA: Pronašli JAME koje su služile za RITUALE, veliki izazov za stručnjake

Arheološka istraživanja u Divljem polju u Ratini kod Kraljeva, na samom ušću Ibra u Zapadnu Moravu, značajna za sklapanje mozaika unutrašnje organizacije vinčanskih naselja i kulture na prostoru današnje Srbije i centralnog Balkana, u završnoj su fazi, i to pre nego što na ovoj lokaciji prođe trasa budućeg auto-puta Pojate - Preljina. Štaviše, na toj trasi "ukrstili" su se vinčanska i mnogo mlađa kultura iz latinskog perioda, što je za stručnjake veliki izazov.

Prema rečima rukovodioca projekta prof. dr Slaviše Perića, naučnog saradnika Arheološkog instituta iz Beograda, reč je o bogatom i specifičnom nalazištu naselja iz doba neolita, s kraja vinčanske kulture, između 5.500. i 4.500. godine pre nove ere.

- Posle tog perioda naselje je napušteno, a oko drugog ili trećeg veka pre nove ere nailazi se na tragove boravka nosilaca kulture mlađeg gvozdenog doba, na takozvani latinski period. Oni su daleko manje boravili na ovoj lokaciji, ali su koristili ostatke neolitske arhitekture tako da su na njima podizali neke svoje objekte. To nama na izvestan način komplikuje metodologiju istraživanja, a s druge strane imamo jedno bogatstvo nalaza koje govori o kontinuitetu ovog naseljenog mesta - pojašnjava profesor Perić.

Jesenas su obavljena geomagnetna snimanja, a aktuelna istraživanja, započeta su sredinom marta.

- Evidentirali smo 12 objekata, većinom korišćenih za stanovanje, a dva objekta su imala privrednu funkciju, najverovatnije za sušenje žita. U naselju je pronađen izuzetno veliki broj kamenih žrvnjeva što znači da su se neolitski stanovnici intenzivno bavili zemljoradnjom. Pronađen je i veliki broj kamenih tegova korišćenih za ribolov u Ibru i Zapadnoj Moravi. To su, najverovatnije, bile i osnovne privredne grane - priča profesor Perić. - Kod pokretnog materijala nema raznovrsnosti. To su ujednačene sirovine kada je u pitanju okresano kameno oruđe i kada je reč o glačanoj kamenoj sekiri od tzv. bele stene. One su se verovatno lako obrađivale, ali i lako lomile, tako da ih je mnogo pronađeno.

Površinski nalazi i podaci od lokalnog stanovništva ukazuju da se ovo neolitsko naselje, prema rečima našeg sagovornika, prostiralo na oko 10 hektara. U zavisnosti od kontinuiteta, pretpostavlja se da ga je istovremeno naseljavalo oko 1.000 stanovnika.- U stambenim objektima moglo je da živi od pet do deset članova porodice, ali je ipak prerano o tome govoriti, jer bi trebalo da se istraži mnogo veća površina sa većim brojem uzoraka. Na prostoru jugoistočne Evrope, ima malo pronađenih grobnica iz doba neolita u odnosu na broj naselja i pretpostavljeni broj stanovnika. Uglavnom se radi o pojedinačnim sahranama, u naselju ili na periferiji. Pokušaćemo da, na osnovu svega što smo prikupili, utvrdimo kako je bio organizovan život unutar naselja i objekata. Sve su to sitne kockice koje bi trebalo da složimo, damo konačno tumačenje i uklopimo ih u opštu sliku vinčanske kulture prostorima - kaže profesor Perić.

Dodaje i da je ovaj deo lokaliteta istražen i da se može predati na dalju eksploataciju, ali i da će, dok se ne približe mašine na izgradnji "Moravskog koridora", istraživači svakako iskoristiti da dođu do još nekog novog podatka.

- Drugi, znatno veći deo lokaliteta, koji je na savremenom naseljenom prostoru, ostaje nam za neka buduća istraživanja.

JAME ZA RITUALE

DA je ovaj lokalitet od posebnog značaja, svedoči i što smo prvi put pronašli jame koje su očigledno korišćene u ritualne svrhe van naseljenog dela, što je na našim prostorima poznato iz bronzanog doba. Na teritoriji Bugarske, na primer, takve jame se javljaju i u neolitu, a ovo je prvi put kod nas - naglašava prof. Perić. - Prema onome što smo utvrdili, mogu biti ovalnog i kružnog oblika. Očekivali smo tragove sahranjivanja, ali tako nešto nismo pronašli. Očigledno je, međutim, da te jame nisu bile za svakodnevnu upotrebu.

(Espreso / Novosti)