ZBOG OVOG DOMAĆEG FILMA JE REDITELJ ZAVRŠIO NA ROBIJI: Haotične scene pljuvanja i golotinje, SODOMA I GOMORA

U istoriji domaće kinematografije su se dešavala razna ometanja, zabrane, cenzure, pa i autocenzure, ali samo zbog jednog filma je autor otišao u zatvor. U pitanju je film “Plastični Isus” iz 1971. godine.

“Plastični Isus” je jugoslovenski igrani film snimljen 1971. godine u režiji Lazara Stojanovića, koji je zbog snimljenog i rečenog u filmu završio u zatvoru. Napravljen je kao autorov diplomski rad na beogradskom FDU, a po žanru pripada drami sa dosta dokumentarnih isečaka i snimaka. Glavnog lika tumači čuveni konceptualni umetnik Tomislav Gotovac. On je mladić koji iz Zagreba dolazi u Beograd da snimi film, ali mu to ne polazi za rukom i umesto toga se upušta u niz ljubavnih veza sa ženama pre nego što ga jedna od njih ubije u vrtlogu ljubomore.

Dokumentarni segmenti su vezani za život u tadašnjoj Jugoslaviji, pre svega u kontekstu studentskih demonstracija 1968. i kulta ličnosti jugoslovenskog predsednika Tita; na filmu je takođe zabeleženo i venčanje Stojanovićevog bliskog prijatelja Ljubiše Ristića kome su prisustvovali neke od najistaknutijih ličnosti tadašnje Partije, JNA i Državne bezbednosti. Kao i mnogo poznatiji film, “Misterije organizma”, sa kojim se često upoređuje, “Plastični Isus” je koristio eksplicitni sadržaj. To je uključivalo scene u kojima Gotovac, kao prvi potpuno go muškarac u jugoslovenskom filmu, ljubi druge muškarce.

Međutim, i pored golotinje, tadašnjem režimu su daleko više smetale scene u kojima se sugeriše da je Titov kult ličnosti srodan Hitlerovoj nacističkoj propagandi, odnosno komunistički partizani izjednačavaju se sa u ratu poraženim ustašama i četnicima. Film je i pre službene premijere zabranjen i stavljen u bunker.

– U ovom filmu ne samo da se na posebno grub način napada naš društveni sistem i vređa ličnost druga Tita, već se i vrednosno nivelišu socijalizam i fašizam – stajalo je kao svojevrsna presuda Akademije.

Stojanović je optužen za “neprijateljsku propagandu” i 1973. godine osuđen na tri godine zatvora, a njegovi profesori Aleksandar Petrović i Živojin Pavlović izbačeni sa posla.

Zabrana “Plastičnog Isusa” se često smatra uvodom u obračun Titovog režima sa tzv. liberalima u SK Srbije, odnosno filmskim pokretom Crnog talasa, a nakon koga su započele tzv. “olovne godine” u srpskoj i jugoslovenskoj politici i kulturi.Decenijama kasnije ovaj film možemo da gledamo nakon svih osporavanja i zabrana kao pomalo avangardno delo, koje je slika i prilika intelektualaca na margini koji su želeli da budu po sistemu “kud svi tu i ti”. Ono što je nekad bilo provokativno i novo, danas je retor i malo nerazumljivo i zastarelo, i više stoji kao artefakt nekog drugog vremena, koji neki danas romantiziju, a neki preziru i plaše ga se i dalje.

(Espreso)